Morgunblaðið - 16.08.2017, Blaðsíða 33

MENNING 33
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. ÁGÚST 2017
Þáttaröðin Making a Murde-rer sem streymisveitanNetflix sendi frá sér slórækilega í gegn þegar
þættirnir komu út árið 2015. Áhorfið
var gríðarlegt og það greip um sig
ákveðið æði. Allir höfðu skoðun, ekki
einungis á sekt eða sakleysi aðal-
persónunnar Stephens Averys, held-
ur einnig á réttarkerfi Bandaríkj-
anna sem getur verið vægðarlaust,
sérstaklega í garð þeirra sem minna
mega sín.
Áhuginn á heimildaefni um glæpa-
mál hefur sjaldan verið meiri og nú
hefur Sagafilm í samstarfi við Net-
flix og fleiri aðila sent frá sér heim-
ildarmyndina Out of Thin Air um
Guðmundar- og Geirfinnsmálið, eitt
þekktasta sakamál Íslandssögunnar.
Í raun og veru er Making a Murde-
rer og Out of Thin Air um margt
mjög ólíkt efni. Þó eiga myndin og
þættirnir það sameiginlegt að fjalla
ekki einvörðungu um rannsókn
morðmáls heldur einnig um óvönduð
vinnubrögð lögreglu og dómstóla og
þær skelfilegu afleiðingar sem ann-
markar í réttarkerfinu geta haft á líf
fólks.
Málið snýst vitaskuld um hvarf
Guðmundar Einarssonar og Geir-
finns Einarssonar árið 1974, sem
voru algerlega ótengdir þrátt fyrir
sameiginlegt eftirnafn. Grunur féll á
Erlu Bolladóttur og Sævar Cies-
ielski, ungt par sem hafði gerst sekt
um fjárdrátt og aðra smáglæpi um
þetta leyti. Þau voru ásamt fjórum
vinum sínum hneppt í gæslu-
varðhald, yfirheyrð í þaula og loks
sakfelld fyrir morðið á tvímenning-
unum. Sævar, sem hlaut þyngstan
dóm, hélt ákaft fram sakleysi sínu,
krafðist endurupptöku málsins þeg-
ar hann hafði lokið afplánun og vann
hörðum höndum að því að hreinsa
mannorð sitt. Hann hafði ekki erindi
sem erfiði áður en hann lést en aukin
rannsókn á lögregluskýrslum og
öðrum gögnum leiddi í ljós að margt
í rannsókn málsins var í besta falli
vafasamt og sekt sexmenninganna
hefur verið dregin verulega í efa.
Hafi fólk sæmilega þekkingu á
Guðmundar- og Geirfinnsmálinu
ætti það ekki að búast við því að
margt nýtt komi fram í Out of Thin
Air, enda hafa verið unnir fjölmargir
fréttaskýringa- og heimildaþættir
um efnið. Helst ber að nefna Aðför
að lögum frá 1997 sem var tekin aft-
ur til sýningar í Bíó Paradís árið
2011 í kjölfar mikillar umræðu um
málið. Þessi mynd er samt frábrugð-
in því efni, hún sver sig í ætt við aðr-
ar netflixmyndir um glæpamál og er
að sjálfsögðu mestmegnis á ensku.
Það orkar eilítið undarlega á mann
að flestir tali ensku, það fjarlægir
mann aðstæðum og setur málið í al-
þjóðlegt samhengi. Þá þarf auðvitað
að kynna Ísland fyrir erlendum
áhorfendum og mikið gert úr því að
Ísland hafi verið friðsælt samfélag
sem tapaði sínu barnslega sakleysi í
kjölfar þessa máls.
