Morgunblaðið - 13.07.2017, Qupperneq 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. JÚLÍ 2017
HAGI ehf Stórhöfða 37 • 110 Reykjavík • S. 414-3700 • hagi@hagi.is • Hagi ehf HILTI
Hágæða
vinnuföt
í miklu úrvali
Sérmerkjum fyrir fyrirtæki
Verkfæri og festingar
Mikið úrval af öryggisvörum
Nú fástSnickers vinnuföt í
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Vandræðaskáldin Sesselía Ólafsdóttir leikkona, og Vilhjálmur Bragason leikskáld verða með sögustundir.
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Héraðshöfðinginn á Gásumá ekki von á öðru en aðallt fari fram með friði ogspekt á miðaldadögum
1317 um helgina. Þó telur hann ekki
loku fyrir það skotið að slái í brýnu
milli bardagamanna Rimmugýgjar
og jafnvel fleiri hópa. Eins og gerst
hafi allar götur frá því miðaldadagar
voru fyrst haldnir fyrir fjórtán árum
á þessum forna verslunarstað á
Norðurlandi. Og sverðaglamur muni
heyrast hér og þar í bland við ham-
arshögg eldsmiða, skvaldur hand-
verksfólks og ef til vill hárreysti
kaupmanna.
Svo sé líka hugsanlegt að ein-
hverjir brjóti af sér og því segir hann
nauðsynlegt að hafa gapastokkinn
tiltækan. Sérstaklega þurfi að hafa
gætur á einum „góðkunningja“, sem
ítrekað hafi brotið af sér á þessum
vettvangi.
„Æ-i, hann Þráinn, kallinn,“
svarar héraðshöfðinginn, Haraldur
Þór Egilsson, safnstjóri Minjasafns-
ins á Akureyri, mæðulega þegar
hann er spurður um nafnið á kauða.
„Ungur maður sem sífellt kemst í
kast við lög Gásakaupstaðar og virð-
ist ekkert hafa lært þótt hann sé bú-
inn að sækja miðaldadaga árum sam-
an,“ segir hann og lætur þess getið
að gestir fái tækifæri til að grýta
hann eggjum, sem og aðra glæpa-
menn sem uppvísir verða að lög-
brotum. Þó ekki fúleggjum.
Auk þess að spóka sig um svæð-
ið í sínum fína miðaldaskrúða og
fylgjast með að allt fari vel fram, seg-
ir Haraldur Þór að í rauninni sé þýð-
ingarmesta starf héraðshöfðingjans
að mæla stærð gesta. „Þeir sem eru
lægri en sverðið mitt fá ókeypis inn,“
upplýsir hann.
Líf og fjör á tilgátusvæði
Miðaldadagar á Gásum voru
smáir í sniðum til að byrja með, ein-
ungis eitt tjald og þrjár konur, sem
elduðu mat, lituðu vefnað með jurta-
litum og sýsluðu við ýmiss konar
gamalt handverk. Síðan hefur hátíð-
inni smám saman vaxið fiskur um
hrygg með þátttöku sífellt fleira
handverksfólks og listamanna á ýms-
um sviðum. Miðaldahópur Handrað-
ans, um tuttugu manns, bæði lærðir
og leikir með sérstakan áhuga á mið-
öldum, á veg og vanda af hátíðarhöld-
unum í samstarfi við Minjasafnið á
Akureyri. Þau Haraldur Þór og sam-
starfskona hans, Ragna Gestsdóttir,
eru verkefnastjórar miðaldadaga
1317.
„Hugmyndin að miðaldadögum
kviknaði út frá einstökum rústum
sem grafnar hafa verið upp í forn-
leifarannsóknum og sýna að Gásir
voru mikill verslunarstaður allt frá
12. öld og fram á 16. öld þegar versl-
un hófst á Akureyri. Sjálf hátíðin fer
fram við hliðina á friðlýstu forn-
leifasvæðinu, á svokölluðu til-
gátusvæði, sem við endursköpum
eins og við gerum okkur í hugarlund
að hafi verið umhorfs á Gásum á
blómaskeiði kaupstaðarins. Líf og
fjör, markaðir með handunnum varn-
ingi, fólk og dýr á ferli, uppákomur
og alls konar skemmtilegheit.“
Markmiðið er að gefa gestum og
gangandi tækifæri til að upplifa for-
tíðina og verslunarstaðinn á blóma-
tíma hans, hitta Gásverja, kynnast
handverki og daglegum störfum og
prófa eitt og annað sem menn gerðu
sér til gamans og skemmtunar á mið-
öldum, til dæmis að skjóta af boga.
