Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2004, Síða 33

HRINGBORÐSUMRÆÐUR
Mistök í heilbrigðisþjónustunni
illa skráð og vanmetin og trúlega er mikið til í því,
það er a.m.k. reynsla okkar af atvikaskráningunni
á Landspítalanum að lítið brot af óhöppum og
mistökum þar er skráð. Eg held að þessar háu
tölur frá Bandaríkjunum stafi af því að þar eru
menn komnir með betra eftirlitskerfi en við og ef
til vill kæmi fleira í ljós ef við hefðum betra eft-
irlit. En því miður þá er það ekki svo.
Vcilgerður: Lovísa ræðir í grein sinni um þrenns
konar ástæður mistaka. í fyrsta lagi sé það skipu-
lag þjónustunnar, í öðru lagi fagleg þekking og í
þriðja lagi ástand sjúklings. lVIig langar að spyrja
þig, Svava, hvað er það sem eykur líkur á mistök-
um t.d. varðandi vinnuferli. Hafið þið kannað
það hjá Vinnueftirlitinu?
Svava: Já, við erum náttúrlega alltaf að benda á
vinnuferlin og vinnuaðferðirnar og ábyrgð stjórn-
enda í því að skipuleggja vinnuna og upplýsingar
til starfsmanna og nýrra starfsmanna. Við höfum
séð það í íslenskum rannsóknum að það er mikið
samband milli vinnuskipulags og streitu. Streitan
hefur þá áhrif á einstaklinginn í vinnunni þannig
að það eru meiri Iíkur á vanlíðan og þá jafnvel
mistökum. Þetta kemur fram bæði í erlendum
rannsóknum og þeim íslensku sem við höfum ver-
ið að gera undanfarið. Lovísa talar um í greininni
að mistök verði oftast vegna þess að það sé ein-
hver ágalli í vinnuferlinu, þetta sé samspil milli
einstaklinga og álagsins sem er í vinnunni. Og
það er auðvelt að ímynda sér, einkum núna á
Landspítalanum þegar mikið er um breytingar og
óvissa ríkir, að þá sé meiri hætta á mistökum. Það
hefur sýnt sig bæði í rannsóknum, sérstaklega
áður en ákvarðanir eru teknar um uppsagnir til
dæmis, að þá er meiri hætta á mistökum en þeg-
ar búið er að taka ákvörðunina.
Lovísa: Ef ég má aðeins bæta við, að á undanförn-
um mánuðum hefur sérhæfð starfsemi verið færð
milli deilda. Það eru aðstæður sem bjóða upp á
mistök, þ.e. þegar fólk er að vinna með sjúklinga-
hópa sem það þekkir ekki eða mjög takmarkað og
yfirleitt er það ekki sérhæfða starfsfólkið sem
fylgir með sjúklingunum milli deilda. Sjúklingarn-
ir flytjast á milli en starfsfólkið situr eftir. Og þeir
ienda í höndunum á nýjum starfsmönnum.
Svava: Jafnvel nýju umhverfi líka, húsnæði
skiptir máli líka og aðbúnaðurinn í kring.
Lovísa: Já, ég þekki einungis það sem er hér á Landspítalan-
um. í samanburði við t.d. Bandaríkin þá er skráningarkerfi
okkar miklu ófullkomnara og við skráum t.d. ekki það sem
kallað er „near misses" eða nærmistök því maður getur lært
svo mikið af þeim líka. Það er mjög mismunandi hvað fólk tel-
ur þörf á að skrá, hvað fólk telur vera mistök þó það sé nokk-
uð vel skilgreint í plagginu sem kemur frá gæðadeildinni. Það
eru yfirmenn deilda sem eiga að sjá til þess að óhöpp og mis-
tök séu skráð. Það eftirlitskerfi er bara, held ég, mjög lítið.
Þetta er mikið vandamál og maður spyr sig af hverju.
Valgerður: En gæti það ekki verið eins og þú talar um í grein-
inni að það er tilhneiging til leita fremur að blóraböggli en að
það sé eitthvað í kerfinu sem er hægt að taka á og laga og Iæra
af mistökunum?
Lovísa: Það hefur verið þannig hingað til og við vitum dæmi
um að fólk hefur hreinlega misst æruna og sína sálarheill
vegna þess að því hefur verið stillt upp við vegg og sagt: „Þú
barst ábyrgð á dauða þessa einstaklings," þegar í rauninni var
hægt að benda á röð óheppilegra atvika í skipulagi þjónust-
Katrín: Það hefur ýmislegt gerst á þessum sameiningartímum
á sl. tveimur árum, við þekkjum til dæmis nýrnadeildina, þar
sem starfsfólkið var flutt í Fossvoginn en starfsemin varð eft-
ir á Hringbrautinni og nýtt starfsfólk tók við. Starfsfólkið
hafði miklar áhyggjur af þessu og því leið mjög illa. Og hið
sama gerðist á lýtalækningadeildinni núna.
Svava Jónsdóttir: „það er auðvelt að ímynda sér, einkum núna á Landspítalanum þegar
mikið er um breytingar og óvissa ríkir, að þá sé meiri hætta á mistökum."
Elsa: Það sem Lovísa sagði hér fyrst um samanburðartölur
milli landa, þær skipta kannski ekki öllu máli. En ég er að
velta fyrir mér, skráum við rétt? Ef eitthvað í vinnuferlinu gef-
ur sig hjá alvarlega veikum sjúklingi, sem er jafnvel dauðvona
og það flýtir fyrir dauða hans eða ástandið versnar, skráum við
það endilega sem mistök? Er skráningarkerfi okkar sambæri-
legt við það sem er í öðrum löndum?
Tímarit hjúkrunarfræöinga 1. tbl. 80. árg. 2004