Morgunblaðið - 25.02.2017, Side 26

FRÉTTASKÝRING
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
M
yglusveppur hefur
leikið Íslendinga
grátt árum saman.
Vandamálið að mati
sérfræðinga er sér-
íslensk byggingaraðferð við ein-
angrun í veggjum. Morgunblaðið
greindi frá því í gær að Kársnesskóli
hefði flutt kennslu vegna myglu í
skólabyggingunni. Mygla hefur
einnig fundist í veggjum Landspít-
alans, í velferðarráðuneytinu,
Landsbankanum og Listaháskóla Ís-
lands, svo dæmi séu tekin. Þá hefur
mygla fundist í
ótalmörgu
íbúðarhúsnæði.
„Við teljum að
mygla finnist í
hverju einasta
húsi á Íslandi.
Spurningin er
bara hversu mikil
og hvenær hún er
skaðleg,“ segir
Ríkharður Krist-
jánsson, bygging-
arfræðingur hjá verkfræðistofunni
Eflu. Hann hefur komið að málum
tengdum myglu fyrir verkfræðistof-
una og segir að á fimm ára tímabili
hafi Efla skoðað um þúsund hús
vegna myglu. Hann segir að viðgerð-
arkostnaður á síðustu tveimur árum
hlaupi á tugum milljarða. „Á tveim-
ur árum er viðgerðarkostnaðurinn
meira en vegna Suðurlandsskjálft-
anna beggja, eða um 20 milljarðar.“
Séríslensk byggingaraðferð
„Það er bara eitt sem veldur
þessu og það er raki í veggjum.
Hann getur hins vegar átt sér marg-
ar orsakir. Það sem við köllum hinn
íslenska útvegg er steyptur veggur
sem er einangraður að innan, ýmist
með plasti eða með steinull og gifsi.
Mygluvandamálið er ekki sér-
íslenskt fyrirbæri en hinn íslenski
útveggur er það,“ segir Ríkharður.
Hann segir íslenska útvegginn hafa
marga galla en þar megi helst nefna
að steypan sé notuð sem veðurvörn
þannig ef vatn leki inn á milli og fari
bak við einangrunina fari að mygla
við útvegginn. Þá segir hann það ís-
lenskt fyrirbæri að einangra hús að
innan frekar en að utan. „Í Kárs-
nesskóla voru lagnirnar farnar að
mygla og þegar menn fóru að brjóta
veggina sáu menn hvað þetta var al-
varlegt. Veggurinn getur svo auð-
veldlega falið allt mögulegt,“ segir
Ríkharður.
Karl Björnsson, forstjóri Mann-
virkjastofnunar, tekur undir með
Ríkharði og segir að vandamálið sé
séríslenskt. „Þessi veggur er byggð-
ur upp þannig að þú ert með steypt-
an vegg og svo einangra menn að
innan. Erlendis er þetta nánast ekki
þekkt; þar einangra menn nánast
alltaf hús að utan,“ segir Karl.
Byggingarlögregla ekki til
Málmgrindir hafa einnig verið
notaðar við byggingu húsa hér-
lendis. Til þess að spara pláss voru
lagnir settar inn í málmgrindina.
Síðan settu menn rakavörn og gifs.
