Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2002, Síða 52

Opið bréf tíl hjúkrunarfræðinga
Hér er hleypt af stokkunum nýjum pistli þar sem hjúkrunarfræðingar geta
miðlað því sem þeim liggur á hjarta til samstarfsfólks. Sendið endilega inn efni!
Ágætu hjúkrunarfræðingar.
Á síðasta ári heyrði ég frábæra ræðu sem haldin var á
hátíðarsamkomu Háskóla íslands. Innihald ræðunnar og sú
staðreynd að ég átti 20 ára útskriftarafmæli varð til þess að ég
fór að skoða hvernig ég hafði í gegnum árin komið fram við
sjúklinga og aðstandendur. Eg vil veg hjúkrunarfræðinga sem
mestan og því varð mér hugsað til ykkar og þeirra sem þið
hittið í starfi ykkar.
Ræðumaður talaði um fordóma gagnvart vissum veikind-
um og sagði að samfara greiningu á sjúkdómi fylgdi dómur
samfélagsins. Nefndi hann geðsjúkdóma sem dæmi og ég
leiddi hugann að öðrum sjúkdómum. Gerði ég upp á milli
fólks eftir sjúkdómum? Hvernig var framkoma mín við sjúkl-
inga og ættinga þeirra?
Á hveiju byggði ég mínar skoðanir? Voru skoðanir mínar
fordómar eða dómar? Hvernig augum leit ég annað fólk? Eða
með „gleraugum" hverra horfði ég á aðra? Að glíma við eigin
fordóma og annarra er daglegt viðfangsefni okkar allra meðan
við lifum. Hvernig kemur þú fram við aðra? Með opnum huga
eða fyrirframákveðnum skoðunum?
Öll viljum við sinna okkar skjólstæðingum með opnurn
huga og sinna þörfum viðkomandi. Reynslan er okkar aðal-
kennari. Vonandi erum við stöðugt að bæta okkur og náum ekki
þeim degi að telja okkur vita allt, alltaf! Reynslan er dýrmæt og
finnst mér þeim hjúkrunarfræðingum, sem hana hafa, ekki gert
nógu hátt undir höfði. Það er mikill munur á nýútskrifuðum
hjúkrunarfræðingi og þeim sem hafa margra ára starfsreynslu.
Öll höfum við verið nýútskrifuð, vitum hvemig það var og hve
gott var að geta spurt og fá leiðbeiningar.
Þeir hjúkrunarífæðingar, sem kosið hafa að vinna við
umönnun sjúklinga, gegna mjög þýðingarmiklu starfi, þ.e.a.s.
sinna þeim og þörfum þeirra til sálar og líkama.
Að sjálfsögðu þurfum við framþróun í hjúkrun en það er
slæmt ef ekki er hugað að þeim sem sinna þeim veiku. Við
þurfum hvert á öðru að halda, hvaða stöðu sem hjúkmnarfræð-
ingar gegna. Það er búið að segja svo mikið frá ýmsum greinum
hjúkrunar en minna fjallað um hinn almenna hjúkmnarfræðing
(nema þegar hann er beðinn um að svara spumingum í
rannsóknum). Hvemig á hjúkrun að vera aðlaðandi íyrir nýjar
kynslóðir ef grunnurinn, þ.e. að hjúkra hinum veiku, er ekki
eins spennandi eða fínn eins og að vera í stjómunarstöðu eða
fara í doktorsnám? Annað má ekki verða á kostnað hins!
í dag getum við hjúkrunarfræðingar státað af fyrrverandi
heilbrigðisráðherra, alþingiskonum, doktorum, meisturum og
prófessorum. Þessi upptalning sýnir hve hjúkrunarfræðingar
116
hafa náð langt og hafa breitt áhugasvið. Spurningin er hins
vegar hvort hjúkrun sé betri á nýrri öld en þeirri sem liðin er?
Þegar sjúklingar og ættingjar eru spurðir hvað sé góð
hjúkrun er svarið góð kunnátta í faginu og ekki siður viðmót
hjúkrunarfræðinga. Það er erfitt fyrir hvem mann að hætta
þátttöku í atvinnulífinu og verða sjúklingur. Sem sjúklingur
vil ég að mér sé sinnt af fagmennsku, þ.e. samkvæmt minni
líðan en ekki hvaða sjúklingahópi ég tilheyri eða einhverjum
ósveigjanlegum reglum. Hugsið ykkur að sjúkdómsgreiningin
sé ekki komin eða að um ranga sjúkdómsgreiningu sé að
ræða? Á þá að hjúkra samkvæmt henni eða liðan sjúklingsins?
Við vitum að viðbrögð fólks við áföllum, s.s. veikindum
og slysum, eru mismunandi. Það er ekki okkar að segja til um
hvaða viðbrögð séu rétt og hver röng. Spyrjum frekar hvers
vegna brugðist sé við á þennan hátt? Má sjúklingur/aðstand-
andi bara láta í ljós viðbrögð sem okkur heilbrigðisstarfsfólki
líður vel með? Fólk vill ekki þurfa að uppfylla einhverjar
„þægindakröfur“, s.s. að vera ungt, fallegt og skemmtilegt, til
þess að því verði sýndur skilningur. Getur mat á því sem
mannveru verið háð slysi eða veikindum sem það lendir í?
Fólk velur sér ekki að veikjast eða slasast. Hlusta þarf á
sjúkling þegar hann lýsir líðan sinni og trúa þvi sem sagt er.
Hvers vegna ætti hann að segja ósatt? Það þarf að sýna mildi í
stað hörku, skilning í stað dóms.
Síðan ef aðgerð/meðferð er búin er gert ráð fyrir bata eftir
x tíma. Ef hann kemur ekki ættum við að spyija hvað standi í
vegi fyrir því. Getur verið að viðhorf okkar heilbrigðisstarfs-
manna til þeirra sem ná skjómm bata sé betra og jákvæðara en
til þeirra þar sem batinn lætur á sér standa?
Reynið að setja ykkur í fótspor þeirra sem búið er að kippa
út úr hringiðu lífsins! Þegar tíminn líður og heilsan kemur
ekki aftur finna þessir sjúklingar ekki einungis að vöðvar
rýrna heldur manngildið lika! Ef þeir heilsunnar vegna geta
ekki verið á stöðum sem annað fólk sækir, detta þeir út af
skrá, ekki bara launaskrá!
Við hjúkrunarffæðingar vitum e.t.v. meira um sjúkdóma og
áverka en aðstandendur þekkja sjúklinginn best! Það er nauð-
synlegt að hlusta á aðstandendur og getur leitt til þess að endur-
skoðað sé hvað sjúklingnum sé fyrir bestu og er það gott. Við
þurfum að muna að við „eigum“ ekki sjúklinginn og við erum
að hjúkra einstaklingi á erfiðu tímabili í lífi hans og aðstand-
endanna. Þetta tímabil er tími erfiðra tilfinninga: reiði, van-
máttar, sársauka, sorgar, vonar og ótta. Hver getur á sama tíma
verið í andlegu jafnvægi? Á þessum tima þarfnast allir hlýju og
umhyggju hvort sem fólk telst til „hvítra eða svartra sauða“.
Tímarit hjúkrunarfræðinga ■ 2. tbl. 78. árg. 2002