Morgunblaðið - 25.02.2017, Síða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 2017
„Saman virðast þessar heimildir
varpa upp nokkuð trúverðugri
mynd. Endurupptökunefnd telur
ótvírætt að um ný gögn teljist vera að
ræða,“ segir nefndin.
Hún vísar einnig til skýrslu starfs-
hóps innanríkisráðherra frá árinu
2013 um Guðmundar- og Geirfinns-
mál og segist líta svo á að skýrslan
hafi að geyma greiningu á nýjum og
eldri gögnum og feli þannig í sér upp-
lýsingar sem teljist til nýrra gagna.
Þetta eigi einnig við um sérfræðiálit
sálfræðinganna Gísla H. Guðjónsson-
ar og Jóns Friðriks Sigurðssonar um
áreiðanleika framburða í málinu.
Til nýrra gagna teljist einnig ýmis
gögn sem starfshópurinn dró fram í
dagsljósið og urðu til við rannsókn
málanna. Þá öfluðu endurupptöku-
beiðendur og settur ríkissaksóknari
nýrra gagna.
Handteknir á síðasta ári
Í úrskurðinum er fjallað um það
þegar tveir menn voru handteknir í
júní á síðasta ári í tengslum við nýjar
upplýsingar um flutning á líki Guð-
mundar Einarssonar.
Fram kemur að kona hafi gefið sig
fram við lögreglu árið 2014 og sagst
hafa verið farþegi í bíl sem þáverandi
sambýlismaður hennar, Sigurður
Stefán Almarsson, ók. Hafi bíllinn
lent á Guðmundi Einarssyni í Engi-
dal á Hafnarfjarðarvegi aðfaranótt
27. janúar 1974. Guðmundur hafi ver-
ið tekinn upp í bifreiðina en svo dreg-
ið af honum og hann verið orðinn þög-
ull þegar konan fór úr bifreiðinni í
Vogahverfi Reykjavíkurborgar.
Sigurður Stefán neitaði eindregið
allri aðild að hvarfi Guðmundar og
annar maður, sem konan sagði hafa
verið í bílnum, neitaði einnig allri
vitneskju um málsatvik.
Sigurður Stefán greindi lögreglu
frá því sumarið 2016 að hafa á um-
ræddum árum iðulega gefið lögreglu
upplýsingar. Rannsóknaraðilar sem
komu að rannsókn Guðmundarmáls-
ins hafa kannast við að hafa fengið
upplýsingar frá honum en minnast
þess ekki að hann hafi átt hlut að máli
í þessu tilviki.
„Vart verður staðreynt hvort slík-
um tengslum sé til að dreifa eða eðli
þeirra úr því sem komið er,“ segir í
úrskurðinum. Hins vegar liggi fyrir
að umræddur maður veitti lögreglu
upplýsingar sem leiddu til þess að
Erla Bolladóttir og Sævar Ciesielski
játuðu sakir í svonefndu póstsvika-
máli, sem var til rannsóknar á þess-
um tíma.
„Þegar horft er til þess og að sami
maður var handtekinn í kjölfar inn-
brots í bát og færður í Síðumúlafang-
elsi, sama dag og dómfellda Erla virð-
ist fyrst hafa verið yfirheyrð um
hvarf Guðmundar Einarssonar,
þykja talsverðar líkur leiddar að því
að rannsókn á hvarfi Guðmundar hafi
verið beint að dómfelldu á grundvelli
upplýsinga frá nefndum manni,“ seg-
ir í skýrslu endurupptökunefndar.
Nefndina skipa Björn Bergsson,
Ásgerður Ragnarsdóttir og Sigurður
Tómas Magnússon. Um er að ræða
sex úrskurði, sem allir eru langir. Sá
lengsti, sem varðar mál Sævars Cie-
sielski, er 1.271 blaðsíða að lengd.
Dráttarbrautin Samkvæmt dómi Hæstaréttar var Geirfinni Einarssyni ráð-
inn bani í Dráttarbrautinni í Keflavík aðfaranótt 20. nóvember árið 1974.
Morgunblaðið/Kristján Einarsson
Í dómssalnum Frá málflutningi í Hæstarétti. Meðal viðstaddra voru nokkrir af sakborningunum.