Heimildarmyndin samanstendur
af viðtölum sem er blandað við göm-
ul myndskeið og nýjar leiknar end-
urlitssenur. Nýlega komst í fréttir
að sprelligosinn Steinþór Stein-
þórsson eða Steindi jr. færi með
hlutverk Geirfinns í þessum endur-
litssenum. Það verður að segjast að
Steindi er sláandi líkur Geirfinni og
því fyrirtaks val í hlutverkið. En
hlutverkið sjálft er í sjálfu sér ekki
stórt þar sem endurlitssenurnar eru
unnar þannig að sjaldan sést beint
framan í fólk. Þessar senur eru mjög
draumkenndar, fókusinn er mjúkur
og tónlist Ólafs Arnalds skapar dul-
arfulla stemningu. Þær minna að
sumu leyti á endurlitssenurnar í The
Thin Blue Line, frægustu sakamála-
heimildarmynd allra tíma, en líkt og
þar eru endurskapaðar margar mis-
munandi útgáfur af því hvernig at-
burðirnir kunni að hafa verið. Þetta
er mjög snjallt og rímar vel við þema
myndarinnar um að minnið sé
óáreiðanlegt og þokukennt.
Erla Bolladóttir er í eins konar
aðalhlutverki og sagan að miklu leyti
sögð út frá henni og hinum sakborn-
ingunum. Einnig er rætt við fólk úr
ýmsum áttum; fangaverði, lögfræð-
inga, blaðamenn og aðra kunnuga
málavöxtum til að fá sem víðasta
skírskotun. Myndin er þó ekki bein-
línis hlutlaus, málstaður sakborn-
inga er í forgrunni, en þar tala gögn-
in líka bara sínu máli.
Flæðið í myndinni er nokkuð gott
en þó verður að viðurkennast að
söguþráðurinn er flókinn og frá-
sögnin ansi hlaðin. Það er auðvitað
eitthvað sem einkennir málið sjálft;
það er langt og flókið, margt er enn
á huldu og mun aldrei koma í ljós.
Því má spyrja sig hvernig myndin
leggst í erlenda áhorfendur sem
ekkert vita um málið, maður fær á
tilfinninguna að hún gæti vakið með
þeim gremju þar sem hún inniheldur
svo miklar upplýsingar og óljósa nið-
urstöðu. Engu að síður er góð stíg-
andi í myndinni. Hún er lagskipt,
það er ekki öllu dælt út í einu heldur
er upplýsingum miðlað til áhorfenda
smám saman af mikilli kostgæfni
þannig að spennu er viðhaldið í
gegnum alla myndina.
„Minnið er svo hverfult fyrir-
bæri,“ segir Erla Bolladóttir í til-
finningaþrungnu atriði. Þetta eru
áhrifamikil orð sem draga athygli að
þeirri sorglegu staðreynd að sakfellt
var í máli sem byggðist ekki á nein-
um áþreifanlegum sönnunargögn-
um, einungis minningum ungmenna
sem máttu þola pyntingar, ein-
angrun og linnulausar yfirheyrslur.
Minning um martröð
Bíó Paradís
Out of Thin Air bbbmn
Leikstjórn og handrit: Dylan Howitt.
Framleiðsla: Andy Glynne og Margrét
Jónasdóttir. Klipping: Miikka Leskinen.
85 mín. Bandaríkin og Ísland, 2017.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Í fangelsi Stilla úr
Out of Thin Air.
Bandaríska tón-
listarkonan Tayl-
or Swift hafði
betur í máli sem
hún höfðaði gegn
plötusnúðnum og
útvarpsmann-
inum fyrrverandi
David Mueller og
þarf hann að
greiða Swift einn
dollara í bætur, eins og hún fór
fram á. Dómstóll í Denver í Banda-
ríkjunum komst að þeirri niður-
stöðu að Mueller hefði brotið kyn-
ferðislega á Swift í júní árið 2013
með því að stinga hendinni undir
pils hennar og klípa hana í rassinn.
Mueller fékk að hitta Swift bak-
sviðs á tónleikum hennar í Denver
og braut gegn henni þegar þau
stilltu sér upp fyrir myndatöku.
Tveimur dögum síðar var Mueller
sagt upp störfum hjá útvarpsstöð-
inni KYGO-FM og höfðaði hann mál
gegn Swift sem hann sagði ábyrga
fyrir uppsögninni. Málinu var vísað
frá.
Þarf að greiða
Swift einn dollara
Taylor Swift flísar fyrir vandláta
PORCELANOSA
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
SÝND KL. 8, 10.30
SÝND KL. 5, 8, 10.25
SÝND KL. 5SÝND KL. 10.30SÝND KL. 7.50
Miðasala og nánari upplýsingar
5%
ÍSL. 2D KL. 4