Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Page 32

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2012, Page 32
31GJÖF SESSELJU OG KLAUSTRIÐ Á SKRIÐU til sögunnar með lútherskri kirkjuskipan og hinum svokallaða Stóradómi. Þá færðust refsingar úr hendi Guðs til mannanna.20 Kaþólskt miðaldafólk lifði þannig í eilífum ótta við komandi hreinsunareld og hversu kvalafullur hann yrði. Þetta hræddist eflaust Sesselja Þorsteinsdóttir, sýslumannsfrú á Víðivöllum í Fljótsdal, þegar hún tók þá stóru ákvörðun að gefa Skriðu, jörð sína og seinni eiginmanns síns Hallsteins Þorsteinssonar, til stofnunar klausturs.21 Sesselja og Einar Ormsson, Loftsonar ríka, eignuðust saman sjö börn í ólöglegu hjónabandi því þau voru fjórmenningar að skyldleika og á þeirra tímum bönnuðu lög kirkjunnar slík hjónabönd. Þegar Einar lést fyrir aldur fram um 1470 var fjórmenningamein þeirra hjóna gert opinbert og um leið urðu börnin þeirra réttlaus með öllu gagnvart Guði og mönnum. Einar hafði þráfaldlega beðið æðstu menn kirkjunnar griða fyrir sig og börnin sín og hélt Sesselja baráttunni áfram eftir andlát hans.22 Vart þarf að velkjast í vafa um að réttur óskilgetinna barna Sesselju hafi verið henni hugleikinn alla tíð og væntanleg örlög á efsta degi. Aflausn synda sinna gat hún fengið með veglegri gjöf, sem gefin væri í þágu umbóta fyrir sig og samfélagið. Guð einn gat síðan dæmt um það á efsta degi hvort unnin betrunarverk – Sesselju eða annarra syndugra – hefðu borið árangur eða ekki. Bænalestur á banalegunni, við andlát og útför gat að vísu hjálpað syndugum og linað kvalir í hreinsunareldinum, ef vera kynni að þær yfirbætur sem viðkomandi hafði þegar gert dygðu ekki til. Klaustrin byggðu þannig fjárhagslegan og trúarlegan grundvöll sinn á því að bjóða almenningi að ávinna sér fyrirgefningu synda sinna og um leið hlutdeild í eilífu lífi. Þau urðu þess vegna með tíð og tíma allt í senn: spítalar, skólar, gistihús, elliheimili, bænasetur, opinberir vinnustaðir og miðstöðvar kristilegrar menntunar og menningar. Þau voru sem vörður við þjóðleiðir en staðsetning þeirra miðaði að opnu aðgengi fyrir alla þurfandi, hvort sem þeir voru vel eða illa stæðir. Í klaustrunum bjuggu alla jafna auk reglufólksins sjálfs, sem var vígt fólk, leikmenn, skólabörn, sjúkir og fátækir, ferðalangar og pílagrímar. Þá hýstu þau efnaða einstaklinga, konur og karla, svokallað próventufólk, einkum á efri árum þess gegn umtalsverðu framlagi í formi jarða og lausafjár. Leikmenn voru vinnufólk sem fékk mat og húsaskjól fyrir líkamlega vinnu sína við klaustur. Um leið fékk það tryggingu fyrir mildari hreinsunareldi áður en komið var til himnaríkis vegna þeirrar einlægu iðrunar sem lá að baki vinnuframlögunum. Sjúkir og fátækir voru mismargir í klaustrunum, allt eftir rekstraráherslum innan þeirra, en þetta fólk gat verið á öllum aldri og af báðum kynjum. Þá fengu ferðalangar tímabundið inni í klaustrunum. Sumir
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196
Page 197
Page 198
Page 199
Page 200
Page 201
Page 202
Page 203
Page 204
Page 205
Page 206
Page 207
Page 208
Page 209
Page 210
Page 211
Page 212
Page 213
Page 214
Page 215
Page 216
Page 217
Page 218
Page 219
Page 220
Page 221
Page 222
Page 223
Page 224
Page 225
Page 226
Page 227

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.