Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.2018, Side 24

24 16. mars 2018fréttir
Þ
ann 29. maí undirrituðu
aðilar vinnumarkaðarins
undir kjarasamninga til
ársloka ársins 2018. Sam-
kvæmt samningunum myndu
lágmarkslaun starfsfólks hækka á
samningsbilinu um samtals 31,1
prósent. Sumir hafa sagt þetta ríf-
lega hækkun en aðrir að hún sé
langt undir þeim hækkunum sem
efri lög samfélagsins, forstjórar og
þeir sem heyra undir kjararáð hafi
skammtað sér.
En hugtökin lágmarkslaun
eða byrjunarlaun segja ekki alla
söguna. Því að í samningunum
frá 2015 var sett inn ákvæði um
að fólk undir tvítugu fái þau ekki
nema að uppfylltum vissum skil-
yrðum.
Samið var um eftirfarandi: „18
og 19 ára fá 95 prósent af byrjun-
arlaunum. Ef 18 og 19 ára einstak-
lingar hafa starfað að minnsta
kosti í 6 mánuði og að lágmarki
700 vinnustundir í starfsgrein eft-
ir að 16 ára aldri er náð, eiga þeir
rétt á byrjunarlaunum 20 ára.“ Þeir
sem eru undir 18 ára aldri, og börn
samkvæmt lögum, fá enn lægri
prósentu af byrjunarlaunum.
Þetta kann að hljóma undar-
lega í ljósi þess að lágmarkslaun
eiga að vera lágmarkið. Einstak-
lingar 18 og 19 ára eru fullveðja
fólk, sem oft og tíðum er komið
með börn á sitt framfæri, reka
eigið heimili og bera ábyrgð
rétt eins og þeir sem eru
orðnir tvítugir að aldri. Má
því segja að eiginleg lág-
markslaun séu fimm pró-
sentum lægri.
Kom fiskvinnslufólki
undan ákvæðinu
Vilhjálmur Birgisson,
formaður Verkalýðsfé-
lags Akraness, segir að
Starfsgreinasambandið
hafi sett sig upp á móti
þessari tillögu við samn-
ingaborðið árið 2015. En VR
og Efling, undir formennsku
Ólafíu B. Rafnsdóttur og
Sigurðar Bessa-
sonar, hafi
komið
þessu í gegn í krafti fjölda félags-
manna sinna, sem telja um 52
prósent af þeim sem heyrðu und-
ir samningana. „Þau tóku viðræð-
urnar yfir og stilltu öðrum upp við
vegg. En þetta var harðlega gagn-
rýnt.“
Kom krafan frá atvinnurekend-
um?
„Ég geri fastlega ráð fyrir því.
Þetta var allt í einu komið inn
í drög að samningi þegar við í
Starfsgreinasambandinu, lands-
byggðarverkalýðsfélögin, komum
að borðinu. Ég veit ekki hvernig
nákvæmlega hvernig þetta komst
þar inn.“
Athygli vekur að fiskvinnslufólk
er ekki undir þessu ákvæði held-
ur fær full umsamin lágmarks-
laun. Vilhjálmur leiddi þann kafla
samningsins og gerði þá skýlausu
kröfu um að ákvæðið ætti ekki við
það fólk.
Þarf ekki að passa sérstaklega
upp á ungt fólk þar sem það hefur
ekki sterka rödd?
„Jú, ég á sjálfur barn sem er 19
ára. Þetta eru einstaklingar sem
eru orðnir lögráða og sumir farnir
að stofna fjölskyldur. Ég skil ekki af
hverju þetta var sett inn. Það verð-
ur eitt af helstu verkefnum nýrrar
forystu að koma þessu ákvæði frá.“
„Þá eru þetta þeirra
lágmarkslaun“
Gylfi Arnbjörnsson, formaður Al-
þýðusambands Íslands, segir að
ákvæðið hafi komið að kröfu at-
vinnurekenda vegna mikillar
hækkunar lágmarkslauna árið
2015. Atvinnurekendur hafi sett
sig upp á móti svo mikilli hækk-
un og þá hafi þessi tillaga komið
fram.
