Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2000, Blaðsíða 9

Sigrún K. Barkardóttir
deildarstjóri skólahjúkrunar á Heilsuverndarstöð Reykjavíkur
-skóU(mvka í 6. og 10. bekk
í Reykjavík -til skóUkjúkYmAY'^Y'ÆðÍH.^A
ÚTDRÁTTUR
Tilgangur rannsóknarinnar var aö kanna viðhorf nemenda í
grunnskólum Reykjavíkur til skólahjúkrunarfræðinga.
Þýðið (N=49) voru nemar í 6. og 10. bekk í þremur
grunnskólum í Reykjavík. Notuð var rýnihópaaðferð og
tekin voru viðtöl við sex hópa. Tveir hópar (einn úr 6. bekk
og einn úr 10. bekk) voru frá hverjum skóla.
Helstu niðurstöður voru þær að allir þátttakendurnir
vissu af skólahjúkrunarfræðingnum í skólanum og nær allir
höfðu nýtt sér þjónustu hans, aðallega vegna kvilla eða
áverka. Tæpur helmingur þátttakenda hafði ákveðna
skoðun á hlutverki skólahjúkrunarfræðinga og helstu óskir
þátttakenda voru meiri viðvera hjúkrunarfræðinga og að
aðstaða hans væri aðgengilegri. Einnig vildu yngri nem-
endurnir aukna fræðslu og þeir eldri aukinn sálfélagslegan
stuðning.
INNGANGUR
Þessi grein byggist á rannsókn sem gerð var haustið 1997
í þremur grunnskólum í Reykjavík og var hún hluti af
meistaranámi höfundar við University of Minnesota í
Bandaríkjunum. Tekin voru upp á segulband viðtöl við sex
hópa og þau síðan skráð og flokkuð í þrjá meginflokka:
reynsla, álit og óskir. Niðurstöðum rannsóknarinnar er
skipt í þessa þrjá meginflokka og settar upp töflur til að
auðvelda lestur niðurstaðna.
Sögu skólahjúkrunar má rekja til loka nítjándu aldar
þegar hjúkrunarfræðingar í London voru fengnir til þjón-
ustu í nokkrum skólum vegna lélegs aðbúnaðar og mikilla
veikinda skólabarna. Árangurinn af þjónustu hjúkrunar-
fræðinganna var slíkur að fleiri skólar fóru fram á þessa
þjónustu (Hawkins, Hayes og Corliss, 1994). Á þeim
rúmlega 100 árum sem liðin eru hefur mikil þróun orðið á
hlutverki skólahjúkrunarfræðinga. Igoe og Speer (1996)
hafa bent á að starf skólahjúkrunarfræðinga hefur breyst
úr eftirliti með smitsjúkdómum yfir í úrlausn flóknari mála,
s.s. félagslegra og tilfinningalegra erfiðleika, hegðunar-
vanda og tæknivandamála. Aukin tækni innan heilbrigðis-
kerfisins á síðustu 20 árum hefur orðið til þess að börn
með andlega og/eða líkamlega fötlun hafa nú tækifæri til
að lifa sjálfstæðara lífi þrátt fyrir fötlunina. Þessi börn eiga
rétt á almennri skólagöngu en vegna fötlunarinnar þurfa
þau oft mikla aðstoð innan skólans. Það á einnig við um
börn með langvinna sjúkdóma því góð aðstaða og aðstoð
er nauðsynleg til þess að þau geti stundað skólann.
Skólahjúkrunarfræðingar geta oft veitt slíka aðstoð og
samhæft aðgerðir milli heimilis og skóla (Anderson, 1994;
Igoe og Speer, 1996). Erlendar rannsóknir hafa einnig sýnt
að heilsugæsla í skólum er hagkvæm og aðgengileg,
skólahjúkrunarfræðingar eru inni í skólunum og þeir hafa
þekkingu og færni til að auka heilbrigði barna og mögu-
leika þeirra til náms (Igoe, 1994; Klerman, 1988;
Rassarelli, 1994).
Hlutverk skólahjúkrunarfæðinga hefur breyst mikið á
undanförnum árum en mikið hefur vantað upp á að það
hafi verið skilgreint í samræmi við þessar breytingar. Þetta
hefur valdið ruglingi og misskilningi innan skólanna og hafa
rannsóknir sýnt að skólastjórnendur, kennarar og jafnvel
foreldrar hafa takmarkaðan skilning á störfum skóla-
hjúkrunarfræðinga (Conrad og Wehrwein, 1992; Goodwin
og Keefe, 1984; Miller og Hopp, 1988; Johnson, 1996).
Með því að skilgreina og skýra út hlutverk skólahjúkrunar-
fræðinga má greiða úr misskilningi og gera má ráð fyrir að
árangur af starfi þeirra aukist (Þarson og Felton, 1992).
Hér á landi hefur sú þróun verið að árið 1977 gaf Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur út starfslýsingu fyrir skólahjúkr-
unarfræðinga sem síðast var endurskoðuð 1991 (Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur, 1991). Hverri heilsuverndarstöð
er í sjálfsvald sett hvort sú starfslýsing er notuð eða ekki.
Faghópur skólahjúkrunarfræðinga hefur í samvinnu við
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga gefið út hefti um stefnu
og hlutverk skólahjúkrunarfræðinga sem er ætlað að
aðstoða þá við að skilgreina og samræma störf sfn (Félag
íslenskra hjúkrunarfræðinga, 2000).
Nokkrir rannsakendur hafa kannað hvernig skóla-
Sigrún K. Barkardóttir lauk MS-
ÁMtk prófi í heilsugæsluhjúkrun frá
W 'f University of Minnesota í
Bandaríkjunum árið 1998. Hún er
deildarstjóri skólahjúkrunar á
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur og
stundakennari við
hjúkrunarfræðideild Háskóla
íslands.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 76. árg. 2000
193