Morgunblaðið - 09.08.2017, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST 2017
Í fullu tungli Þyrlu ber við fullt tungl á flugi í fallegu sumarveðri í grennd við Reykjavík í fyrrakvöld. Umferðartími tunglsins um jörðina miðað við sólina er um það bil 29,53 sólarhringar.
Golli
Hjól íslenskra
stjórnmála fara á fullan
snúning á næstu dög-
um eftir að hafa verið í
hægagangi síðustu vik-
ur. Sjálfsagt fagna
margir en aðrir telja
ástæðu til að hafa
áhyggjur, ekki síst
þegar kosningavetur
gengur í garð. Kosn-
ingabaráttan fyrir
sveitarstjórnir verður háð í sölum
Alþingis ekki síður en heima í héraði.
Alþingi kemur aftur saman eftir
rúman mánuð og þá verður frum-
varp til fjárlaga 2018 lagt fram.
Rammi fjárlaga og meginlínur hafa
þegar verið ákveðnar í fjármála-
stefnu og -áætlun sem Alþingi af-
greiddi á síðasta þingi. Það kemur
ekki í veg fyrir hefðbundin yfirboð í
þingsölum – loforð um aukin útgjöld
til ýmissa málefna, sem mörg eru
þörf en önnur aðeins til þess að sóa fé
almennings.
Ákall um aukin útgjöld ríkisins
verða að líkindum háværari en í
venjulegu árferði. Í aðdraganda
kosninga fer fjöldaframleiðsla lof-
orða af stað – skiptir engu hvort kos-
ið er til þings eða sveitarstjórna.
Eitt er nokkuð öruggt (og um leið
áhyggjuefni): Fjölmiðlar, samkvæmt
venju, veita loforðum um aukin út-
gjöld meiri athygli en hugmyndum
um aðhald í rekstri hins
opinbera. Útgjalda-
sinnar fá fleiri mínútur
í ljósvaka, fleiri dálks-
entímetra í prent-
miðlum og betri upp-
slátt í netheimum en
þeir sem vilja stíga á
bremsuna. Baráttu-
menn fyrir aukinni
skattheimtu eiga
greiðari aðgang og
virðast eiga fleiri and-
lega samherja á fjöl-
miðlum en þeir sem
benda á staðreyndir: Við Íslendingar
búum við eina þyngstu skattbyrði á
Vesturlöndum, að teknu tilliti til al-
mannatrygginga og lífeyrisiðgjalda,
og þannig standa fyrirtæki og ein-
staklingar höllum fæti gagnvart
flestum öðrum þjóðum er sam-
keppnishæfi varðar.
Ekki aðeins fjárlög
Fjárlög eru langt í frá eina verk-
efnið sem bíður þingmanna á kom-
andi vetri. Lítil og stór mál koma á
borð þeirra. Sum merkilegri en önn-
ur, allt eftir því frá hvaða sjónarhóli
horft er.
Í ljósi reynslunnar verður ekki
komist hjá því að endurskoða lög um
opinber fjármál þannig að Alþingi
endurheimti fjárveitingavaldið án
þess að fórna langtímahugsun sem
nauðsynleg er í fjármálum ríkis og
sveitarfélaga – ekki síst í fjárfest-
ingum innviða.
Mótun nýrrar stefnu í peninga-
málum á grunni tillagna verk-
efnastjórnar er eitt mikilvægasta
verkefni Alþingis á komandi vetri.
Og vonandi auðnast þinginu, sem því
mistókst á liðnu ári, að stokka upp
tryggingakerfi öryrkja og standa
sómasamlega að verki.
Ekki verða öll mál afgreidd sam-
kvæmt flokkslínum. Eitt þeirra er
skipulag laxeldis í sjó.
Miklir hagsmunir eru í húfi en um
það verður vart deilt að mikil tæki-
færi geta verið fólgin í fiskeldi.
Kannski er það barnaleg bjartsýni
að ætla að hægt sé að sætta sjónar-
mið náttúruverndar og helstu tals-
manna sjókvíaeldis – koma í veg fyr-
ir að andstæðar fylkingar komi sér
sem fyrir í skotgröfum.