Hefur þetta valdið því að þegar kóln-
ar myndast raki sem fer út um götin
á rakavörninni og þegar frýs ryðgar
málmgrindin í sundur. Ríkharður
segir þetta vandamál þekkt og
margoft hafi verið reynt að stöðva
slíkar framkvæmdir. „Við erum búin
að benda á þetta margoft, við sem
erum að fást við myglu. Við skrif-
uðum bréf sem við sendum til rík-
isstofnana og fórum fram á það við
Mannvirkjastofnun að hún bannaði
þessa aðferð í bili á meðan verið
væri að rannsaka þetta. Það var ekki
hægt. Því miður er engin bygging-
arlögregla til í dag. Hún dó þegar
Rannsóknarstofnun byggingariðn-
aðarins var lögð niður.“
Verkfræðilegir glæpir
„Hönnuðurinn er sá sem
ákveður hvar á að einangra. Hann
ákveður uppbygginguna á veggj-
unum en það dettur engum í hug að
gera hönnuðina ábyrga fyrir þessu,“
segir Ríkharður og minnist þess
þegar vatnsleki kom upp í veggjum á
byggingum í Breiðholti og Árbæ
vegna hönnunargalla. „Þá kom í ljós
að þessir veggir voru bara algjör
hönnunarmistök. Þetta var bara
verkfræðilegur glæpur.“ Hann segir
meira inngrip hafa verið á árum áð-
ur, en nú veigri menn sér við því að
taka ábyrgð. „Þegar opinberir aðilar
vita að hlutirnir eru að fara í vitleysa
verða þeir að grípa inn í en þeir
veigra sér við því, því þá eru þeir
farnir að taka einhverja ábyrgð. Þeir
vísa bara í að hönnuðir eigi að hanna
hús og byggingaraðilar að byggja.“
Samhæfð gögn skortir
Engin ein stofnun heldur utan
um gögn um myglu á Íslandi. Sam-
kvæmt upplýsingum Ríkiseigna,
sem fara með helming fasteigna í
eigu ríkisins, hafa komið upp 14
myglutilfelli síðan 2011 en ómögu-
legt er að segja um hús í einkaeigu.
Verkfræðistofan Efla og Mannvirkj-
astofnun fóru nýlega í samstarf um
að samræma gögn og vinna sameig-
inlega úr þeim. Vænta þau þess að
sú vinna hefjist fljótlega.
Vandamálið er hinn
íslenski útveggur
Skemmdir Mygla hefur verið vandamál í veggjum Landspítalans.
Ríkharður
Kristjánsson
26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Stríðandi fylk-ingar í sýr-lenska borg-
arastríðinu hófu á
fimmtudaginn var
friðarviðræður á
vegum Sameinuðu þjóðanna í
Genf. Þetta er í fyrsta sinn í
meira en ár sem fulltrúar
stjórnar og uppreisnarmanna
ræðast við á vegum Sameinuðu
þjóðanna, en fyrr á árinu voru
þreifingar í Astana, höfuðborg
Kasakstan, fyrir atbeini Rússa
og Tyrkja, sem styðja sitt-
hvorn aðilann í deilunni, sem
ætlað var að styðja við viðræð-
urnar í Genf.
Ekki hefur verið talið líklegt
að viðræðurnar í Genf muni
skila nokkru að sinni. Upp-
reisnarmenn vilja að framtíð
Bashars al Assad, forseta Sýr-
lands, verði til umræðu en
fulltrúar hans taka ekki annað
í mál en að hann verði áfram á
sínum stað, þrátt fyrir þau
voðaverk sem framin hafa ver-
ið undir hans stjórn.
Staffan de Mistura, sér-
stakur fulltrúi Sameinuðu
þjóðanna við lausn deilunnar,
sagði fyrir fram að hann hefði
enga sérstaka von um árangur
að þessu sinni, og að það besta
sem vonast mætti eftir væri að
viðræðurnar nú gætu opnað
dyrnar til frekari viðræðna og
minni áfangasigra. Það blés þó
ekki byrlega, þar sem fulltrúar
uppreisnarmanna voru nærri
því búnir að snið-
ganga opnun við-
ræðnanna, vegna
deilna um það
hvaða hópar af
þeim mörgu sem
standa gegn Assad ættu að fá
að sitja viðræðurnar og hvar.
Það er umhugsunarvert að
vonir eftir árangri skuli ekki
vera meiri en raun ber vitni. Í
næsta mánuði verða sex ár lið-
in frá því að mótmæli gegn
harðstjórn Assads, sem taldar
voru til arabíska vorsins,
breyttust í vopnuð átök. Í þeim
átökum hafa á bilinu 300-
450.000 manns fallið, gróflega
áætlað, og margar milljónir
orðið til að flýja heimili sín.
