Dagblaðið Vísir - DV - 06.01.2017, Blaðsíða 41

Helgarblað 6.–9. janúar 2017 Heilsa 33
Náttúrulegar
hágæða
gæludýravörur
Fáanleg í ýmsum stærðum og útfærslum
Unnið hefur verið að þróun á smíði húsanna í mörg ár og er komin
mikil reynsla af byggingu þeirra við ólíkar aðstæður.
Gluggagerðin | Súðarvogi 3–5 | 104 Reykjavík | Sími 566 6630 | gluggagerdin.is
FALLEG ÍSLENSK SUMARHÚS
Þjóðleg
sumarhús sem falla
einstaklega vel að
íslensku landslagi
Hvað er meðgöngueitrun?
Allar þungaðar konur þurfa að láta
mæla reglulega blóðþrýsting og
magn eggjahvítuefna í þvagi. Þetta
er gert til að fylgjast með því hvort
konan fái meðgöngueitrun.
Hvað veldur henni? Enn
er ekki vitað hvers vegna um það
bil ein af hverjum tíu konum fær
meðgöngueitrun. Þess ber þó að
geta að einungis ein af hverjum
hundrað þunguðum konum fær
alvarlega meðgöngueitrun. Vissir
sjúkdómar og líkamsástand auka
hættuna á meðgöngueitrun, t.d.
sykursýki, of hár blóðþrýstingur,
hjartasjúkdómar, offita, langvinnir
nýrnasjúkdómar, hafi konan áður
fengið meðgöngueitrun og ef hún
gengur með fjölbura. Meðgöngu-
eitrun kemur oftast ekki fram fyrr
en eftir sex mánaða meðgöngu og
er algengust undir lok meðgöngu.
Einkenni Meðgöngueitrun lýsir
sér í hækkuðum blóðþrýstingi,
útskilnaði eggjahvítuefna í þvagi og
bjúg á höndum og fótum. Konan
þyngist hratt og stöku sinnum kem-
ur bjúgur í andlit. Er eggjahvítuefni
skiljast út í þvagi er það glöggt
merki þess að nýrun hafi orðið fyrir
áhrifum. Næstum allar þungaðar
konur finna fyrir bjúg á höndum
og fótum undir lok meðgöngu en
hann telst ekki vera hættumerki
nema hann hverfi ekki yfir nóttina
þegar konan liggur út af. Einkenni
alvarlegrar meðgöngueitrunar eru
höfuðverkur, stjörnur fyrir augum,
almenn vanlíðan og verkir ofan
til í kviði. Meðgöngueitrun getur í
versta falli þróast í fæðingarkrampa
sem getur verið lífshættulegur
bæði móður og barni. Slíkt er þó
sem betur fer mjög sjaldgæft vegna
þess hversu gott eftirlit er haft með
þunguðum konum. Einkennin
hverfa aftur eftir fæðingu og það
líða venjulega ekki meira en tvær
vikur þangað til blóðþrýstingur
og efnainnihald þvags er komið í
eðlilegt horf.
Meðferð Framgangur með-
göngueitrunar ræðst að verulegu
leyti af því, hversu fljótt og vel er
hægt að bregðast við henni. Besta
ráðið til að vinna bug á meðgöngu-
eitrun er hvíld, konan þarf að taka
lífinu með algerri ró. Af sömu
ástæðu er meðgöngueitrun mjög
algeng ástæða veikindaforfalla á
meðgöngu. Fái konan ekki næga
hvíld heima fyrir eða ef hún hefur
ekki tækifæri til að taka lífinu með
ró getur reynst nauðsynlegt að
leggja hana inn á sjúkrahús. Þá er
mikilvægt að fylgjast grannt með
móður og barni. Meðgöngueitr-
unin getur nefnilega haft áhrif á
legkökuna þannig að fóstrið fær
minni næringu. Við það getur hægt
á vexti fóstursins. Stundum er beitt
lyfjum sem lækka blóðþrýsting.
