Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2003, Qupperneq 19

GREIN
Strengir hjúkrunar
Sigríöur Jóhannsdóttir, Vilborg Ingólfsdóttir, Sigríöur Halldórsdóttir,
Margrét Gústafsdóttir, Bergljót Lindal, Sigþrúöur Ingimundardóttir,
Maria Pétursdóttir, Jóhanna Bernharösdóttir, Ragnheiður Haralds-
dóttir, Birna G. Flygenring, Laura Sch. Thorsteinsson, Sigurlín
Gunnarsdóttir og Kristin Björnsdóttir
sem Sigma Theta Tau Inc. hýsir. Bókin er um Snorra Sturlu-
son og heitir Snorri Sturluson Saga, A Memorial Volume.
Geysilega mikil og merkileg bók. Þær voru brennandi í andan-
um báðar tvær, hvor á sinn hátt.
María skrifaði í blaðið okkar árið 1990 grein sem hún nefndi
Otroðnar slóðir. Þar vekur hún máls á gildi Touch for Health
eða ilmolíumeðferðar. María lærði fræðin og var óþrjótandi í
því að halda fram gildi snertingar og handayfirlagnar í hjúkr-
unarstarfinu. Fékk hún því til leiðar komið að undirstöðuat-
riði í nuddi eru nú kennd í hjúkrunarnámi. Oft naut ég góðs
af þessari þekkingu hennar.
skólastjóri Statens spesialskole i psykiatrisk
sykepleie í Noregi. María Lysnes kom hingað
fyrst sem ráðgjafi og kennari til Nýja hjúkrunar-
skólans þegar hann fór af stað með sérfræðinám
í geðhjúkrun. Eitt sinn, er María Lysnes var
stödd hér, fór hún með nöfnu sinni upp á félag
þar sem María afhenti formanninum bók sína
Hjúkrunarsögu innbundna í forláta skinnband.
Aðra bók gáfu þær stöllur ásamt mér og Arndísi
Ellertsdóttur til bókasafns Virginiu Henderson
María var heimskona, víðsýn, áhugasöm, fróðleiksfús, talaði
vel um samferðafólkið og vildi öllum vel. Hún var kát og
skemmtileg í góðra vina hópi og framúrskarandi greiðvikin og
hjálpsöm. Hugurinn bar hana hálfa leið og oft fór hún fram úr
sjálfri sér ef því var að skipta. Hún framkvæmdi það sem hún
hafði áhuga fyrir og lét verkin tala. Umhyggja fyrir öllu sem
h'fsanda dregur var henni f blóð borin.
Það verður gaman þegar saga íslenskrar hjúkrunarstéttar kem-
ur út, þá verður fagnað bæði á Jörðu og í Himnaríki.
Lyfjatexti með auglýsingu á bls. 2
Levitra, filmuhúðuð tafla
Bayer AG/ GlaxoSmithKline L E V I T R Á
R 0 ATC-flokkun: G04BE09 V F (VARDENAFIL HCI|
Virk innihaldsefni: Vardenafil 5 mg, 10 mg, 20 mg.
Ábendingar
Til meðferðar við ristruflunum (erectile dysfunction), þegar stinning getnaðarlims
naest ekki eða helst ekki nxgilega lengi til að hzgt sé að hafa viðunandi samfarir.
Til þess að LEVITRA virki er kynferðisleg örvun nauðsynleg. LEVITRA er ekki
ztlað konum.
Skammtar og lyfjagjöf
Lyfið er xtlað til inntöku og er ekki xtlað einstaklingum yngri en 18 ára.
Ráðlagður skammtur er 10 mg sem tekinn er eftir þörfum um það bil 25 til
60 mfnútum fyrir samfarir. Með hliðsjón af verkun og hvemig lyfið þolist má
auka skammtinn f 20 mg eða minnka i 5 mg. Hámarksskammtur sem mzlt er
með er 20 mg. Hámarksskammtatiðni sem mxlt er með er einu sinni á
sólarhring. LEVITRA má taka inn með mat eða án. Töf getur orðið á virkni
ef lyfiö er tekið með fituríkri máltíð.
Aldraðir Þar sem úthreinsun vardenafils er minnkuð hjá öldruðum á að byrja
á 5 mg skammti. Með hliðsjón af verkun og hvernig lyfið þolist má auka
skammtinn i 10 og 20 mg.
Skert lifrarstarfsemi: Handa sjúklingum með vxga/í meðallagi skerta lifrarstarfsemi
(Child-Pugh A-B) skal íhuga 5 mg upphafsskammt, sem má auka í 10 mg og
síðan 20 mg með hliðsjón af verkun og hvemig lyfið þolist. Lyfjahvörf vardenafils
hafa ekki verið könnuð hjá sjúklingum með alvarlega skerta lifrarstarfsemi
(Child-Pugh C).