Endurupptökunefnd komst að þeirri niðurstöðu
að Erla Bolladóttir hefði ekki sýnt fram á það að
skilyrði væru til endurupptöku máls hennar.
Erla var á sínum tíma m.a. dæmd í þriggja ára
fangelsi, m.a. fyrir að bera þær röngu sakir á
Einar Gunnar Bollason, Magnús Leópoldsson,
Sigurbjörn Eiríksson og Valdimar Olsen að þeir
hefðu átt hlut að dauða Geirfinns Einarssonar og
smyglbrotum. Erla var einnig dæmd fyrir fjár-
svik og önnur tengd brot en ekki var óskað end-
urupptöku dóms Hæstaréttar vegna þeirra
brota.
Í úrskurði nefndarinnar, sem birtur var í gær,
segir m.a. að Erla hafi eingöngu verið sakfelld
fyrir rangar sakargiftir í samræmi við ákæru
dagsetta 16. mars 1977 en sýknuð fyrir Hæsta-
rétti af allri aðild að
refsiverðri háttsemi í tengslum við hvarf Geir-
finns Einarssonar.
Þegar Erla bar rangar sakir á tvo nafngreinda
menn í fyrsta sinn 23. janúar 1976 hafði hún ver-
ið frjáls ferða sinna í 34 daga, frá 21. desember
1975 til og með 23. janúar 1976. Þegar hún bar
sakir á tvo aðra menn, 3. febrúar 1976, hafði hún
verið frjáls ferða sinna í 44 daga. Engin gögn
liggi fyrir um að Erla hafi verið knúin eða hvött
til þessara röngu sakargifta af rannsakendum
eða öðrum. Röksemdir um áhrif einangrunar og
skort á aðgangi að verjanda geti því ekki átt við
eða stutt endurupptökubeiðni.
Er það mat endurupptökunefndar að Erla hafi
ekki sýnt fram á að skilyrði laga um meðferð
sakamála til endurupptöku séu uppfyllt.
Í úrskurði endurupptökunefndar kemur jafn-
framt fram að hún telji þóknun talmanns Erlu,
Ragnars Aðalsteinssonar hæstaréttarlögmanns,
hæfilega ákveðna 10.334.900 krónur. Er sú þókn-
un greidd úr ríkissjóði.
Erla Bolladóttir
Ekki skilyrði til endurupptöku
Endurupptökunefnd féllst í gær á beiðni Alberts
Klahns Skaftasonar um endurupptöku á fangelsis-
dómi, sem hann hlaut árið 1980.
Albert var dæmdur í 12 mánaða fangelsi en hann
var sakfelldur fyrir að hafa leitast við að afmá um-
merki brots annarra sakborninga, sem voru talin
hafa valdið dauða Guðmundar Einarssonar í janúar
1974. Albert var einnig dæmdur fyrir fíkniefnabrot
en ekki var óskað endurupptöku dómsins vegna
þeirra mála.
Í úrskurði endurupptökunefndar segir m.a. að
leiddar hafi verið að því verulegar líkur að sönn-
unarmat í málinu hafi ekki verið í samræmi við þá
meginreglu opinbers réttarfars, sem fram kom í lög-
um um meðferð opinberra mála á þessum tíma, að
dómari meti hvort nægileg sönnun sem ekki verði
vefengd með skynsamlegum rökum sé komin fram
um hvert það atriði sem varði sekt ákærða.
Telur nefndin að samanburður og heildarmat á
nýjum gögnum og upplýsingum, þar á meðal um
málsmeðferð við rannsókn og dómsmeðferð, og þeim
gögnum sem lágu fyrir Hæstarétti, hafi varpað
nýju ljósi á svo mörg atriði í sönnunarmati hvað
varðar meint brot Alberts, að telja verði að hin nýju
gögn hefðu verulega miklu skipt fyrir niðurstöðu
málsins hvað Albert varðar ef þau hefðu komið fram
áður en dómur gekk. Telur endurupptökunefnd að í
mjög mörgum atriðum hafi vantað upp á að Albert
nyti þess margvíslega vafa sem uppi var um máls-
atvik og að verulegar líkur hafi verið leiddar að því
að sönnunargögn sem færð voru fram í málinu hafi
verið rangt metin svo að áhrif hafi haft á niðurstöðu
þess.
