Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.2016, Blaðsíða 14

Helgarblað 25.–28. nóvember 201614 Fréttir
Fiskur er okkar fag - Staður með alvöru útsýni
Óskum öllum okkar
viðskiptavinum
gleðilegra jóla og
farsæls nýs árs
Kvöldmatseðill á jólum og fram til nýárs!
Sennilega vinsælasti matsölustaður á Suðurnesjum
Opið alla hátíðisdaga frá kl. 18 - 22
Restaurant
Duusgata 10 • 230 Keflavík • Telephone 421 7080 • duus@duus.is
-við smábátahöfnina í Keflavík
i r r r f - t r l r t i
sku öllu okkar
viðskiptavinu
gleðilegra jóla og
fars ls nýs árs
il i s l sti ts l st r r sj
i ll tí is fr l. -
est r t
t 1 • fl í • l 1 • .i
-við s ábátahöfnina í eflavík
„Vildi að hann hefði aldrei gert þetta“
n Fjandinn varð laus þegar sonur Bjargar kynntist kannabis n Langtímavist á
F
ólk virðist oft halda að
kannabis neytendur séu ein­
hvers konar jaðarhópur, sem
býr við ákveðnar félagslegar
aðstæður og hefur ákveðinn
bakgrunn. En staðreyndin er sú að
þetta er alls konar fólk og þessi hópur
fer ekki í manngreinarálit. Eins og hjá
stráknum mínum, það hefði engan
grunað að það ætti eftir að verða hans
vegferð,“ segir Björg Kjartansdóttir,
en elsti sonur hennar var á fyrsta
ári í Menntaskólanum í Reykjavík,
afburðanemandi og öflugur íþrótta­
maður þegar hann komst í kynni við
kannabisefni. Lýsir Björg því þannig
að um leið hafi fjandinn verið laus og
flosnaði sonur hennar fljótlega upp
úr námi og íþróttum. Neyslan varð
kveikjan að geðrænum veikindum
sem leiddu meðal annars til vistar á
geðdeild en Björg kveðst nú vilja stíga
fram með sögu sína og fjölskyldunnar
í þeim tilgangi að opna augu fólks fyrir
alvarlegum afleiðingum kannabis­
reykinga. Þá vill hún útrýma þeim
staðalímyndum sem ríkja um hinn
„dæmigerða“ kannabisneytanda og
fjölskyldu hans.
Sonur Bjargar er elstur í hópi
þriggja bræðra. Eftir búsetu erlend­
is flutti fjölskyldan til Íslands og kom
sér fyrir í vesturbæ Reykjavíkur. Þar
gekk sonur Bjargar í Hagaskóla. Fátt
benti til þess að hann ætti eftir að
leiðast út í neyslu kannabisefna.
„Hann var ýmist inni hjá sér að
læra eða á íþróttaæfingum. Hann var
alla tíð ótrúlega duglegur og sam­
viskusamur í öllu sem hann tók sér
fyrir hendur. Hann var sendur út að
keppa fyrir hönd Íslands á alþjóðlegu
stórmóti á skíðum, keppti með bikar­
liði í frjálsum íþróttum, æfði líka fót­
bolta á tímabili og fór út til Spánar
með liðinu að keppa. Hann sá alltaf
sjálfur um að koma sér á æfingar,
hjólaði eða tók strætó og á seinasta
árinu í Hagakóla tók hann ólympíska
stærðfræði sem valfag. Þannig að
hann var alltaf afskaplega virkur,
alltaf á ferðinni út um allt.
Það var einfaldlega þannig að
þegar hann tók sér eitthvað fyrir
hendur þá gaf hann sig allan í það.
Hann tók allt með trompi,“ segir
Björg því næst.
„Hann safnaði sér peningum
til að verða einkaflugmaður og var
langt kominn með verklega hluta
námsins áður en hann byrjaði í
menntaskóla. Stefnan var að fá
íþróttastyrk til að fara í nám úti í
Bandaríkjunum. Draumurinn var
að fara í verkfræði hérna heima og
svo í sérnám í flugverkfræði úti.“
Keypti efnin í MH
Sonur Bjargar var á fyrsta ári í
Menntaskólanum í Reykjavík þegar
hann komst í kynni við kannabis.
„Hann hefur sjálfur lýst því að
hann hafi fundið fyrir leiða og þung­
lyndiseinkennum á þessum tíma, en
efnin hafi náð að bæla það niður. Ég
veit að það var ekkert vandamál fyr­
ir hann að nálgast efnin, hann keypti
þau ekki í einhverjum skúmaskotum
niðri í bæ heldur keypti hann þau, að
eigin sögn, „við hliðina á sjoppunni í
MH,“ segir Björg jafnframt.
„Ég á bágt með að trúa því að að­
gengið að efnunum sé orðið eitthvað
verra í dag en fyrir tíu árum. Þvert á
móti.“
Björg lýsir því næst þeim
breytingum sem urðu á hegðun son­
ar hennar. „Hann hætti að mæta í
skólann og hætti að vakna á morgn­
ana. Við hættum að sjá hann, enda
passaði hann sig alltaf á því að vera
farinn þegar við komum heim. Þessi
strákur sem hafði alltaf verið svo
virkur var allt í einu farinn að draga
sig inn í skel og einangra sig frá öll­
um. Breytingin var mjög greinileg
en við kipptum okkur ekki upp við
þetta strax; héldum að þetta væri
bara partur af unglings árunum.