Skerta nýrnastarfsemi: Ekki er nauðsynlegt að breyta skömmtum hjá sjúklingum
með vxga/i meðallagi skerta nýmastarfsemi.Þar sem nýmastarfsemi er alvariega
skert (kreatinín úthreinsun < 30 ml/mln.) skal íhuga 5 mg upphafsskammt, sem
má auka í 10 mg og síöan 20 mg með hliösjón af verkun og hvernig lyfið þolist.
Sjúklingar sem nota önnur lyf: Við samtímis gjöf (CYP) 3A4 hemilsins,
erýtrómýsins á skammtur vardenafils ekki að vera stxrri en 5 mg.
Frábendingar
Samtímis gjöf vardenafils og nítrata eða efna sem gefa frá sér köfnunarefnisoxfð
(svo sem amýlnítrft) f öllum lyfjaformum er frábending. Lyf til meðferðar við
ristruflunum, þar með talið vardenafil, á ekki að gefa körlum sem ráðið er frá
því að stunda kynlíf (t.d. sjúklingum með alvarlega hjarta- og xðasjúkdóma
eins og hvikula hjartaöng eða alvarlega hjartabilun New York Heart Association
(NYHA) III eða IV. Öryggi við notkun vardenafils hefur ekki verið kannað hjá
eftirtöldum sjúklingahópum og því er notkun lyfsins ekki ráðlögð þar til frekari
upplýsingar liggja fyrir. alvarlega skert lifrarstarfsemi (Child-Pugh C), langt
genginn nýmasjúkdómur með þörf fyrir himnuskilun, lágþrýstingur (blóðþrýstingur
< 90/50 mmHg). nýleg heilablxðing eða hjartadrep (innan 6 mánaða), hvikul
hjartaöng og þekktur arfgengur hrörnunarsjúkdómur I sjónhimnu svo sem
arfgengur xðukyrkingur (retinitis pigmentosa). Samtímis notkun vardenafils
og öflugra CYP3A4 hamla (ritónavír, indínavír, ketókónazól og ítrakónazól (til
inntöku)) er frábending hjá körlum eldri en 75 ára. Ofnxmi fyrir virka efninu
eða einhverju hjálparefnanna.
Sérstök varnaðarorð og varúðarreglur við notkun
• Kanna skal sjúkdómssögu og gera greiningu á ristruflun og ganga úr skugga
um hugsanlega undirliggjandi orsök áður en ákvörðun er tekin um notkun
lyfsins. Áður en einhver meðferð við ristruflunum er hafin á Ixknirinn að
kanna ástand hjarta og zðakerfis sjúklings þar sem nokkur áhxtta fylgir þvi
að hafa samfarir hvað varðar hjartað.
• Vardenafil hefur xðavíkkandi eiginleika, sem geta leitt til tímabundinnar
Ixkkunar á blóðþrýstingi.
• Lyf sem notuö eru sem meöferö við ristruflunum skulu notuð með varúð
hjá sjúklingum með vanskapaðan getnaðarlim (svo sem beygðan lim,
bandvefshersli í I im (cavernosal fibrosis) eða Peyronies-sjúkdóm) eða
sjúklingum með sjúkdóma sem geta valdið sístöðu getnaðarlims (t.d.
sigðfrumublóðleysi, mergxxlisger (multiple myeloma) eða hvítblzði).
• Öryggi og verkun af notkun vardenafils samtímis annarri meðferð við
ristruflunum hefur ekki verið rannsökuö. Því er ekki mxlt með notkun slíkra
samsetninga.
• Samtfmis notkun vardenafils og alfa blokka getur valdið einkennum lágþrýstings
hjá sumum sjúklingum. Ekki er þvf mxlt með samtfmis notkun þessara lyfja
fyrr en frekari upplýsingar eru haldbxrar.
• Forðast á samtimis notkun vardenafils og öflugra CYP3A4 hemla (rítónavfr,
indínavír, ketókónazól og ftrakónazól (til inntöku)), þar sem plasmagildi
vardenafils hxkka mjög mikiö ef þessi lyf eru gefin samtfmis.
• Nauðsynlegt getur verið að breyta skömmtum vardenafíls ef CYP 3A4
hemilinn, erýtrómýsin er gefinn samtímis.
• Greipaldinsafi getur valdið aukningu á blóðþéttni vardenafils. Forðast á
samtímis notkun.
• Vardenafíl hefur ekki verið rannsakað hjá sjúklingum með mxnuskaða eða
annan sjúkdóm i miðtaugakerfi, hjá sjúklingum með minnkaða kynlöngun,
sjúklingum sem hafa gengist undir skurðaðgerð á grindarholi (nema
taugavemdandi blöðruhálskirtilsnám), eða hafa fengið grindarholsáverka eða
geislameðferð.
