Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 46

Hildur Helgadóttir
Bókaumfjöllun
Caregiving, Readings in Knowledge,
Practice, Ethics, and Politics
Ritstj. Suzanne Gordon, Patricia Benner og Nel Noddings. Philadelphia 1996
Caregiving
Readings in Knowledge, Practicé,
Ethics, dnd Politics
Edited by Suzanne Gordon. Patntla Benner.
and Nd Noddings
Þaö var meö nokkurri eftirvæntingu aö ég tók mér í hönd
þessa ritstýröu bók og hóf aö renna augum yfir kaflana og
höfunda þeirra. Ritstjórarnir Gordon og Benner eru íslensk-
um hjúkrunarfræöingum vel kunnir enda má segja aö báö-
ir hafi haft töluverð áhrif á marga hjúkrunarfræðinga meö
hugmyndum sínum og skoöunum, á ólíkan hátt þó. Þriöja
ritstjórans hef ég ekki heyrt getiö áöur, en Nel Noddings er
prófessor í menntun barna viö Stanfordháskóla.
I iöngum og nokkuð flóknum formála gera ritstjórarnir þrír
grein fyrir tilgangi bókarinnar sem útleggst í stuttu máli
þannig: Bókinni er skipt í fjóra hluta, innan hvers þeirra er á-
kveðið þema. I fyrsta hluta er fjallað um umhyggju sem lífsstíl
eða sem hluta af lífinu. Þar er lagður grunnur að hugmynda-
fræði bókarinnar. f öðrum hluta er fjallað um fjölskyldu-
umönnun, þ.e. um þá sem sinna öðrum, þriðji hlutinn skoðar
faglega umhyggju/umönnun út frá starfi hjtikrunarfræðinga,
kennara, félagsráðgjafa og fleiri umönnunarstétta. Síðasti
hlutinn fjallar svo um stefnuna í umönnun út frá pólitískum
áherslum og almannasjónarmiði.
Tilgangur hvers hluta fyrir sig er útskýrður vandlega og til að
stilda þar á stóru má nefna að eitt markmiðið er að varpa ljósi
á hversu flókið fyrirbæri umönnun er og hvernig hún birtist í
Tímarit hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 80. árg. 2004
sögulegu og persónulegu samhengi. Annað
markmiðið er að ræða siðfræðilegar og pólitískar
hliðar á fyrirbærinu umönnun og skoða þá orð-
ræðu og ágreiningsmál sem hafa umlukið um-
ræðuna um umhyggju og umönnun. Þriðja mark-
miðið lýtur að því að færa í orð hver er munur-
inn á faglegri umönnun, almennri umönnun og
fjölskylduumönnun og það fjórða snýst um
stefnuna í umönnun, þ.e. hvernig þjóðfélagið
kemst að niðurstöðu um hvernig umönnun skuli
vera háttað, hverjir eigi að veita hana, á hvaða
forsendum og hvað hún megi kosta.
Til að gera grein fyrir öllum þessum mikilvægu
viðfangsefnum fengu ritstjórararnir til liðs við
sig vaskan hóp sem í voru hjúkrunarfræðingar,
læknar, rithöfundar, prófessor í stjórnmálafræði,
mannfræðingar, kennslufræðingar og félagsfræð-:
ingar. Þessir aðilar skrifa svo kafla í bókinni ým-
ist einir eða fleiri saman og hver kafli tilheyrir
tilteknu þema, sbr. að ofan. Kaflarnir eru ólíkir
en saman mynda þeir skemmtilega heild og út-
koman er heiidstæð umfjöllun um umhyggju og
umönnun frá ólíkum sjónarhornum í bandarfsku
samfélagi. Þeir eru mislæsilegir og sumir hafa
ekki staðist tímans tönn enda er bókin að verða
átta ára sem telst nokkuð hár aldur fyrir hók af
þessu tagi. Sumir kaflanna eru þó sígildir í eðli
sínu.
Það væri ailtof langt mál að gera grein fyrir
hverjum kafla fyrir sig, það verður lesandinn að
fást við á sínum forsendum, út frá sínum hug-
myndum og bakgrunni. Það er hins vegar
skemmtilegt að velta fyrir sér hugtakinu um-
hyggja eina ferðina enn og skoða hvernig hjúkr-
unarfræðingar hafa tekið á því á undanförnum
árum. Gordon heldur því fram að hjúkrunarfræð-
ingar hafi tekið umhyggjuhugtakið og sveipað því
um sig eins og hulu. Þar með hafi dulúðin í
hjúkrun fengið byr undir báða vængi og gert ráð
fyrir því að ekki væri unnt að útskýra fyrir nein-
um hvað það er sem hjúkrunarfræðingar gera.
Benner hefur verið atkvæðamikil í mörg ár á
þessum vettvangi en Gordon tekur allt annan pól
í hæðina og skorar hjúkrunarfræðinga á hólm. Að
hennar mati er ekkert dularfullt við hjúkrun. Þar
er ekkert á ferðinni sem ekki er hægt að útskýra
á grundvelli menntunar, starfsþjálfunar og
reynslu. Hún tekur skemmtileg dæmi um mis-
muninn á faglegri umhyggju, sem er lært atferli,