Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2017, Blaðsíða 28

28 sögur Helgarblað 15. desember 2017
1895
Froskum
sleppt í
Laugardal
Edvard Ehlers, danskur lækn-
ir sleppti um hundrað þýsk-
um froskum við þvottalaugarn-
ar í Laugardalnum. Ehlers kom
hingað til lands til þess að gera
úttekt á heilbrigði Íslendinga
og ástandi holdsveikra. Ehlers
hafði komið áður til landsins og
þá fundið vel fyrir mývargnum
við Þingvallavatn. Flutti hann
froskana til landsins til þess að
reyna að draga úr vargnum en
í þessari ferð kom hann hins
vegar ekki við á Þingvallavatni.
Ef tilraunin tækist vel og frosk-
arnir aðlöguðust íslenskri nátt-
úru og fjölguðu sér var ætlun
Ehlers að flytja inn höggorma
líka til að halda fjölda froskanna
niðri. Froskarnir voru stórir og
kröftugir og stukku fjörugir út
í laugarnar. Skömmu seinna
drápust þeir þó allir og engin
þörf á því að flytja
inn högg-
orma.
1972
Stúdentar
taka Árnagarð
Í maí mánuði var utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, William
P. Rogers, í opinberri heim-
sókn hér á landi en þá var Ví-
etnamstríðið og róttækni ungs
fólks í hámarki. Einar Ágústs-
son, utanríkisráðherra Íslands,
bauð Rogers að skoða fornritin
í Árnagarði, eins og algengt er,
en þegar þeir komu þangað
voru um 150 stúdentar saman-
komnir á göngunum til að mót-
mæla heimsókninni og stríð-
inu. Stúdentarnir bundu fyrir
hurðir og hleyptu ráðherrun-
um ekki inn. Þegar Rogers og
fylgdarlið hans keyrðu í burtu
eltu stúdentarnir. Einn þeirra
stökk upp á þak bílsins og
dældaði hann. Bílnum var ekið
í átt til Bessastaða að hitta for-
setann, en þá komst lögreglan
að því að um 50 mótmælendur
biðu á veginum með bensín-
brúsa og naglabelti til að stöðva
bifreiðina. Bifreið Rogers var
því ekið suðurleiðina út á
Álftanesið.
Edvard
Ehlers
Danskur
læknir sem
vildi froska
í íslenska
náttúru.
A
lfred Wegener var þýskur
stjörnu- og jarðeðlis-
fræðingur sem stundaði
rannsóknir á norðurhveli,
sér í lagi á Grænlandi. Árið 1915
setti hann fram hugmyndir um
landrek sem urðu forveri fleka-
kenningarinnar sem hefur verið
viðtekin síðan árið 1968. Wegener
sá að meginlöndin Suður-Ame-
ríka og Afríka passa saman eins
og púsluspil og því hlytu megin-
löndin að vera á hreyfingu.
Árið 1930 kom Wegener við á
Íslandi á leið sinni til Grænlands
í rannsóknarleiðangur. Hann sótti
hingað íslenska hesta sem gef-
ist höfðu vel í slíkum leiðöngrum
sem burðardýr. Þá fóru Wegener
og fylgdarlið hans í æfingaferð yfir
Vatnajökul. Stöpulinn á Arnarnes-
hæðinni reisti hann til að prófa
landrekskenningu sína en samb-
ærilegur stöpull var síðar reistur
á vesturströnd Grænlands. Ferðin
til Grænlands endaði hins vegar
illa því að Wegener og annar sam-
ferðamaður hans létust. Wegener,
sem var fimmtugur, reykti mik-
ið og hjartað þoldi ekki álagið í
jöklaferðunum. Samferðamað-
ur hans týndist eftir að hafa graf-
ið Wegener.
Sigurður Steinþórsson jarð-
fræðingur segir í samtali við DV að
stöplarnir hafi ekki haft neina þýð-
ingu því að þeir séu báðir á sama
jarðflekanum. „Hann ætlaði að
staðfesta kenningu sína með því
að koma aftur mörgum árum síð-
ar og mæla rekið.“ Skömmu síð-
ar kom annar þýskur fræðimaður,
Bernauer að nafni, og gerði sams
konar tilraun yfir gosbelti Íslands.
„En stríðið kom og rótaði því fyrir
þeim og í raun var engin hreyfing á
norður-gosbeltinu á þessum tíma.
Þetta gerist í rykkjum.“
Árið 1930 var ekki þéttbýli í
kringum stöpulinn á Arnarnes-
hæð. Nú stendur hann í mynni
íbúðahverfis en margir gera sér
ekki grein fyrir því að hann sé hluti
af merkum jarðfræðitilraunum. n
kristinn@dv.is
M
orðið á Kristjáni Guð-
jónssyni, prentara í
Gutenberg, er eitt af
dularfyllstu sakamálum
Íslandssögunnar. Kristján var 53
ára gamall, kvæntur og átti einn
uppkominn son. Rólyndismað-
ur en allvel þekktur í samfélaginu.