• In vitro rannsóknir á blóðflögum manna benda ekki til þess að vardenafíl
minnki samloðun blóðflagna en við háa þéttni (yfir Ixkningalegri þéttni)
eykur vardenafil áhrif natrfumnltróprússfðs (efnis sem gefur frá sér
köfnunarefnisoxíð), gegn samloðun blóðflagna. Hjá mönnum hefur vardenafil
hvorki áhrif á blxðingartíma eitt sér né í samsetningu með asetýlsalisýlsýru.
Engar upplýsingar eru fyrirliggjandi um öryggi við gjöf vardenafils handa
sjúklingum með blxðingasjúkdóma eða virkt xtisár. Því skal aöeins gefa
þessum sjúklingum vardenafil eftir itarlegt mat á ávinningi og áhzttu.
Áhrif á hæfni til aksturs og notkunar véla
Þar sem svimi hefur komið fram í klínískum rannsóknum á vardenafili skulu
sjúklingar vera meðvitaðir um viðbrögð sín við LEVITRA áður en þeir aka eða
nou vélar.
Aukaverkanir
Fleiri en 3.750 sjúklingar hafa fengiö LEVITRA í kllnfskum rannsóknum.
Aukaverkanirnar voru yfirleitt tfmabundnar og vxgar/í meðallagi alvarlegar
Algengustu aukaverkanirnar sem koma fram hjá 10% sjúklinga er höfuðverkur
og andlitsroði. Eftirtaldar aukaverkanir hafe komið fram f klínfskum rannsóknum:
Mjög algengar ( 10%): Andlitsroði, höfuðverkur. Algengar (> 1% < 10%):
Meltingartruflun, ógleði, svimi, nefslímubólga. Sjaldgxfar aukaverkanir (> 0,1%
< I %): Háþrýstingur, Ijósnzmi, óeðlileg sjón. Mjög sjaldgxfar aukaverkanir
(>0.01 % < 0,1%): Ofstxling (hypertonia), lágþrýstingur, yfirlið, ristruflanir.
Mat á augnstarfsemi við gjöf á tvöföldum ráðlögðum hámarksskammti af
vardenafíli leiddi í Ijós tfmabundna breytingu á hxfni til að greina á milli lita á
blá/grxna sviðinu og á fjólubláa sviðinu einni klst. eftir gjöf lyfsins. Þessi breyting
hafði gengiö til baka eftir sex klst. og engar breytingar voru greinanlegar eftir
24 klst. Meirihluti þessara sjúklinga fékk engin huglzg augneinkenni (subjective
visual symptoms).
Alvarleg áhrif á hjarta og xðakerfið, þar með talin heilablzðing, hjartadrep,
skyndilegur hjartadauði, skammvinnt blóðþurrðarkast (transient ischemic
attack) og hjartsláttartruflanir frá sleglum (ventricular arrhythmia) hafa komið
fram eftir markaðssetningu annars lyfs í þessum flokki.
Ofskömmtun
I rannsóknum á heilbrigðum einstaklingum með gjöf stakra skammta allt að
og að meötöldum 80 mg á dag þoldust þeir án þess að fram kxmu alvarlegar
aukaverkanir. Þegar vardenafil var gefið i stxrri skömmtum og tiðara en f
ráölagöri meðferð (40 mg tvisvar sinnum á dag) komu fram tilvik um alvarlega
bakverki. Þetta tengdist ekki neinum eituráhrifum á vöðva eða taugar. Við
ofskömmtun skal viðhafa venjulega stuðningsmeðferð eftir því sem við á.
Himnuskilun er ekki talin hraða úthreinsun þar sem vardenafíl er mikið bundið
plasmapróteinum og skilst ekki út f þvagi sem neinu nemur.
Pakkningar og verð I. júlí 2003:
Filmuhúðuö tafla 5 mg: 4 stk. (þynnupakkað) 4.091 kr.; 12 stk. (þynnupakkað)
10.070 kr.. Filmuhúðuð tafla 10 mg: 4 stk. (þynnupakkað) 4.564 kr.; 12 stk.
(þynnupakkað) 11.521 kr. Filmuhúðuð tafla 20 mg: 4 stk. (þynnupakkað) 5.502
kr.; 12 stk. (þynnupakkað) 13.725 kr. 20.08.03
HEIMILDIR.
I: Potempa AJ et al. Eur Urol. Suppl 2003,2,1:96
2: Valqueita et al. Int J Impot Res 2002, !4v(Suppl3):S88.
(0-J) Bayer HealthCare
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræöinga 5. tbl. 79. árg. 2003