Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2002, Blaðsíða 18

ruglinu sem ykkur var boðið upp á, þessari afbökun á því sem
kannski átti sér stað eða fannst ykkur þetta jafnvel algjörir
hugarórar? Það er erfitt að sjá sjálfan sig í öðru ljósi en þessu
vanalega því stundum afbökum við eigin mynd af margvís-
legum ástæðum. Þess vegna gætu sumir þurft aðstoð einhvers
annars til að komast upp á lag með rýnina, einkanlega til að
fjarlægja þær grimur sem skæla veruleikann og til að víkka
sjóndeildarhring rýnisins svo hann sjái aðstæður á nýjan hátt.
Slík aðstoð auðveldar rýninum að fjarlægja hjúpinn svo
hjartað komi í ljós en þar býr sannleikurinn. Hjúpurinn getur
verið þykkur vegna varnarviðbragða eða annars konar við-
bragða sem menn hafa tamið sér. Raunar snúa sumir sér að
rýni vegna kvíða og beita henni þá fremur til að ná tökum á
kvíðanum en til að læra beinlínis betri vinnubrögð. Leiðbein-
ingarnar eiga að vera rýninum eins og styrk hjálparhönd, efla
honum þor, örva hann til dáða, skýra fyrir honum hvers vegna
hlutirnir eru eins og þeir eru og hleypa í hann þreki til að
takast á við þversagnirnar sem óhjákvæmilega gera vart við
sig í samviskunni. Leiðbeinandinn getur líka beint rýninum
inn á dýpri stig rýninnar svo hún verði gagnrýni á það hvernig
við hugsum um viðfangsefnin. Bohm5 lætur í ljós þá skoðun
að við getum aldrei leyst úr vandamálunum ef við beitum
sama þankagangi og olli vandanum! Bohm telur að við verð-
um að þroska með okkur eins konar stöðuskyn hugsananna til
að við vitum ávallt hvar þankar okkar eru staddir rétt eins og
við vitum alltaf hver staða líkamans er.
Spyrjið ykkur: Undir hvern get ég borið sögurnar mínar?
Hvað þarf góður leiðbeinandi að hafa til að bera? Það þarf
auðvitað að vera einhver sem kann sjálffur) mikið til rýni,
getur sett sig í stellingar til að ýta svolítið við ykkur og líka
stutt ykkur til að kanna það sem þið hafið lent í. Þið verðið
líka að treysta þessum leiðbeinanda því þið ætlið að opna
ykkur fyrir honum/henni.
Námssviðið, sem rýnin spannar, er afar breitt og hægt er að
kanna það út um mismunandi glugga (tafla 2). Leiðbeinandinn
leiðir rýninn að þessum gluggum til að beina athygli hans að
því sem hann hefur eða getur lært á hveiju atviki. Við gluggana
verður rýnin dýpri, sýnin færist af einu afmörkuðu atviki á
víðara svið svo að rýnirinn öðlast skilning sem hann getur not-
fært sér hvenær sem er. Vonandi skýrir hver gluggi sig sjálfur.
Markmiðið er að víkka okkur sýn svo við skynjum heiminn
betur og getum betur brugðist við því sem að höndum ber.
Fræðikenningar
Schon6 segir að raunveruleg hjúkrun minni stundum á það að
ösla um í mýraflákum, hjúkrunarfræðingurinn getur ekki valið
neinar greiðar og auðfarnar leiðir. Schon segir að vant fólk
byggi ákvarðanir sínar frekar á fyrri reynslu en rannsóknum
enda séu ekki til margar rannsóknir sem taki á vandanum sem
við blasir úti í mýrinni. íhugið það sem fram kemur í frásögn
minni - spyrjið ykkur hvaða rannsóknir séu til sem þið getið
nýtt ykkur í starfi. Það þarf alltaf að meta hvernig þessi eða
hin rannsóknin getur nýst manni í verki.
82
Hjálpfýsi
Þetta sjónarmið var tekið með í reikninginn eftir reynsluna
sem rýnar höfðu öðlast með mér eftir fjögurra ára (rannsókn-
arjtímabil. Ég hafði mikinn hug að að átta mig á hvers eðlis
æskileg vinnubrögð væru. Niðurstaðan varð sú að mikilvægast
væri að rýnirinn/hjúkrunarfræðingurinn væri ávallt til taks að
hjálpa sjúklingnum/ættingjunum að fá einhvern botn í vand-
ann svo hann/þeir gætu tekið sem skynsamlegastar ákvarðanir
um framhaldið. Rýnarnir féllust ávallt á þetta viðhorf en gekk
ekki eins vel að fara eftir því - gamalkunnu þverstæðurnar.
Þessi gluggi, hvort rýnirinn er hjálpfus og til taks eður ei,
hjálpar honum að fylgjast með hvemig miðar að taka upp
æskilegri vinnubrögð. Til að öðrum þyki gott að leita til rýnis-
ins/hjúkrunarfræðingsins þarf hann að eiga góð samskipti við
aðra, geta andmælt þeim, komast klakklaust út úr ágreinings-
málum, þola það að forgangsatriði, forystumenn og stjórn-
unarhættir breytist, vera ákveðinn í fasi, kikna ekki undir
álaginu, telja kjark í sjálfan sig og aðra og sýna útsjónarsemi
þegar kemur að stjórnunarmálefnum. Ef ég bæði ykkur að
skrifa upp einkenni góðs rýnis/hjúkrunarfræðings munduð þið
ábyggilega tilgreina atriði sem lúta að því að hjúkrunarfræð-
ingurinn sé hjálpfús og til taks.
Tafla 2
Gluggi Hvemig getur þetta atvik gert mér kleift að
Gildismat horfa gagnrýnum augum á það sem ég tel æskileg vinnubrögð? Endurspeglast það mat í starfinu?
Hlutverk skynja betur verksvið mitt og stjómunarhætti á vinnustaðnum?
Fræðikenningar kynna mér, gagnrýna og tileinka mér viðeig- andi kenningar um almennt verklag og ffæðilega þekkingu?
Vani átta mig á og reyna að breyta þeim viðteknu venjum sem koma í veg fyrir að ég bregðist við á æskilegan hátt?
Viðfangsefni takast á við viðfangsefnin sem upp koma í daglegum störfum?
Fortíð og framtíð taka mið af fyrri reynslu þegar ég huga að hvað upp kunni að koma í ffamtíðinni?
Samtenging nýta í starfi ábendingamar sem ég fæ í rýn- inni?
Hjálpfysi vera sjúklingum, ættingjum þeirra og sam- starfsmönnum minum betur innan handar? - Efla samkennd mína með þeim? - Kynnast betur viðmælendum mínum? - Sinna óskum annarra með æskilegri hætti? - Kynnast og stjóma sjálffi/sjálfum mér betur í samskiptum við aðra? - Búa svo um hnúta að betra sé að nálgast mig og leita til mín?
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 78. árg. 2002