Síðar í þessum mánuði á starfs-
hópur um heildarstefnumótun fyrir
fiskeldi að skila tillögum sínum.
Fulltrúar fiskeldisfyrirtækja og
veiðiréttarhafa eiga fulltrúa í nefnd-
inni. En jafnvel áður en hópurinn
sendir frá sér stafkrók hafa menn
komið sér fyrir í skotgröfunum.
Væntanlegar tillögur eru gerðar tor-
tryggilegar fyrir fram. Með sama
hætti sitja starfsmenn Hafrann-
sóknastofnunar undir ámæli fyrir
nýlega skýrslu um áhættumat vegna
mögulegrar erfðablöndunar milli
eldislaxa og náttúrulegra laxastofna
á Íslandi. Gagnrýnin er hörð og vís-
indaheiður viðkomandi jafnvel dreg-
inn í efa.
Sjöföldun framleiðslunnar
Hafrannsóknastofnun leggst gegn
sjókvíaeldi í Ísafjarðardjúpi og í
Stöðvarfirði og vill ekki aukið eldi í
Berufirði. Þessi afstaða er „í ljósi nú-
verandi þekkingar“. Með öðrum
orðum: Náttúran – villti laxinn – á að
njóta vafans. Augljóst er að frekari
rannsóknir og aukin þekking kann
að leiða til þess að afstaða Hafrann-
sóknastofnunar breytist. Í stað þess
að hvetja til frekari rannsókna og
berjast fyrir því að Hafrannsókna-
stofnun verði gert kleift að ráðast í
þær er alið á tortryggni í garð starfs-
manna. Þetta kallast að fara í mann-
inn en ekki boltann.
Þrátt fyrir allt telur
Hafrannsóknastofnun að leyfa eigi
allt að 71 þúsund tonna framleiðslu á
ári af frjóum eldislaxi – 50 þúsund
tonn á Vestfjörðum og 21 þúsund á
Austfjörðum. Þetta er meira en sjö-
földun á núverandi framleiðslu.
Sjókvíaeldi er langt í frá áhættu-
laust. Því hafa aðrar þjóðir fengið að
kynnast. Hugsanleg erfðablöndun
getur brotið niður náttúrulega laxa-
stofna í íslenskum ám. Laxalús og
sjúkdómar geta magnast, með skelfi-
legum afleiðingum fyrir náttúruna.
Og um leið verður stoðum kippt und-
an mikilvægri búgrein hér á landi –
nýtingu veiðihlunninda sem skiptir
margar byggðir miklu.
Á kosningavetri verður því ekki
aðeins tekist á um fjárlög komandi
árs og fjölmörg loforð (til að fá prik
fyrir komandi sveitarstjórnarkosn-
ingar) heldur einnig um fiskeldi. Ég
mun ekki koma mér undan um-
ræðum eða víkjast undan því að taka
afstöðu þegar starfshópur um skipu-
lag fiskeldis skilar tillögum sínum.
Ég vona að mér auðnist að forðast
skotgrafirnar enda er ég sammála
dr. Sigurði Guðjónssyni, forstjóra
Hafrannsóknastofnunar. Í árs-
skýrslu Veiðimálastofnunar 2014,
sem Sigurður veitti þá forstöðu,
skrifaði hann:
„Ef fiskeldi á að ná sér á strik hér
á landi þarf að bæta alla umgjörð um
eldið. Auka þarf rannsóknir og þró-
unarvinnu um leið og stefnumótun á
sér stað um hvaða tegundir eru væn-
legar í eldi hér á landi og hvernig
eldinu verður best borgið án þess að
taka of mikla áhættu með náttúruna.
Eldi á landi með nýtingu jarðhita er
óneitanlega kostur sem aðrar þjóðir
hafa ekki.“
Eftir Óla Björn
Kárason » Á kosningavetri
verður ekki aðeins
tekist á um fjárlög og
fjölmörg loforð (til að fá
prik fyrir sveitarstjórn-
arkosningar) heldur
einnig um fiskeldi.
Óli Björn Kárason.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Skotgrafir á kosningavetri