Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 9

GREIN
Skóli Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna
veittu nokkra fræðslu þegar tækifæri gafst og
hjúkrunarnemar miðluðu jafnvel þekkingu til
nema sem voru skemmra komnir. Verkmenntun
var kjarni hjúkrunarnáms hér á landi. Störf
nema voru gríðarlega mikilvæg fyrir rekstur
sjúkrastofnana sem börðust við að láta enda ná
saman. Nemar voru ódýrt vinnuafl og kraftar
þeirra voru nýttir til hins ýtrasta.
Á árunum 1924 til 1931 sendi félagið 37 hjúkr-
unarnema utan til náms. Af þeim stunduðu 9
nám í Noregi en langflestir eða 28 fóru hins veg-
ar til Danmerkur. Hjúkrunarmenntun var ekki
samræmd, hvorki í Danmörku né Noregi.
Kennsla og námsmat var mismunandi milli spít-
ala. Formleg viðurkenning á þriggja ára lág-
marksnámi í hjúkrun var lögbundin árið 1933 í
Danmörku en ekki fyrr en 1948 í Noregi. Á
þriðja áratugnum höfðu þó flestir hjúkrunarskól-
ar og sjúkrahús tekið þann námstíma upp (Win-
gender, 1995). Danska hjúkrunarfélagið mótaði
þá stefnu þegar árið 1907 að unnið skyldi að því
að koma á samræmdum hjúkrunarprófum eftir
Hjúkrunarnemar fengu mikla þjálfun i umönnun berklasjúklinga á þriöja áratugnum.
Sérstök áhersla var lögð á aö tryggja berklasjúklingum gott loft og auövelda þeim aö
njóta birtu sólarinnar.
Danska hjúkrunarfélagið setti þá lágmarkskröfu að nemar
fengju 24 kennslustundir á ári. Hjúkrunarnámið var því æði
breytilegt og draumur félagsins um samræmda námskrá og
próf varð ekki að veruleika fyrr en í lok sjötta áratugar nýlið-
innar aldar (Wingender, 1999).
Wlíuhalid 4 Vifiliílödum.
Heilsuhælið á Vífilsstööum var fjölmennasti vinnustaður hjúkrunar-
kvenna á þriðja áratugnum. Þar störfuðu einnig fjölmargir hjúkrunar-
nemar. Félag íslenskra hjúkrunarkvenna sendi um 70 nema til náms
og starfa aö Vífilsstöðum á árunum 1921-1930.
þriggja ára nám. Á fyrstu áratugum 20. aldar
deildu hjúkrunarkonur í Danmörku hins vegar
um hve mikla áherslu ætti að leggja á fræðilegt
nám. Árið 1926 tóku 116 sjúkrahús í landinu við
nemum í hjúkrun og af þeim voru aðeins 3 þar
sem ekki var veitt bókleg kennsla. Á flestum
spítölum eða 71 lauk náminu með prófi en á 45
spítölum sluppu hjúkrunarnemar við þá eldraun
og voru útskrifaðir með umsögn og vottorði.
Nemar sóttu kennslu í hjúkrunarfræði í frítím-
um en fjöldi kennslustunda og umfang bóklega
námsins var mismunandi eftir sjúkrahúsum.
Brottfall úr námi
Félag íslenskra hjúkrunarkvenna gaf langflestum umsækjend-
um kost á að hefja nám. Ríflega 30 var hins vegar hafnað,
drógu umsóknir sínar til baka eða mættu ekki á tilskildum
tíma. Þeir sem neitað var um nám höfðu yfirleitt átt við
heilsuleysi að stríða. Flöskuhálsinn í menntun hjúkrunar-
nema var á íslandi en þeim sem fóru utan á vegum félagsins
tókst flestum að ljúka námi. Á árunum 1921 til 1930 hófu
110 konur nám í hjúkrun á vegum félagsins. Ríflega helming-
ur þeirra eða 64 hættu um lengri eða skemmri tíma, flestar
fyrir fullt og allt. Langflestar hurfu frá námi innan tveggja ára.
Sérstök áhersla var lögð á að kanna þrek og heilsu hjúkrunar-
nema áður en þeir hófu nám. Allir urðu að skila læknisvottorði
með heilsufarssögu og ýtarlegum upplýsingum um andlegt og
líkamlegt atgervi. Umsagnir lækna um heilsu þeirra og hæfni
til að sinna hjúkrunarstörfum höfðu ekki úrslitaáhrif á val á
hjúkrunarnemum. 3 nemar fengu til að mynda að hefja nám
þótt læknar hefðu kveðið upp þann úrskurð að þeir væru ó-
hæfir til að stunda hjúkrun vegna vanheilsu. Á árunum 1923
til 1930 varð að minnsta kosti 31 hjúkrunarnemi að hætta
vegna alvarlegra veikinda og af þeim áttu 20 aldrei aftur-
kvæmt í námið. Berklar voru hættulegasti ógnvaldur nemanna
enda voru þeir mannskæðasti sjúkdómur á Islandi á tímabil-
inu. Liðagigt, exem, æðahnútar, hjartveiki og „taugaveiklun"
Tímarit hjúkrunarfræöinga 1. tbl. 80. árg. 2004