Nefndin taldi þóknun Guðjóns Ólafs Jónssonar,
hæstaréttarlögmanns og talsmanns Alberts, hæfi-
lega ákveðna 6.138.000 krónur.
Albert Klahn Skaftason
Sönnunargögn líklega rangt metin
Endurupptökunefnd féllst í gær á beiðni Guðjóns
Skarphéðinssonar um endurupptöku á dómi hans í
Guðmundar- og Geirfinnsmálinu.
Guðjón var dæmdur í 10 ára fangelsi fyrir
manndráp af gáleysi fyrir að hafa, ásamt öðrum,
orðið Geirfinni Einarssyni að bana í dráttarbraut-
inni í Keflavík aðfaranótt 20. nóvember 1974.
Guðjón var einnig dæmdur fyrir fíkniefnasmygl
en ekki var óskað endurupptöku dóms Hæsta-
réttar hvað það varðar.
Endurupptökunefnd segist m.a. í úrskurði sín-
um telja raunhæfan möguleika á því, að þær rann-
sóknaraðferðir, sem beitt var undir stjórn Karls
Schütz, eftir að rannsóknin beindist að Guðjóni,
og aðrir dómfelldu höfðu borið um aðild hans að
málinu, hafi átt þátt í því að hann hætti að treysta
eigin minni og játaði aðild að atlögu að Geirfinni.
Telur endurupptökunefnd að í mörgum atriðum
hafi vantað upp á að Guðjón nyti þess marg-
víslega vafa, sem uppi var um málsatvik og að
verulegar líkur hafi verið leiddar að því að sönn-
unargögn sem færð voru fram í málinu hafi verið
rangt metin svo að áhrif hafi haft á niðurstöðu
þess.
Því sé fullnægt skilyrðum endurupptökuheim-
ilda í lögum um meðferð sakamála. Veitir endur-
upptökunefnd því leyfi á grundvelli sömu laga til
að þessi þáttur málsins verði tekinn til meðferðar
og dómsuppsögu að nýju í Hæstarétti.
Þá telur nefndin þóknun Ragnars Aðalsteins-
sonar hæstaréttarlögmanns, talsmanns Guðjóns,
hæfilega ákveðna 6.138.000 krónur, að meðtöldum
virðisaukaskatti, og greiðist þóknunin úr rík-
issjóði.
Guðjón Skarphéðinsson
Hætti að treysta eigin minni
SævarMarinó Gæsluvarðhald
1.533
dagar
Fangelsisdómur
17 ár
í Hæstarétti
Afplánun hófst 22. febrúar 1980 og
lauk 29. apríl 1984. Þá var Sævari veitt
reynslulausn á 3.060 daga eftirstöðvum
refsingar, skilorðsbundið í 4 ár.
KristjánViðar Gæsluvarðhald
1.522
dagar
Fangelsisdómur
16 ár
í Hæstarétti
Afplánun vegna Guðmundar- og
Geirfinnsmála hófst 29.mars 1980 og
lauk henni 30. júní 1983. Þá var Kristjáni
Viðari veitt reynslulausn á 3.050 daga
eftirstöðvum þriggja dóma.
Tryggvi Rúnar Gæsluvarðhald
1.532
dagar
Fangelsisdómur
13 ár
í Hæstarétti
Afplánun hófst 22. febrúar 1980 og
lauk 24. desember 1981 þegar honum
var veitt reynslulausn á 2.477 daga
eftirstöðvum þriggja dóma.
Guðjón Gæsluvarðhald
1.202
dagar
Fangelsisdómur
10 ár
í Hæstarétti
Afplánun hófst 22. febrúar 1980 og
stóð til 12. október 1981 en þá var
honum veitt reynslulausn á 1.800 daga
eftirstöðvum refsingar.
Erla Gæsluvarðhald
239
dagar
Fangelsisdómur
3 ár
í Hæstarétti
Afplánun hófst 27. október 1980 og
stóð til 9. ágúst 1981 en þann dag var
henni veitt reynslulausn á 555 daga
eftirstöðvum refsingar.
Albert Gæsluvarðhald
118
dagar
Fangelsisdómur
1 ár
í Hæstarétti
Afplánun hófst 9. janúar 1981 og stóð til
12. mars 1981. Þann dag var honum veitt
reynslulausn á 180 daga eftirstöðvum
refsingar.