Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2000, Blaðsíða 24

og víðast hvar í löndum heims er það ekki talinn glæpur ef
eiginmaður nauðgar konu sinni. Það er ekki fyrr en á
síðustu árum sem nauðgun í hjónabandi hefur verið
bönnuð í sumum Evrópuríkjum. Til dæmis var ekki hægt
að dæma mann fyrir að nauðga konu sinni í Stóra-
Bretlandi fyrr en árið 1991.
Stríð og nauðganir
[ sögulegu samhengi séð hafa nauðganir yfirleitt verið
álitnar óhjákvæmilegur fylgifiskur stríðsátaka. Það er fyrst
nú, að aflokinni samningagerð vegna borgarastyrjaldar-
innar í Júgóslavíu sem var, að farið er að líta á nauðgun
sem stríðsglæp.
Mannréttindasamtökin Human Rights Watch hafa stað-
fest margar nauðganir jafnt Serba, múslíma sem Króata.
Zenica-miðstöðin um skráningu stríðsglæpa og þjóðernis-
hreinsana hefur skjalfestar 40.000 nauðganir á átakatíma-
bilinu í Júgóslavíu.
í sumum ríkjum misnota einnig starfsmenn fangelsa
varnarlausa kvenfanga og nauðga þeim.
Stöðugt fleiri konum er stungið í fangelsi í Rakistan fyrir
brot á íslömskum lögum en þar er talið glæpsamlegt að
ástunda kynlíf utan hjónabands. Þessar „saurugu" konur
eru tilvalin fórnarlömb ofbeldis í fangelsum. Þakistanskir
lögmenn, sem vinna að bættum mannréttindum, hafa lýst
því yfir að meira en 70 af hundraði kvenfanga séu beittar
kynferðislegu ofbeldi af fangavörðum. Stundum er einnig
ráðist á konurnar, hendur þeirra bundnar fyrir aftan bak og
þeim nauðgað af hópi manna.
íslömsk lög banna nauðganir en konur, sem kæra
þannig glæp, eiga á hættu að lenda á bak við lás og slá.
Öll sönnunarbyrði hvílir á konunni og maðurinn hlýtur ekki
hámarksrefsingu nema hún geti orðið sér úti um fjögur
karlkyns vitni. Konan fær ekki leyfi til að bera vitni fyrir rétti.
Ef hún getur ekki fært sönnur á að nauðgun hafi átt sér
stað á hún á hættu fangelsun eða hýðingu fyrir meint
holdlegt samræði.
Mannréttindasamtökin Human Rights Watch hafa flett
ofan af mörgum dæmum um ofbeldi gegn kvenföngum í
Bandaríkjunum, svo sem óviðeigandi líkamsleit, nauðganir
og ofbeldisárásir. Margir kvenfangar eru auk þess beittir
kynferðislegum þvingunum eða þær eru neyddar til kyn-
ferðislegra athafna með fangavörðum fyrir varning eða
forréttindi.
Nauðganir stúlkubarna
Kannanir í Chile, Þerú, Malasíu og Bandaríkjunum benda
til að stúlkur undir 15 ára aldri séu 30 til 50 af hundraði
fórnarlamba nauðgana eða nauðgunartilrauna.
Víða í Afríku þorir fólk ekki að senda dætur sínar í skóla
af ótta við að þær verði þungaðar af völdum kennara
sinna. Þetta vandamál hefur verið rætt opinberlega í
löndum eins og Zimbabwe, og í Kenýa virðist sem
208
kynferðisleg áreitni, þunganir og ofbeldi skólafélaga,
kennara og nágranna, sem farið er fram hjá á leið til skóla,
séu ógnun við möguleika stúlkna til að mennta sig.
í kaþólskum skóla vakti það almenna hneykslan í júlí
árið 1991 þegar 19 stúlkur voru drepnar af skólabræðrum
sínum og 71 til viðbótar var nauðgað. Það vakti enn frekari
athygli á þessu óhugnanlega ofbeldisverki við skóla
heilags Kizitos í Kenýa að skólastjórinn varði skólapilta
sína með því að segja að það hefði aldrei verið ætlun
þeirra að gera stúlkunum mein, bara að nauðga þeim.
Þrælasala kvenna
Árlega eru konur í hundraða þúsunda tali keyptar og
seldar í hjónaband, vændi eða þrældóm um allan heim.
Sameinuðu þjóðirnar gera ráð fyrir að um fjórar milljónir
manna séu seldar árlega og að 200 milljónir manna búi við
þrældóm. Yfirleitt er hér um konur að ræða.
Algengast er að konur og stúlkur séu neyddar í
kynferðislegan þrældóm í Asíu en austurevrópskar konur
verða þó stöðugt meira fyrir barðinu á þrælasölunum.
Örsnauðar konur frá gömlum löndum Sovétríkjanna, svo
sem Rússlandi, Póllandi, Úkraínu og Lettlandi, eru
blekktar, neyddar eða láta freistast af ágjörnum miðlurum
til að ferðast með ferðamannaáritanir til landa í Vestur-
Evrópu, til dæmis Danmerkur, til að starfa sem vændis-
konur á börum og í hórukössum.
Alþjóðastofnunin um fólksflæði heldur því fram að
árlega sé um hálf milljón kvenna sótt til fátækra landa til að
veita vestrænum karlmönnum kynferðislega þjónustu.
í Suðaustur-Asíu er löng hefð fyrir því að selja stúlkur
og konur til vændis og aðgerðir miðlaranna verða stöðugt
svæsnari. Nú sækja þeir til þorpa í kjölfarið á uppskeru-
bresti eða þegar lítið er um mat og fjármuni og neyða
foreldra til að selja dætur sínar á spottprís.
Það er nær útilokað fyrir stúlkurnar að flýja undan
þessu kerfi.
í ýmsum löndum á lögreglan sjálf umfangsmikinn þátt í
vændinu og hagnast á því. Búrmönsk kona, sem vann í
vændishúsi í Tailandi, sagði mannréttindasamtökunum
Human Rights Watch að lögreglumenn kæmu oft í
vændishúsið þar sem hún vann og veldu sér stúlkur til að
svala fýsnum sínum á ókeypis.
Kynlíf, þunganir og móðurhlutverkið
Rannsókn á slysadeild á sjúkrahúsi í Santiago í Chile sýndi
að 73 af hundraði kvenna, sem þangað komu með meiðsli
tengd óhöppum, svo sem skeinur, beinbrot, brunasár eða
sködduð innri líffæri, höfðu orðið fyrir árás karls í fjölskyld-
unni, yfirleitt eiginmanns.
Mesta ógnunin við líf og heilsu kvenna er á heimilinu.
Það á jafnt við um Indland þar sem það getur jafnvel
gengið svo langt að konur séu brenndar á báli ef
fjölskyldan á ekki fyrir heimanmundinum, og Kanada,
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 76. árg. 2000