Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.1994, Síða 36

Tímarit hj úkrunarfræðinga 2. tbl. 70. drg. 1994
gigtveik og ætti erfitt með að bera þunga hluti.
Hún átti nóg með sjálfa sig og að fara í kurteisis-
heimsóknir til tengdamóður sinnar. Þar sem hún
féltk, þrátt fyrir þrábeiðni sína, enga utanaðkom-
andi aðstoð fannst konunni að eina lausnin væri að
heimsækja tengdamóðurina aðeins einu sinni í
mánuði í staðinn fyrir tvisvar í viku. Hún hringdi
einnig sjaldnar en áður því að hún þoldi ekki að
heyra hana segja: „Eg er blaut og á engin þurr föt.
Komdu og hjálpaðu mér.“
Evrópska könnunin (Walker, 1993) sýnir að
aðstoð maka þeirra sem eru 60 - 79 ára vegur
þyngra en opinber þjónusta sem þeir fá. Hlutur
maka í umönnun þeirra sem eru 80 ára og eldri er
eðlilega minni. Því eldra sem fólk verður því
líklegra er að það hafi misst maka sinn eða að
makinn sé einnig upp á utanaðkomandi hjálp
kominn. Af þeim sem oftast voru sagðir veita
aðstoð voru fullorðin börn og makar. Sú þjóðsaga
að fjölskyldur sinni ekki gamla fólkinu sínu á því
elcki við rök að styðjast.
Fræðsla
Fræðsla er lykilatriði í umönnun aldraðra og
fjölskyldna þeirra og fræðsla er einnig þungamiðja
endurhæfmgar.
Fræðsluefni fyrir gamalt fólk er ábótavant, t.d.
er lítið til um notkun heyrnartækja. Sá sem veitir
gömlu fólki aðstoð þarf að læra mikið um öldrun,
sjúkdóma, meðhöndlun og aðhlynningu.
Fræðsla getur aukið skilning og getu fólks til
að takast á við langvarandi aðhlynningu. Umönn-
unaraðilar þurfa ýtarlega fræðslu og andlegan
stuðning, t.d. þegar ljóst er að ekki er völ á lækn-
ingu til að bæta ástand skjólstæðingsins.
Nauðsynlegt er að fá fleira fólk til starfa við
aðhlynningu aldraðra. Með árunum fer hugsanleg-
um nýliðum fækkandi. Þessi störf eru illa launuð
og lítils metin. Það ásamt nútímaáherslu stjórn-
málamanna á fjárhagsleg gildi vegur þiingt á móti
samstöðu við aldraða þjóðfélagsþegna.
I námi heilbrigðisstétta er of lítil áhersla lögð á
aðhlynningu aldraðra og stuðning við aðstandendur
(family care). Þetta er áhyggjuefni því að flestir
skjólstæðingar sjúkrastofnana er fólk sem er eldra
en 65 ára. Það þarf að breyta hugarfari heilbrigð-
isstarfsfólks svo að það verði jákvæðara gagnvart
gömlu fólki (Lorensen og Rugaard, 1986). Flestir
eru þjálfaðir í bráðaþjónustu á spítölum. Þeir sem
vinna þar og þeir sem starfa úti í þjóðfélaginu leita
svara við mismunandi spurningum. Þessi mismun-
ur leiðir til þess að meðferðaráætlanir, t.d. hvað
varðar endurhæfingu, verða ósamhljóða. Þó að
menntun nýrra aðstoðarmanna sé mikilvæg er end-
urmenntun þeirra sem eru starfandi ekki síður mik-
ilvæg.
Niöurstaöa
Hér hefur verið fjallað um heilbrigðis- og félagslega
þjónustu sem gömlu fólki á Norðurlöndum stendur
til boða. Það er lýðum ljóst að hlutfall aldraðra í
þjóðfélaginu fer vaxandi og að 17 - 26% þeirra
þurfa á opinberri aðstoð að halda. Nauðsynlegt er
að finna leiðir til að mæta vaxandi þörf fyrir
fjölbreytta þjónustu.
Helstu málefni, sem snúa að hjúkrunarfræðing-
um og öðru heilbrigðisstarfsfólki sem sinnir gömlu
fólki og fjölskyldum þeirra, eru:
1. Oflun, viðhald og menntun mannafla; hjúkrun-
arfræðinga, umönnunaraðila og starfsfólks sem
veitir félagslega þjónustu.
2. Rannsóknir, mótun hugmyndafræði og kerfis-
bundin langtíma gagnasöfnun heildrænt frá sjón-
arhóli fjölskyldunnar.
3. Að hafa áhrif á stefnumótun og ákvarðanir til að
vekja athygli á þörfum aldraðra og fjölskyldna
þeirra.
4. Stofnun tilraunadeilda á stofnunum og í heima-
hjúkrun svo að hægt sé að gera rannsóknir til að
meta árangur mismunandi aðstoðar.
Slík viðleitni mun styrkja fjölskylduna og þá
sem veita vaxandi fjölda gamals fólks í þjóðfélaginu
opinbera þjónustu.
Heimildir
Achterberg, T.van o.fl. (1991) The Norwegian, Danish and
Dutch version of the Appraisal of Self-care Agency
Scale; comparing reliability aspects. Scanditiavian
Journal of Caring Sciences. (2), 101-108.
Arni Böðvarsson (1985). íslensk orðabók handa skólum og
almenningi. Reykjavík, Bókaútgáfa Menningarsjóðs.
Biordi, B., og Oerman, M.H. (1993) The effect og prior
exsperience in a rehabilitation setting on students'
attitudes toward the disabled. Rehabilitation
Nursing, 75(2)95-98.
36