Hann segir að fordæmi fyrir því
að mismuna fólki eftir aldri séu til
staðar. „Til dæmis í Skandinavíu
þar sem kjarasamningar miðast
við 20 ára aldur. Þetta á sér alls
konar fordæmi en við neitum því
ekki að þetta sé umdeilanlegt. Síð-
an eru ákvæði um hækkun launa
vegna starfsaldurs og aldurs.“
En eru þá lágmarkslaun í raun
og veru aðeins 95 prósent af lág-
markslaunum þar sem ákveðinn
hópur er fyrir neðan þau?
„Jú jú. Lágmarkslaun miðast
við tvítugt.“
Gylfi segist ekki kannast við
að fiskverkafólk sé undanskilið
ákvæðinu þó að það standi í kjara-
samningi Starfsgreinasambands-
ins og Samtaka atvinnulífsins.
„Ákvæðið á hins vegar ekki við
ef þú hefur einhverja starfsreynslu
upp á visst marga tíma. Þeir sem
hafa verið á fullum vinnumarkaði
um vissan tíma eru þá strax á fullu
kaupi 18 ára. Það er í raun og veru
íhlaupavinnan sem fellur undan
þessu. Þá skiptir það engu máli
hvort það sé í dagvöruverslun eða
fiskvinnslu.“
En ef fólk kemur glænýtt inn á
vinnumarkaðinn 19 ára, þá fær
það ekki full lágmarkslaun?
„Þá eru þetta þeirra lágmarks-
laun.“
„Mannréttindabrot“ sem
verður ekki í næstu
samningum
Formaður verka-
lýðsfélagsins
VR, Ragnar
Þór Ingólfs-
son, segir að
það sé eitt af
hans helstu
baráttumálum að „leiðrétta svikin
við unga fólkið í síðustu samning-
um.“ Ragnar var í stjórn VR þegar
skrifað var undir en setti sig upp á
móti ákvæðinu.
„Ég samþykkti ekki þessa kjara-
samninga og var sá eini í stjórn-
inni sem greiddi atkvæði gegn
þeim. Það sem gerðist var að unga
fólkinu var einfaldlega fórnað,
sem er óþolandi. Gylfi ber ábyrgð
á því og aðrir sem gerðu þennan
samning.“
Verður skýlaus krafa gerð um
að taka þetta ákvæði út í næstu
samningum?
„Já. Við erum að borga full-
orðnu fólki hlutfall af töxtum. Það
er að vinna sömu vinnu og ætti að
fá sömu laun. Það er algert lykil-
atriði hjá okkur að breyta þessu.
Ég lít á þetta sem ekkert annað en
mannréttindabrot.“
Hvernig þá?
„Það er talað um launajafnrétti.
Launamun kynjanna og annað.
Þarna er misræmi gagnvart unga
fólkinu. Það er ekkert
flóknara en það. Þetta
verður til ævarandi
skammar fyrir
hreyfinguna.“ n
„Unga fólkinU var
einfaldlega fórnað“
n Lágmarkslaun eru ekki lágmarkið fyrir ungt fólk n Gert að kröfu atvinnurekenda
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
„Algert lykilatriði hjá
okkur að breyta þessu
„Þarna er misræmi
gagnvart
unga fólkinu. Það er
ekkert flóknara en
það. Þetta verður til
ævarandi skammar fyrir
hreyfinguna.
Vilhjálmur Birgisson hjá
Verkalýðsfélagi Akraness
„Þetta eru einstaklingar sem
eru orðnir lögráða og sumir
farnir að stofna fjölskyldur.“
Gylfi Arnbjörns-
son, forseti ASÍ
„Þetta á sér alls konar
fordæmi en við neitum
því ekki að þetta sé
umdeilanlegt.“
Ragnar Þór
Ingólfsson hjá VR
„Þetta verður til
ævarandi skammar
fyrir hreyfinguna.“