Það reyndist honum og okkur
mikið sjokk þegar hann náði síðan
ekki fyrsta árinu í MR og vanlíðanin
sem fylgdi því gerði bara illt verra.
Hann fór að forðast öll samskipti við
okkur fjölskylduna og missti allan
áhuga á íþróttum og skóla. Hann
hætti í rauninni að stunda allt sem
getur kallast heilbrigt líferni.“
Fór að heiman 18 ára gamall
Björg leggur áherslu á að allt hafi
þetta átt sér stað á tiltölulega stutt­
um tíma og þannig hafi hið fyrra
líf sonar hennar gufað upp. Þegar
foreldrarnir reyndu að leita ráða
reyndust hins vegar fá bjargreipi til
staðar. Ætíð fengust þau svör að ekk­
ert væri hægt að gera ef sonur henn­
ar vildi ekki þiggja hjálp sjálfur og
best væri að vísa honum að heiman.
Að lokum hafi þau misst soninn frá
sér, 18 ára gamlan, og segir Björg
það vera hroðalega tilhugsun að vita
af barninu sínu á vergangi. Hann bjó
um tíma í herbergi úti í bæ.
„Þetta er svo ótrúlega harður
heimur. Það er ólýsanleg angist sem
grípur foreldrahjartað í þessum að­
stæðum. Þú getur rétt ímyndað þér
hvernig það er að sitja heima í brjál­
uðu veðri og vita ekkert um afdrif
barnsins þíns, hvort það sé lífs eða
liðið.“
Björg segir ástandið hafa hríð­
versnað og að lokum hafi þurft að
svipta son hennar sjálfræði. Þá
tók við vist á geðdeild, sú fyrsta
af nokkrum, og segir Björg beina
tengingu vera á milli geðrænna
veikinda sonarins og langvarandi
kannabisneyslu. Það hafi lækn­
ar staðfest. Fólk eigi stundum erfitt
með að trúa hve sambandið er sterkt
þarna á milli.
„Við reyndum við fleiri búsetuúr­
ræði. Stundum bjó hann heima hjá
okkur og fór svo aftur. Það var ekk­
ert í boði sem virkaði til lengri tíma.“
Fábrotið og einmanalegt líf
Sonur Bjargar býr í dag í búsetukjarna
fyrir geðfatlaða.
„Honum er að batna og okkur hef­
ur verið tjáð að allar líkur séu á því að
hann muni ná sér upp úr þessu og
verða alheilbrigður. En bataferlið er
langt og erfitt og mun taka sinn tíma.
Það gerist svo sannarlega ekki á einni
nóttu. Hver dagur hjá honum er heil­
mikil áskorun.“
Björg segir líf sonarins í dag að
mörgu leyti afar fábreytt. Það er svo
sannarlega í engri líkingu við líf hans
eins og það var áður en hann hóf að
neyta kannabis. „Hann fer lítið út og
er mikið einn í íbúð sinni. “
Björg telur mörgu ábótavant
þegar kemur að liðveislu fyrir geð­
fatlaða í búsetukjörnum. „Það er ein­
faldlega engin skýr stefna þegar kem­
ur að því að hvetja þessa einstaklinga
til virkni og þátttöku í samfélaginu, til
dæmis til að stunda líkamsrækt. Það
vantar leiðtogaeflingu inn í kerfið.
Það myndi breyta heilmiklu.“
Sorgin mikil
Neysla sonarins hefur haft mikil áhrif
á fjölskylduna. „Þetta hefur verið
sorgarferli sem hefur haft áhrif á alla.
Það hafa allir grátið yfir því hvern­
ig fór, enda var hann vonarstjarnan
í fjölskyldunni; strákurinn sem hljóp
hraðast og skein skærast, má segja.
Sjálf hef ég grátið heilu balana af tár­
um yfir því að eiga strák sem fór í
þessa vegferð.“
Björg segir samfélagið viðhalda
rangri staðalímynd af hinum dæmi­
gerða kannabisneytenda og að­
standendum hans. Vegna þessara
ranghugmynda samfélagsins lifi fjöl­
skyldur kannabisneytenda oftar en
ekki í mikilli skömm yfir ástandinu,
hiki við að leita sér hjálpar og ein­
angrist þar af leiðandi enn meir.
„Þetta er nánast eins og í
„ástandinu“ í gamla daga. Þetta er
svo mikil stimplun og auðvitað leið­
„Hann var ýmist
inni hjá sér að læra
eða á íþróttaæfingum.
Hann var alla tíð ótrúlega
duglegur og samvisku-
samur í öllu sem hann tók
sér fyrir hendur.
Björg Kjartansdóttir Mynd/Í einKaeign.
auður Ösp guðmundsdóttir
audur@dv.is