Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2002, Síða 50

Forvarnapistill: Linda Kristmundsdóttir og Sigurbjörg Marteinsdóttir
í bAVlAA
forvarnir í framtíðínni
í framtíðarlandinu býr samfélag manna sem hefur haft það að
leiðarljósi að reyna eftir fremsta megni að stuðla að hamingju
og góðri geðheilsu barna sinna. Stjórnvöld þar gera sér grein
fyrir þeim fjárhagslega og samfélagslega ávinningi sem hlýst
af slíku og því hafa þau markað heildstæða stefnu til að
tryggja sem besta geðheilsu þegna sinna. Að þessu verkefni
standa heilsugæslan og skólakerfið í sameiningu og hafa
greiðan aðgang að ýmsum úrræðum. Geðheilbrigðisþjónusta
er til staðar á öllum heilsugæslustöðvum. Hér á eftir fara
helstu áhersluatriði stjórnvalda í forvörnum á sviði geð-
heilbrigðis.
/ Forvamir hefjast fyrir fæðingu barnsins. Foreldrar fá
fræðslu og stuðning til að takast á við uppeldishlutverkið
og þekkja því árangursríkar leiðir til að stuðla að sem
bestum vexti og þroska barna sinna.
/ Foreldrar gera sér grein fyrir mikilvægi þess að vera góð
fyrirmynd, beita sanngjörnum aga, sýna ástúð og hlýju auk
þess að styðja og hvetja börn sín til góðra verka.
/ Vinnudagur foreldra er þannig uppbyggður að íjölskyldan
getur notið samvista og stundað tómstundir.
/ Leikskólayfirvöld leggja áherslu á að styrkja sjálfsvitund
barna, kenna þeim áhrifarík samskipti, kenna þeim að setja
sig í spor annarra og að sýna hlýju og jákvæðni. Kennsla í
lífsleikni hefst á þessum árum í samstarfi við foreldra.
Mikil samvinna er milli foreldra, leikskólakennara og
heilsugæslu ef barn sýnir merki um ffávik í hegðun eða
þroska. Ef um slíkt er að ræða koma heilbrigðis- og
uppeldisstéttir foreldrum til hjálpar og styðja þau til að
takast á við vandann. Foreldrar mæta jákvæðu og
uppbyggilegu viðmóti þessara stétta og þykir þjónusta
þeirra sjálfsögð. Þegar í skólann er komið er áffam unnið
eftir þessari hugmyndaffæði. Skólinn er mennta- og
uppeldisstofnun. Starfsfólk er vel menntað á þessu sviði og
er meðal annars meðvitað um áhættuþætti er leitt geta til
geðröskunar. Kennarar eru góð fyrirmynd. Jákvæður agi
ríkir í skólanum og börnin bera virðingu fyrir lærimeist-
urum sínum. Lífsleikni er kennd til loka grunnskólans og
nemendurnir æfa það sem þeir hafa lært við raunverulegar
aðstæður.
/ Ef bam greinist með geðröskun em til næg úrræði innan
heilbrigðiskerfisins allt árið um kring. Biðlistar þekkjast
ekki. Ýmis meðferðartilboð eru í boði sem henta þörfum
hvers og eins. Eftirmeðferð og samvinna við skóla og
heilslugæslu em lykilatriði enda skilar slík samvinna
bestum árangri fyrir barnið og fjölskyldu þess.
Taka ber fram að ofangreindir þættir em hugmyndir höf-
unda um forvarnir í geðheilbrigðismálum barna og er listinn
ekki tæmandi. Einhver þessara atriða em nú þegar á stefnu-
skrá íslenskra stjómvalda. Sem dæmi um það má nefna
skýrslu starfshóps (1998) um stefhumótun í málefnum geð-
sjúkra. Þar kernur fram að engin opinber, heildstæð stefnu-
mótun er til á íslandi varðandi þjónustu á geðheilbrigðissviði
fyrir böm, unglinga og fjölskyldur þeirra en í skýrslunni koma
fram tillögur til úrbóta. Vinnuhópur um gerð skýrslunnar lagði
sérstaka áherslu á málefni bama og unglinga sem eiga við
geðröskun að stríða. Höfundar þessa pistils telja tímabært að
koma tillögum skýrslunnar í framkvæmd og hvetja stjómvöld
sem og alla aðra að leggja þessu máli lið.
114
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 78. árg. 2002