Boðið verður upp á leiðsögn um forn-
leifasvæðið þrisvar á dag og liðs-
menn Handraðans, sem margir
hverjir eru býsna sönghneigðir,
bregða á leik með margvíslegum
hætti.
Sagnafólk í sviðsljósinu
„Í fyrra vorum við með tónlist-
arþema, en núna er sagnaþema og
sagnafólk í sviðsljósinu. Vandræða-
skáldin Sesselía Ólafsdóttir leikkona,
og Vilhjálmur Bragason leikskáld,
fara á kostum í leikrænum sögu-
stundum og tónlistarfólk glæðir
svæðið lífi í takt við leikþætti og slátt
eldsmiðanna. Í ysnum og þysnum
sinnir fjöldi handverksfólks svo
vinnu sinni á mishljóðlegan hátt. Til
dæmis má ætla að ekki fylgi því mik-
ill hávaði þegar sérfræðingur í bók-
felli verkar skinnin sín, en hann kem-
ur gagngert á miðaldadaga til að
sýna handbragðið.“
Í Gásakaupstað var á miðöldum
alls konar iðnaður; kolagerð, brenni-
steinsvinnsla, reipisgerð og fleira.
Brennisteinninn var seldur til Mið-
Evrópu þar sem hann var nýttur til
púðurgerðar. Spurður hvort einhver
Gáskafull miðaldagleði á Gásum
Hvernig væri að bregða sér til miðalda? Kannski til
ársins 1317? Það er hægt á Gásum rétt utan við Ak-
ureyri á Miðaldadögum kl. 11-17 frá og með morg-
undeginum, 14. júlí, til sunnudagsins 16. júlí. Á mið-
aldadögum gefst tækifæri til að upplifa fortíðina og
verslunarstaðinn á blómatíma hans, hitta Gásverja,
kynnast handverki og daglegum störfum og prófa eitt og
annað, sem miðaldafólk gerði sér til gagns og gamans.
Héraðshöfðinginn Haraldur Þór.
Snorrastofa í Reykholti býður til afmælishátíðar laugardaginn 15. júlí kl. 14 í
Reykholti – en í þeim mánuði eru liðin 70 ár frá afhendingu Snorrastyttunnar
eftir norska myndhöggvarann Gustav Vigeland, sem Norðmenn gáfu Íslend-
ingum. Þá var haldin fjölmennasta þjóðhátíð í sögu héraðsins, en hátíð-
arhöldin 1947 voru í undirbúningi í áratugi. Þjóðhöfðingjar og ríkisstjórnir Ís-
lands og Noregs tóku þátt í hátíðarhöldunum ásamt á milli 10 og 14 þúsund
manns. Stór hópur Norðmanna kom til landsins af þessu tilefni; herskip og far-
þegaskip – leiðtogar úr norsku þjóðlífi og ástríðufullir aðdáendur Snorra
Sturlusonar. Hátíðin var eftirminnileg og þótti ævintýri líkast hversu vel Borg-
firðingum tókst að sviðsetja hana. Á Snorrahátíðinni á laugardaginn verður
þessi merkisviðburður rifjaður upp í máli og myndum í gamla héraðsskólanum.
Dagskráin hefst við styttuna með erindi sr. Geirs Waage, Reykholtsstaður
heilsar, síðan setur Ólafur Ragnar Grímsson, fyrrverandi forseti Íslands, hátíð-
ina, og valinkunnir menn flytja fróðleg erindi.
Opnuð verður sögusýningin Snorrahátíðin 1947 í lifandi myndum – og sjö-
tugur hljóðheimur, Reykholtskórinn syngur norsk og íslensk ættjarðarlög og
ýmislegt fleira verður til hátíðarbrigða.
Afmælishátíð og sögusýning í Reykholti í Borgarfirði
70 ár frá afhendingu Snorra-
styttu Gustavs Vigelands
Ljósmynd/Valgarð Krisjánsson/Snorrastofa
Hátíðarhöldin 1947 Styttan af Snorra Sturlusyni, sem Norðmenn gáfu Íslend-
ingum, var afhjúpuð við fjölmenna athöfn í júlí 1947.