Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2016, Síða 22

Helgarblað 11.–14. október 20162 Bækur
Ný
blóm í
garði
Gyrðis
Í sögum Gyrðis Elíassonar hendir það oft að lesandinn fær ekki þær upplýsingar sem samkvæmt hefðbundnum skilningi teldust mark­
verðastar. Við getum til dæmis
kynnst stuttlega manni sem hefur
orðið fyrir áfalli en við fáum aldrei
að vita í hverju áfallið er fólgið en
upplifum þess í stað hvernig mað­
urinn bregst við áfallinu og ýmis
sérkennileg smáatriði í tilverunni
taka að stækka og öðlast mikil vægi,
en annað einkenni á sögum Gyrð­
is er einmitt að þær fjalla oft um
smámuni sem þykja jafnvel ekki
frásagnarverðir samkvæmt hefð­
bundnum skilningi á sögumennsku.
Sumar sögur hans eru mystískar og
yfirnáttúrulegar á meðan aðrar eru
hversdagslegar. Nær allar hafa þær
til að bera einstakt andrúmsloft sem
myndað er í smiðju Gyrðis. Stíllinn er
myndríkur og einkennist af einstakri
tilfinningu fyrir smáatriðum. Margar
sagna hans minna meira á málara­
list en frásagnarlist: Frumlega valin
og hárfínt dregin smáatriðin birta
okkur fallega, oft dapurlega, stund­
um lúmskt fyndna, einstaka sinnum
hrollvekjandi mynd af stemningu og
hugarástandi.
Gyrðir er einstakur höfundur,
hann líkist engum öðrum – nema
sjálfum sér. Eitt af því fáa sem hægt
hefur verið að finna að bókum
Gyrðis í gegnum tíðina er að sumar
þeirra hafa verið nokkur keimlíkar.
Mörkin milli þess að rækta garðinn
sinn og endurtaka sig kunna að vera
óljós og matsatriði hvers lesanda
fyrir sig. Gríðarlega afkastamikill er
Gyrðir, frá því laust fyrir 1990 hefur
hann gefið út 1–2 bækur á hverju
ári. Stuttar skáldsögur, ljóðabækur
og umfram allt smásagnasöfn, en
ég hef enga tölu á smásagnasöfnum
sem Gyrðir hefur gefið út og hef þó
lesið þau flest.
Nýjasta bók Gyrðis, Langbylgja,
er flokkuð sem safn smáprósa af
hendi útgefanda en eldra heiti
yfir smáprósa er örsögur. Stystu
sögurnar eru um 500 orð en þær
lengstu kannski um 1.500, nokkrar
blaðsíður. Gyrðir hefur oftast nær
skrifað mjög stutt­
ar smásögur og því
virkar þessi bók á
mig sem smásagna­
safn frekar en eitt­
hvað annað. Lang­
bylgja sver sig í ætt
við mörg fyrri verk
höfundar, heimur
Gyrðis er alltaf í
senn kunnuglegur
og einstakur.
Langbylgja er
ríkulegri en algengt
er um bækur með
stuttum prósaverk­
um, sögurnar eru
rúmlega 100 á ríflega 250 blaðsíðum.
Fjölbreytni sagnanna er meiri en oft
áður í bókum Gyrðis, sumar ger­
ast erlendis og sögusviðin eru fjöl­
breytt. Eins og í fyrri prósa verkum
hans er athygli lesandans beint að
hinu smáa í tilverunni en stóru at­
burðunum í lífi sögupersónanna ýtt
til hliðar. Sem vænta
má eru sögurnar allar
listilega vel skrifaðar
en misjafnlega áhrifa­
miklar eins og gengur.
Sumar orka á lesand­
ann sem skemmtileg­
ur en léttvægur leikur
höfundar, aðrar vekja
sterkar kenndir, sorg
og stundum hrylling.
Töluverð kímni prýðir
margar sagnanna og
kemur fram í orðaleikj­
um, hnyttnu sjónar­
horni og fyndnum að­
stæðum.
Langbylgja er bók sem gott er
að lesa hægt því stuttar sögur kalla
á hægan lestur. Hún er góður föru­
nautur inn í skamm degið og örvar
dulúðina sem býr með okkur. n
Ágúst Borgþór Sverrisson
agustb@dv.is
Bækur
Langbylgja
Höfundur: Gyrðir Elíasson
Útgefandi: Dimma
270 bls.
„Stíllinn er mynd-
ríkur og einkenn-
ist af einstakri tilfinningu
fyrir smáatriðum.
Gyrðir Elíasson „Gyrðir
er einstakur höfundur, hann
líkist engum öðrum – nema
sjálfum sér.“ Mynd SiGtryGGur Ari
Vögguvísa er sænsk glæpa­saga eftir Carin Gerhard­sen en áður hafa komið út eftir hana Pip­arkökuhúsið og
Mamma, pabbi, barn. Þess­
ar þrjár bækur fjalla um lög­
reglusveitina á Hammarby­
stöðinni. Söguþráður er á þá
leið að kona og tvö ung börn
hennar eru myrt. Lögreglu­
foringinn Conny Sjöberg og
félagar hans rannsaka glæp­
inn en standa einnig frammi
fyrir annarri ráðgátu, því fé­
lagi þeirra Einar Eriksson er
horfinn.
Vögguvísa er ekki sérlega vel
skrifuð bók og ekki er hún hörku­
spennandi. Hins vegar leynist þar
hliðarsaga sem hlýtur að snerta les­
andann en í ljós kemur að löngu
liðinn atburður, dramatískur og harm­
rænn, er ástæða morðanna. Einmitt
þarna er sterkasti þáttur verksins. Allt
annað í bókinni er með
hefðbundnum brag. Það
kemur engan veginn á
óvart að hluti bókarinn­
ar fjallar um vandamál
í lífi aðalpersónunnar
Sjöbergs, en leyndar­
dómur úr æsku hans op­
inberast. Þar leggur höf­
undur sig fram við að
loka því máli með tilfinn­
ingaríku samtali móður
og sonar og þar þarf les­
andinn að þola dágóðan
skammt af væmni. Sama hneigð birt­
ist í lokin í siðferðilegri vandlætingar­
ræðu lögreglumanna yfir morðingjan­
um. Þetta er ekki til að bæta söguna.
Vögguvísa er glæpasaga í meðal­
lagi. Sterkasti þáttur hennar snýr að
skelfilegum atburði sem gjörbreytir
lífi einstaklinga sem alla tíð lifa með
sektar kennd. Annað í bókinni er alls
ekki jafn vel gert. Unnendur spennu­
sagna, fyrir utan þá allra kröfu­
hörðustu, ættu þó að una sér þokka­
lega við lesturinn. n
Með hefðbundnum brag
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
Bækur
Vögguvísa
Höfundur: Carin Gerhardsen
Þýðandi: Nanna B. Þórsdóttir
Útgefandi: JPV
299 bls.