Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2001, Side 17

Erla Dóris Halldórsdóttir
hjúkrunarfræðingur og sagnfræðingur
Afskipti hjúkrunarkvenna af
byggingu Landspítalans árið 1927
Fyrsta íslenska hjúkrunarkonan tekur við
formennsku í FÍH
I sumarbyrjun árið 1922 kom ung hjúkrunarkona, Ásta
Sigríður Eiríksdóttir, til íslands eftir fjögurra ára fjarvist. Árið
1918 hafði Sigríður haldið til Danmerkur og hafið
hjúkrunarnám við 0resundshospítalet. í byrjun hjúkrunar-
náms hennar braust spánska veikin út í Danmörku og varð
0resundshospitalet ein
aðalmiðstöð þeirra sem
fengu veikina. Lét Sigríður
þess getið síðar að vinna
við spítalann á þessum tíma
hafi verið mjög lærdóms-
ríkur tími fyrir sig (Sigríður
Eiríksdóttir, 1963). Eftir að
hafa verið nokkra mánuði
við hjúkrunarnám á 0re-
sundshospitalet flutti Sigríð-
ur sig um set og hélt til
Kaupmannahafnar og hélt
áfram náminu við bæjar-
sjúkrahúsið, Kommune-
hospitalet, þar í borginni.
Hinn 10. september árið
1921 lauk hún þriggja ára
hjúkrunarnámi og útskrifað-
ist sem fullmenntuð hjúkr-
unarkona (Skjalasafn Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga. B/1). Strax að loknu hjúkr-
unarnáminu hélt hún til Hróarskeldu í Danmörku og hóf 1/2
árs framhaldsnámi í geðhjúkrun við Sankti Hans sjúkra-
húsið. Eftir geðhjúkrunarnámið hélt hún til Vínarborgar í
Austurríki og starfaði sem hjúkrunarkona á handlækninga-
deild og fæðingardeild Rudolfinerhaus Rauðakross-
sjúkrahússins (Hjúkrunarkvennatal, 1969). í hjúkrunarnámi í
Danmörku og í starfi sem hjúkrunarkona kynntist Sigríður
Eiríksdóttir eins og svo margar aðrar hjúkrunarkonur á
þessum tíma hugmyndafræði ensku hjúkrunarkonunnar
Florence Nightingale.
Þær hugmyndir, sem Florence Nightingale setti fram
um hjúkrunarstarfið á síðari hluta nítjándu aldar, höfðu mikil
áhrif á Vesturlöndum og þar á meðal á Norðurlöndum.
Florence Nightingale taldi að hjúkrunarkonur yrðu að
menntast eins og aðrar stéttir. Árið 1860 setti hún á stofn
hjúkrunarskóla við Saint Thomas sjúkrahúsið í Lundúnum.
Hún lagði áherslu á það að forstöðukona skólans yrði að
vera í höndum lærðrar hjúkrunarkonu og að kennsla hjúkr-
unarnema í hjúkrunarfræði yrði að vera í höndum
hjúkrunarkvenna (Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996; The New
Encyclopædia Britannica, 1980).
Ekki þurfti Sigríður Eiríksdóttir að kvíða atvinnuleysi í
hjúkrun eftir að hún kom til (slands árið 1922. Hóf hún
þegar að starfa sem hjúkrunarkona hjá Hjúkrunarfélaginu
Líkn. Félagið starfrækti heimahjúkrun í Reykjavík á þessum
tíma. Gættu hjúkrunarkonur Hjúkrunarfélagsins Líknar
sjúklinga á vöktum á heimilum þeirra svo vikum og mán-
uðum skipti, nótt og dag, án þess stundum að fá einu sinni
fastan frídag. Á þessum tíma var starfsdagur Sigríðar langur
og fór stundum langt fram úr 10 klukkustundum á dag.
Sigríður lét þess getið síðar að á þessum tíma hefði þótt
sjálfsagt að búa um hjúkrunarkonuna á einhverjum bedda í
herbergi sjúklingsins svo að hún gæti verið til taks ef með
þyrfti (Skjalasafn Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, B/1/1).
Þrátt fyrir miklar annir í heimahjúkrun mun Sigríður
Eiríksdóttir þegar eftir heimkomuna frá Danmörku hafa
sótt félagsfundi Félags íslenskra hjúkrunarkvenna. Danska
hjúkrunarkonan, Christophine Mikkeline Bjarnhéðinsson
(Jurgensen), var þá formaður félagsins. Á aðalfundi Félags
íslenskra hjúkrunarkvenna í október árið 1923 var Sigríður
kosin ritari félagsins og ári síðar var hún kosin formaður
Félags íslenskra hjúkrunarkvenna, fyrst íslenskra hjúkr-
unarkvenna. Hjúkrunarkonur félagsins voru þá 21 og
aukafélagar, sem voru hjúkrunarnemar, voru 12 að tölu
(Skjalasafn Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, AA/1).
Hinn 2. júlí árið 1926 giftist Sigríður Eiríksdóttir Finn-
boga Rúti Þorvaldssyni, prófessor í verkfræði við Háskóla
íslands. Daginn fyrir brúðkaupið hætti Sigríður að starfa
sem hjúkrunarkona við Hjúkrunarfélagið Líkn (Hjúkrunar-
kvennatal, 1969). í þá daga þótti ekki við hæfi að giftar
konur ynnu utan heimils í launuðum störfum þar sem þær
höfðu fyrirvinnu. Sigríður hélt áfram að starfa sem
formaður Félags íslenskra hjúkrunarkvenna og átti eftir að
gegn því starfi næstu 36 árin (María Rétursdóttir, 1969).
Tilgangurinn með þessari grein er að varpa Ijósi á
Sigríður Eiríksdóttir hjúkr-
unarkona. Árið 1924 var
Sigríður kosin fyrst íslenskra
hjúkrunarkvenna, formaður
Félags íslenskra hjúkrunar-
kvenna. Sigriður var
formaður félagsins næstu 36
árin eða til ársins 1960.
Myndin er i eigu Félags
islenskra hjúkrunarfræðinga.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 77. árg. 2001
17