Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1985, Blaðsíða 28

Almenn siðferðileg viðhorf
íhaldssemi og frjálslyndi í siðferðilegum efnum eru
hinir andstæðu pólar í viðhorfum fólks og daglegri um-
ræðu. Ýmist sýna menn fastheldni á ákveðnar og oft
gamlar reglur eða þeir leggja áherslu á frelsi hvers og
eins til að gera það sem honum sýnist. Og oft ber við að
sami maðurinn sé íhaldssamur í vissum siðferðilegum
efnum og frjálslyndur í öðrum; eða þá að hann sé
íhaldssamur þegar um nákomin skyldmenni eða vini er
að ræða en frjálslyndur þegar ókunnugir eiga í hlut -
eða þá öfugt. Ef fólk er mjög reikult í afstöðu sinni
getur slíkt verið til marks um ósamkvæmni og lausung
sem gerir fólki erfitt um vik að horfast í augu við sið-
ferðilegan vanda og eykur því á ráðleysi þess í þeim
efnum.
Siðferðileg úrlausnarefni
Osamkvæmni okkar í siðferðilegum efnum gefur vís-
bendingu um það hversu óljósar og reikular hugmyndir
við kunnum að hafa um eigin siðferðileg viðhorf.
Eitt meginhlutverk siðfræði er að skýra siðferðileg við-
horf okkar með því að draga fram í dagsljósið þær
hugmyndir, skoðanir og reglur, sem hin ýmsu ólíku við-
horf eru reist á eða höfða til.
Þessu til skýringar verða nú rakin nokkur dæmi um
siðferðileg úrlausnarefni og rætt stuttlega um forsendur
algengra viðhorfa til þeirra.
Fyrsta dæmið verður fóstureyðingar, annað dæmið
líknardráp; en þriðja dæmið lýtur hins vegar að upp-
eldi: Hvort eiga foreldrar heldur að vera frjálslyndir
eða íhaldssamir ef börn þeirra fara að reykja, drekka
og stunda „næturlíf" með félögum sínum?
Hin tvö fyrstu dæmi eru um einstök mikilvæg vandamál
sem eru mikið rædd og umdeild á okkar dögum. Þriðja
dæmið er hins vegar eitt helsta áhyggjuefni margra for-
eldra og kann að vera afar viðkvæmt og erfitt eins og
raunar öll önnur alvarleg siðferðileg vandamál.
Öll þessi úrlausnarefni hafa á sér margar hliðar, miklu
fleiri en svo að þeim verði gerð skil í einni bók, hvað þá
í örstuttri greinargerð sem þessari sem hér verður gerð.
1. Um fóstureyðingar
Spurningin um fóstureyðingar hefur valdið og veldur
enn deilum meðal foreldra, lækna, lögfræðinga og fleiri
sem málið snertir. Raunar varðar þetta mál þjóðfélagið
allt eins og löggjöf í þessum efnum ber með sér. Hér
verður málið eingöngu rætt sem siðferðilegt úrlausnar-
efni: Eiga fóstureyðingar siðferðilegan rétt á sér eða eru
þær siðferðilega fordæmanlegar? Skoðanir manna á
þessu skiptast gjarnan í tvö horn: Annars vegar eru
þeir sem hafa „íhaldssama" afstöðu til fóstureyðingar,
telja hana siðferðilega óréttlætanlega og líkja henni
jafnvel við manndráp eða morð; hins vegar eru þeir
26 HJÚKRUN ' -2Aj - 61. árgangur