Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2017, Blaðsíða 53

Helgarblað 15. desember 2017 53
Brotamenn öðlast
betra líf með hugleiðslu
líklega að nýta reiðina sem brýst
fram í yfirborðskenndri umræðu á
netinu, sjálfum sér til framdráttar.
Hann segir að ef vel eigi að vera
þurfi mjög róttækar aðgerðir í
fangelsismálum. Gerbreytt viðhorf
og nýjar aðferðir sem byggja meðal
annars á sálfræðiþekkingu, aukinni
sjálfsábyrgð og síðast en ekki síst
óeigingjörnum stuðningi samfé-
lagsins sem tekur á móti þeim að
afplánun lokinni en sjálfur hefur
hann aldrei þegið krónu fyrir sitt
framlag til þessara mála.
„Mannfólkið er algjörlega
staðnað í viðhorfum sínum til
brotafólks og hefur verið í rúm
2500 ár. Það er alltaf auga fyrir auga
og tönn fyrir tönn, sem er ekki í
takt við breytingarnar sem urðu á
hugmyndum okkar um Guð fyrir
jafn mörgum árum. Um 500 árum
fyrir Krist varð nefnilega andleg
vakning í heiminum. Hugmyndir
okkar um guð byrjuðu að snúast
minna um refsandi yfirvald og í
staðinn fengum við hugmyndir um
kærleiksríkan mátt sem við höfum
síðan notað til að hlúa að okkur
sjálfum og öðrum. Einnig komu
fram kenningar Konfúsíusar og við
fengum taóismann, grísku heim-
spekingana og síðast en ekki síst
kenningar Búdda. En hugmyndir
um afbrot og refsingu standa enn
í stað,“ útskýrir Tolli og bætir við
að þetta stafi einnig af ákveðinni
afneitun á eðli mannsins og hvern-
ig hægt sé að breyta, bæði sjálfum
sér og öðrum, til hins betra.
Það fæðist enginn vondur en allir hafa
í sér getuna til að meiða
„Nú liggur til dæmis fyrir gríðar-
leg vitneskja um hvernig orsök og
afleiðingar áfalla geta kallað fram
óæskilega og/eða ofbeldisfulla
hegðun. Á sama tíma vitum við að
það fæðist enginn vondur en allir
hafa hins vegar í sér getuna til að
meiða og brjóta á öðru fólki. Það
hefur löngu sýnt sig að lausnin við
niðurbrjótandi hegðunarmynstr-
um er ekki fólgin í hefðbundinni
refsingu heldur markvissri upp-
byggingu með faglegum aðferð-
um. Aðferðum sem ganga út á að
betrumbæta líðan þessa fólks og
endurheimta það til baka úr myrkr-
inu – og það getum við, svo framar-
lega sem við höfum samkenndina
og kærleikann að leiðarljósi.“
Þyrfti þá kannski að kærleik-
svæða stofnanirnar betur?
„Já, vissulega, en til að kærleik-
svæða stofnanir þarf auðvitað að
byrja á því að spyrja og svara því
hvað átt er við með kærleika. Er
kærleikurinn kannski klisja? Nei,
svo sannarlega ekki. Læknavísindin
hafa sýnt fram á að kærleikur er
einfaldlega hluti af tilfinningakerfi
heilans sem hefur svo aftur áhrif
á boðefnabúskapinn og þar með
alla okkar breytni. Nú liggur það
einnig fyrir að okkur er unnt að
rækta þessa tengingu og örva hana
svo að við getum lifað meira í
áhrifum kærleikans, sjálfum okkur
og öðrum til heilla. Ég veit að það
er mikil vakning hjá fagfólki í
félagsmálageiranum hvað þessi mál
varðar en kærleikurinn samræmist
kannski ekki eðli stjórnmálanna?
Samtal pólitíkusa við samfélagið
er yfirleitt á mjög tilfinningalegum
grunni. Þeir eiga það til að fleyta
sér á öldum reiði sem kemur upp í
umræðunni og það hefur síður en
svo dregið úr þessu með tilkomu
net- og samfélagsmiðla. Umræð-
an einkennist oft af hvatvísi og
augnabliks hrifnæmi getur orðið að
lagalegri útfærslu stjórnmálamanna
á örskömmum tíma. Þetta höfum
við nokkur dæmi um. Mögulega
hentar það ekki stjórnmálamönn-
um að sleppa tökunum? Það þarf
að koma í ljós.“
Græjan á milli eyrnanna
Tolli vill meina að flest vandamál
lífsins megi rekja til þess að okkur
mannfólkið skorti vilja til að líta
inn á við, eða í eigin barm eins og
það er kallað. Við séum flest á stöð-
ugum flótta frá sjálfinu, reynum
frekar að benda og refsa í stað þess
að pæla í okkur sjálfum.
„Við erum búin að nota þessa
forneskjulegu refsilausn, auga fyrir
auga og tönn fyrir tönn, í fleiri þús-
und ár. Alþjóðapólitík og flest op-
inber samskipti eru enn í þessu fari.
Við refsum ekki aðeins fíkniefna-
þrælum, kaupmönnum og þeim
sem að slíku koma, með harðneskju
og ofbeldi, heldur ganga samskipti
þjóðanna einnig fyrir sig með sama
óþroskaða hætti. Mannskepnan
stendur alltaf á blábrún gereyðingar
því það vill enginn taka ábyrgð á
þessari græju sem við erum með
á milli eyrnanna. Vandamálið er
því ekki hvort kommúnismi eða
kapítalismi virkar betur, heldur að
maðurinn neitar að horfa inn á við
þegar hann leitar lausna á tilvistar-
vanda sínum.“
Refsipólitíkin viðheldur neikvæðri
hringrás kynslóð fram af kynslóð
Í þessu samhengi útskýrir hann að
glæpamenn lúti alveg sama lögmáli
og aðrir þegar komi að orsökum og
afleiðingu – eða því sem oft er kall-
að karma. Vissulega þurfi samfé-
lagið þó alltaf á lögum og reglu að
halda og að fangelsisvist geti verið
nauðsynleg af ótal ástæðum.
„Til dæmis bara til að stöðva
ferlið sem ofbeldismennirnir eru
komnir í. Eftir að það hefur verið
gert er næsta skref að ná utan um
ójafnvægið, heila þessa menn og
gera þá betri. Það á að vera hinn
augljósi tilgangur vistarinnar.
Hvernig þetta er framkvæmt er svo
aftur faglegt og pólitískt útfærslu-
atriði og til þess þarf einarðan vilja.
Stjórnmálamenn þurfa að hafa
metnað til þess að færa samfé-
lagið upp á hærra þroskastig
„Það eru óendanleg verðmæti fólgin
í því fyrir allt samfélagið að endur-
heimta, þó ekki sé nema einn, afvegaleidd-
an einstakling til baka. Næsta kynslóð á
eftir honum þarf þá ekki að halda áfram á
sömu braut.
Hugleiða sig út úr Heimi ofbeldis og glæpa „Varnarkerfi þeirra sem
sitja í fangelsi er gríðarlega sterkt. Maður kemst ekki auðveldlega í gegnum þessar
varnir og það er ekki af því strákarnir vilja það ekki heldur vegna þess að þeir eru
einfaldlega fastir í vörninni. Það sem gerist svo í hugleiðslu er að menn verða fyrir
reynslu sem kemur innan frá.“