Haldi konunni áfram að versna og
fóstrið fer að sýna merki um að það
verði fyrir áhrifum af eitruninni
getur eina leiðin verið sú að setja
fæðinguna af stað eða taka barnið
með keisaraskurði. Því getur barnið
orðið fyrirburi.
Forvarnir Meginatriði forvarna
er að grannt sé fylgst með blóð-
þrýstingi og eggjahvítuefnum í
þvagi konunnar. Þess vegna er
mikilvægt að niðurstöður mælinga
séu ávallt skráðar samviskusamlega
í sjúkraskýrsluna sem fylgir kon-
unni. Komi í ljós að konan sé að fá
meðgöngueitrun er afar mikilvægt,
að náið sé fylgst með blóðþrýstingi
og þvagi til þess að sjá hvort með-
ferðin – hvíldin – beri tilætlaðan
árangur. Nýlega hafa verið settar
fram tilgátur um að kalkgjöf, 1,5–2,0
grömm á dag, geti hugsanlega
dregið úr hættunni á meðgöngu-
eitrun um allt að 70%. Enn er þó
of snemmt að ráðleggja kalkgjöf í
forvarnarskyni. Enginn vafi leikur
þó á því að þungaðar konur ættu að
fylgjast með því hvort dagleg fæða
innihaldi í það minnsta 1,0 gramm
af kalki og bæta sér upp það sem
á vantar með kalkgjöf. Áður hefur
verið talið að asetýlsalisýlsýra gæti
haft forvarnargildi en það hefur
sýnt sig að vera afar takmarkað, ef
eitthvert.

Heimild: Doktor.is
Meðgöngueitrun
Einkenni, meðferð og forvarnir
B
einhimnubólga (e: periostitis
tibia, medilat tibiasyndrom,
shin splints) er algengur
álagsáverki hjá hlaupurum og
er tíðnin óháð kyni og aldri. Flestir
hafa orðið fyrir meiðslunum ein-
hvern tímann á hlaupaferlinum og
eru batahorfur góðar ef fyrirbyggj-
andi aðgerðum og meðferð er beitt
tímanlega.
Verkurinn við beinhimnubólgu
er staðsettur innanvert á sköflungi
u.þ.b. 10 til 20 sentimetrum fyrir ofan
ökklaliðinn. Í fyrstu koma óþægindin
eftir æfingar en verða síðan meira
viðvarandi.
Aftari vöðvi sköflungsins
(musculus tibialis posterior) endar
í sin sem liggur innanvert um ökkla-
liðinn og undir fótinn þar sem sinin
dreifir sér í smærri greinar sem fest-
ast undir millifótabeinin. Vöðvinn er
mikilvægur til að mótverka innhalla
á fæti (pronation). Við innhalla eykst
álagið á vöðvanum og hætta á bólgu
við beinhimnuna.
Meiðslin eru algengust á vorin
þegar æfingaálag er aukið. Hlaup á
hörðu undirlagi, hallandi braut og
skór með lélega dempun/stuðn-
ing eru algengur orsakaþáttur, en
of mjúkt undirlag (sandur, gras)
getur aukið á innhalla og orsakað
meiðslin.
Til að fyrirbyggja meiðslin er
því mikilvægt að huga vel að skóm,
hugsanlegu innhallavandamáli, hita
vel upp fyrir átök, taka mark á verkja-
aðvörunum og draga þá úr æfingum.
Teygjur á aumum og stuttum
vöðvanum eru mikilvægar og draga
má úr bólgunni með ískælingu
(a.m.k. 20 mín. í einu tvisvar til
þrisvar á dag) eða með bólgueyð-
andi lyfjum.
Í flestum tilvikum eru batahorfur
góðar ef tekið er á vandanum í upp-
hafi með festu en ef einkenni eru
slæm eða hverfa ekki þrátt fyrir með-
ferð er rétt að taka röntgenmynd af
sköflungnum til að útiloka hugsan-
lega álagssprungu/-brot í beininu. n
Sársaukafull beinhimnubólga
Batahorfur í flestum tilfellum góðar