Slæleg viðbrögð vestur-
veldanna, ekki síst Bandaríkj-
anna, hafa ýtt undir öfgar og
átök í Sýrlandi sem smitað
hafa út frá sér í þessum við-
kvæma heimshluta. Íhlutun
Rússa í borgarastríðið hefur
einnig flækt málin og gull-
tryggt Assad í sessi, þrátt fyr-
ir að hart hafi verið sótt að
honum.
Eftir allt sem á undan er
gengið hefði verið óskandi að
fylkingarnar tvær hefðu verið
nær því að vilja friðmælast en
raunin er. En þó að friðar-
viðræðurnar í Genf gefi ekki
miklar vonir um frið verða þær
vonandi til að stytta biðina eft-
ir því að hörmungunum linni
og varanlegur friður fáist.
Fylkingar átakanna
í Sýrlandi setjast
niður í Genf}
Veik von um frið
Á um tíu dagatímabili hafa
fimm mannskæðar
hryðjuverkaárásir
verið framdar í
Pakistan, með
þeim afleiðingum að rúmlega
eitt hundrað manns hafa fallið
og fleiri hundruð særst. Árás-
irnar hafa skekið pakistanskt
samfélag, þar sem her og lög-
regla ríkisins töldu sig hafa
komið bærilegum böndum á
hryðjuverkaárásir íslamista á
síðustu árum.
Bæði pakistanskir talíbanar
og Ríki íslams hafa lýst sig
ábyrg fyrir árásunum, en við-
brögð pakistanskra stjórn-
valda hafa verið þau að heimila
her landsins að sækja fram
gegn herbúðum hryðjuverka-
manna bæði innan og utan
landamæra Pakistan, nánar til-
tekið í Afganistan, þar sem
pakistönsk stjórnvöld segja að
bæði samtökin sæki sér skjóls
milli árása.
Afganar hafa ekki brugðist
glaðir við þessari tilkynningu
nágrannanna, þar sem ekkert
samráð var haft við afganska
embættismenn áður en herinn
fékk fyrirmæli sín. Þá mun
herinn þegar hafa útilokað að
samráð verði haft
við Afgana áður en
aðgerðir hefjist,
þar sem þeir telja
líklegt að meintir
hryðjuverkamenn
muni þá fá veður af þeim.
Pakistönsk stjórnvöld hafa
einnig krafist þess að Afganar
handtaki þegar í stað 76 nafn-
greinda hryðjuverkamenn sem
staðsettir séu innan Afganist-
an. Eini gallinn við þá beiðni er
sá, að ríkisstjórn Afganistan
hefur litla stjórn á stórum
landsvæðum ríkis síns, og er
því ekki í neinni stöðu til þess
að handtaka eða afhenda neinn
af þeim sem Pakistanar vilja fá.
Afganar hafa kvartað undan
því í nokkurn tíma, að pak-
istönsk yfirvöld hafi ekki gert
neitt til þess að stemma stigu
við veru talíbana í Pakistan,
þar sem þeir gátu safnað kröft-
um fyrir átök sín við herlið
Bandaríkjanna og NATO í Afg-
anistan. Nú þegar speg-
ilmyndin birtist eru Pakistanar
hins vegar ólmir í að Afganar
geri það sem þeir sjálfir hvorki
gátu né vildu gera. Án sam-
vinnu þessara ríkja er hins
vegar ólíklegt að nokkur ár-
angur náist til lengri tíma.
Holskefla hryðju-
verka íslamista
skekur Pakistan}
Spegilmyndin birtist
E
in meginástæða þess að íslenskan
hefur lifað af í þeirri mynd sem
við þekkjum í dag er sú ótrúlega
vinna sem lögð hefur verið í þýð-
ingu Biblíunnar. Ekki eina þýð-
ingu hennar heldur margar og síendurteknar.
