Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2003, Qupperneq 9

GREIN
Plejemodre og íslenskar
hjúkrunarkonur
Foreldrar hennar voru Johannes Ludvig Jiirgen-
sen, ráðsmaður brennivínsbrugghússins í Ebel-
toft, og kona hans, Marie Christiane sem bar
ættarnafnið Jensen fyrir giftinguna. Systkini
Christophine voru þrjú, tvær systur og yngri
bróðir (Rigsarkivet. Ebeltoft kirkebog 1867-91).
Svo virðist sem fjölskyldan hafi flutt frá Ebeltoft
árið 1871 og engar sögur fara af Christophine
fyrr en árið 1897 þegar hún lýkur hjúkrunarnámi
frá borgarspítala Kaupmannahafnar, Kommune-
hospitalet, en við þann spítala hafði hjúkrun ver-
ið kennd frá árinu 1876. Fyrir þann tíma höfðu
hjúkrunarstörfin verið í höndum vinnukvenna en
þær höfðu enga menntun í hjúkrunarstörfum
(Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996).
Eftir hjúkrunar-
nám heldur Christ-
ophine til Storhed-
inge á sunnanverðu
Austur-Jótlandi í
Danmörku og starf-
aði þar á sjúkrahúsi
en í júlí árið 1898
hélt hún til Islands
og hóf störf sem
fyrsta plejemoder,
yfirhjúkrunarkona,
á nýstofnuðum
holdsveikraspítala
á Islandi en spítalinn var í Laugarnesi. Hún starf-
aði sem plejemoder við Holdsveikraspítalann í
fimm ár en sagði starfi sínu lausu þar sem ástir
höfðu tekist með henni og yfirlækni spítalans,
Sæmundi Bjarnhéðinssyni. Þau giftu sig í októ-
ber árið 1902 en Christophine hélt áfram að
starfa sem yfirhjúkrunarkona spítalans til 1. maí
árið 1903 en þá tekur Harriet Kjær við stöðu
hennar (Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996).
Læknahjónin bjuggu á holdsveikraspítalanum á-
Christophine Mikkeline Jurgensen
(1868-1943). Mynd úr Hjúkrunar-
kvennatali.
Kaiserwerth-sjúkrahús og hjúkrunarskóli i Þýskalandi. Árið 1850
stundaði Florence Nightingale hjúkrunarnám við þennan skóla.
Mynd er í einkaeign.
samt litlu dóttur sinni. (Erla Dóris Halldórsdóttir, 2001; Min.
Dómkirkjan í Reykjavík 1899-1909).
Þarfasti þjónninn. Laun fyrstu lærðu
hjúkrunarkonu á ísiandi, Christophine
Mikkeline voru meðal annars hús og hey
handa einum hesti sem hún hafði til afnota
hér á landi. Christophine hefur að öllum
líkindum verið vön að ríða hesti þar sem
hún var alin upp í litlu þorpi á Jótlandi. Eru
til sögur af þvi að sjúklingar á leið inn á
Holdsveikraspitalann í Laugarnesi, sem
komu úr nærsveitum riðandi með fylgdar-
menn, hafi verið skildir eftir við Elliðaárnar
og létu fylgdarmennirnir sig hverfa þar sem
ekki þótti við hæfi að láta sjá sig með
slikum sjúklingum. Fóru yfirlæknir Holds-
veikraspítalans, Sæmundur Bjarnhéðinsson
og Christophine yfirhjúkrunarkona, riðandi
inn að Elliðaám og fylgdu sjúklingunum að
spítalanum. Myndin eri eigu Ijósmynda-
safns Þjóöminjasafns islands.
tekur við stöðu yfirhjúkrunar-
konu var Christophine langt
gengin með frumburð þeirra
hjóna, Kolfinnu, sem fæddist á
Holdsveikraspítalanum hinn 21.
júní árið 1903. Christophine
Bjarnhéðinsson átti síðar eftir að
láta mikið að sér kveða í líknar-
og mannúðarmálum og félags-
málum hjúkrunarkvenna. Fyrir
forgöngu hennar var Hjúkrunar-
félagið Líkn stofnað árið 1915.
Markmið þess félags var að veita
bæjarbúum í Reykjavík ókeypis
hjúkrun í heimahúsum en mikil
nauðsyn var á slíkri hjúkrun (Erla
Dóris Halldórsdóttir, 1996).
Stuttu eftir að Christophine
kom til íslands komu þangað
fyrstu menntuðu íslensku
hjúkrunarkonurnar, þær
Kristín Ingibjörg Hallgríms-
dóttir og Guðný Guðmunds-
dóttir, og fengu þær að starfa
við Holdsveikraspítalann
undir stjórn Christophine.
Þær voru með lágmarks-
hjúkrunarmenntun þess
tíma, 10 mánaða nám, en
Christophine hafði 3 ára
nám að baki. Harriet Kjær
var einnig meðal menntuð-
ustu hjúkrunarkvenna í Dan-
mörku á þessum tíma (Erla
Dóris Halldórsdóttir, 1996).
Við komuna til Islands flutti
Harriet Kjær á Holdsveikra-
spítalann en á þessum tíma
tíðkaðist að starfsfólk byggi
inni á spítölunum ásamt
sjúklingum. Þegar Harriet
Hjónin Sæmundur Bjarnhéöinsson yfir-
læknir og Christophine Mikkeline, yfir-
hjúkrunarkona og dóttir þeirra Gerður
fædd árið 1906. Hinn 25. mars árið
1905 urðu læknahjónin fyrir mikilli
sorg þegar dóttir þeirra, Kolfinna, lést
tæplega 2 ára aö aldri. Eftir lát litlu
stúlkunnar fluttu hjónin út af Holds-
veikraspltalanum að Laugavegi 10 og
þar eignuðust þau aðra dóttur, Gerði
fædda árið 1906. Myndin erieigu Ijós-
myndasafns Þjóöminjasafns islands.
19. júní árið 1915 er merkur
dagur í íslenskri kvennasögu. Þá fengu konur kosningarétt og
kjörgengi til Alþingis. Kosningaréttur var þó takmakaður við 40
ára aldur í byrjun. I tilefni þeirra tímamóta var stofnaður sjóð-
ur, Landspítalasjóður Islands, sem verja skyldi til þess að
stofna almennan spítala í Reykjavík. I tilefni þessara mikil-
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræöinga 5. tbl. 79. árg. 2003