Kristján var barinn til dauða og
fannst í tómum bragga jólin 1945.
Gerandinn fannst aldrei og ástæð-
an fyrir morðinu er ókunn.
Göngutúr gegn
timburmönnum
Á öðrum degi jóla, um
klukkan þrjú síðdegis, fékk
Kristján sér göngutúr frá heim-
ili sínu í Traðarkotssundi við
Hverfisgötu. Á jóladag hafði
hann verið að skemmta
sér og drukkið nokk-
uð en átti að mæta í jóla-
boð daginn eftir. Göngutúrinn átti
því að hressa hann við og vinna á
timburmönnunum. Kristján sagði
konu sinni, Kristínu Guðmunds-
dóttur, að hann yrði kominn heim
klukkan fjögur en skilaði sér hins
vegar ekki þá og Kristín fór ein í
boðið.
Klukkan korter í fjögur kom
Kristján á heimili starfsbróð-
ur síns, Vilhelms Stefánssonar, í
Bergstaðastrætinu en hvorki Vil-
helm né kona hans voru heima.
Engu að síður dvaldi Kristján þar
til hálf fimm með dóttur Vilhelms
sem sagði hann hafa verið drukk-
inn. Kristján hafði vínflösku með-
ferðis og sagði stúlkunni að hann
hefði gefið amerískum hermönn-
um staup. Síðast sást til Kristjáns
um klukkan fimm, gangandi á
Laugaveginum.
Um miðnætti var ungt par á
göngu á Skúlagötu. Þegar þau
gengu framhjá bragga nálægt
höfuðstöðvum útgerðarfélagsins
Kveldúlfs sáu þau mann liggjandi
í blóði sínu þar inni. Tilkynntu
þau þetta strax til lögreglu. Lög-
reglumenn mættu á svæðið, báru
kennsl á Kristján og sáu þegar að
um morð var að ræða. Líkið var
rannsakað og reynt að rekja ferðir
Kristjáns yfir daginn.
Leitað að svörtum manni
Áverkarnir á líki Kristjáns voru
mjög miklir á báðum hliðum and-
litsins og dánarorsökin var talin
blóðmissir. Hægt var að sjá að egg-
laust barefli var notað til verkn-
aðarins og annað eyrað var næst-
um rifnað af höfðinu. Föt Kristjáns
voru skítug og sennilegt er að hann
hafi verið dreginn inn í braggann.
Læknir áætlaði að dánarstundin
hafi verið á milli klukkan sex og
sjö. Frakki hans og hattur fundust
í bragganum og virtist sem svo að
leitað hafi verið í frakkanum.
Víðtæk leit hófst á svæðinu og
lögreglan auglýsti eftir vitnum.
Einn maður gaf sig fram, leigubíl-
stjóri sem ekið hafði Skúlagötuna
um klukkan sjö og séð mann
hlaupa yfir götuna í veg fyrir bílinn.
Það sem vakti athygli leigubílstjór-
ans var að vegfarandinn hljóp hálf-
boginn og virtist fela eitthvað sem
líktist barefli. Þá hafi maðurinn
verið hattlaus, sem var sjaldgæft á
þessum árum, og dökkur yfirlitum.
Ekki var hægt að fullyrða að um
hörundsdökkan mann væri að ræða
en engu að síður beindist rannsókn
lögreglunnar að hörundsdökk-
um mönnum. Leitað var að þeim í
Reykjavík og á bandarísku herskipi
við höfnina. Allir reyndust þeir hafa
ábyggilega fjarvistarsönnun. Rann-
sóknin fjaraði út og morðingi Krist-
jáns fannst aldrei. Sögusagnir gengu
manna á millum að morðinginn
hefði verið svartur bandarískur her-
maður og að verknaðurinn hafi ver-
ið ránsmorð en Kristján hafði þó
ekki mikla fjármuni á sér. Morðið á
Kristjáni Guðjónssyni er eitt af örfá-
um óupplýstum morðmálum í rétt-
arsögu Íslands en hafa ber í huga að
réttarmeinafræði og tæknikunnátta
lögreglu var mjög frumstæð á þess-
um tíma. n kristinn@dv.is
ÓuppLýstA Morðið
á öðruM degi jÓLA
n eitt fárra óupplýstra morðmála á Íslandi n Kristján var barinn til bana
Gamla
auglýsingin
Birtist í Morgunblaðinu
í janúar árið 1949.
Wegener reisir stöpul á Arnarneshæð
1930