Fyrst einstaka kafla og bækur, en alla jafna er
miðað við að bók bókanna samanstandi af 66
sjálfstæðum ritum sem þó tengjast mörg hver
með afgerandi hætti. Það var svo árið 1540 sem
fyrsta risaskrefið í átt að heildarútgáfu var
stigið þegar þýðing Odds Gottskálkssonar að
Nýja testamentinu var gefin út í Hróarskeldu.
Það var svo fullkomnað með fyrstu heildarþýð-
ingunni í prentuninni á Hólum árið 1584. Síðan
þá hefur Biblían verið þýdd margoft og nú síð-
ast í merkilegri útgáfu frá árinu 2007.
Margar þjóðir hafa svipaða sögu að segja og
við Íslendingar. Þannig hefur þýðing Biblíunnar á tungu-
mál viðkomandi þjóða, eða þjóðarbrota, stuðlað að við-
gangi og varðveislu þess. Það á til dæmis við um þýskuna
en löngum hefur verið sagt að Lúther hafi með þýðingu
sinni á Biblíunni yfir á þýsku lagt grunninn að háþýsk-
unni.
En það eru ekki allar þjóðir jafnlánsamar og Íslend-
ingar og Þjóðverjar og enn eru þær til sem ekki eiga þetta
mikilvæga rit á sínu tungumáli.
Alþjóðleg hreyfing sem kennir sig við John Wycliffe,
Bretann sem bar ábyrgð á fyrstu þýðingu Biblíunnar á
ensku, heldur m.a. utan um tölfræði yfir þau tungumál
sem Bók bókanna hefur verið þýdd á að hluta eða í heild.
Stofnunin hefur sömuleiðis forgöngu um þýðingarverkefni
í mörgum löndum á hverjum tíma og stuðlar
þannig að því allt í senn, að gera Biblíuna að-
gengilega fleira fólki og varðveita tungumál
sem annars eiga það á hættu að deyja út og
glatast heiminum.
Í nýlegri samantekt stofnunarinnar kemur
fram að Biblían hefur í heild verið þýdd á
u.þ.b. 550 tungumál (íslenskan var í hópi allra
fyrstu tungumálanna í þeim hópi). Nýja testa-
mentið og einstaka bækur þess Gamla hafa
verið þýddar á um 1.300 tungumál. Og þykir
það eflaust harla gott. Staðreyndin er hins
vegar sú að í heiminum í dag er vitað til að
7.000 tungumál séu brúkuð. Góðu fréttirnar
eru þær að í 130 löndum, og í tengslum við yfir
2.300 tungumál, eru þýðingarverkefni í gangi á
þessari stundu. Vondu fréttirnar eru þær að
ekki er verið að þýða Biblíuna yfir á meira en
1.800 tungumál og eru þau sem ekki falla í þennan flokk í
mikilli hættu á að deyja út á komandi árum.
Áfram heldur þýðingarstarfið og fyrir öflug samtök á
borð við Wycliffe-stofnunina og Sameinuðu Biblíufélögin,
sem Hið íslenska biblíufélag á meðal annars aðild að, fjölg-
ar þeim tungumálum sífellt sem státa af þýðingum Bibl-
íunnar að hluta til eða í heild.
Og áfram heldur þýðingarstarfið hér heima einnig því
þó að það sé viðurkennt að mestu skipti að frumvinna þýð-
ingar gagnvart þeim málsvæðum sem ekki hafa aðgang að
þessum mikilvægu menningarsögulegu textum, breytist
íslenskan jafnt og þétt og tryggja verður öllum Íslend-
ingum, á öllum tímum, aðgang að hinu mikla verki á
tungumáli sem þeir skilja og tileinka sér. ses@mbl.is
Stefán Einar
Stefánsson
Pistill
Enn er þýðingarverk að vinna
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen