Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.2018, Blaðsíða 16

16 23. mars 2018fréttir
Í
slenskt dýralíf er frekar fábreytt
í stóra samhenginu ef frá er
talið fugla- og fiskalíf. Villt
landspendýr eru hér aðeins
sex auk tveggja selategunda sem
kæpa með fram ströndum. Skrið-
dýr og froskdýr eru hér engin.
Þess vegna bregður fólki þegar
erlenda gesti ber að garði líkt og
þvottabjörninn sem skotinn var á
Reykjanesi í vikunni.
Dýrið er nú til rannsóknar í
tilraunastöð Háskóla Íslands í
meinafræði að Keldum. Þar verð-
ur það aldursgreint, kyngreint
og skimað fyrir sjúkdómum. Enn
sem komið er er ekkert vitað um
uppruna dýrsins. Kristinn Skarp-
héðinsson hjá Náttúrufræðistofn-
un Íslands segir: „Það eina sem
hægt er að segja á þessari stundu
er að þvottabjörninn hefur feng-
ið einhvers konar aðstoð við að
koma hingað. Við krufningu er
hægt að sjá hvort dýrið sé örmerkt
og hafi verið haldið sem gæludýr.“
Eru einhverjar hættur sem
fylgja þvottabjörnum?
„Það er alltaf hætta á veiru-
og bakteríusýkingum á borð við
hundaæði sem berast hingað með
spendýrum. En þessi dýr eru ekki
hættuleg mönnum að öðru leyti
frekar en til dæmis hundar. Fólk
sem hefur búið erlendis kannast
við þá í kringum öskutunnur
og víða. Þetta eru dýr sem búa í
miklu nábýli við manninn og það
er sjaldan kvartað undan þeim.
En feldurinn er litaður eins og
þeir séu með ræningjagrímur og
þess vegna er ýmis þjóðtrú tengd
þeim.“
Gætu þeir orðið landlægir hér?
„Það er erfitt að segja. Þeir lifa
á svæðum þar sem veturnir eru
kaldari en á Íslandi og þetta eru
alætur þannig að það er ekk-
ert ólíklegt að þeir gætu lifað
af hérna. En hérna vantar
skóglendi sem þeir eru
hrifnir af að lifa í
og ég get full-
yrt að þetta
svæði á
Reykjanes-
inu var ekki heppilegasti staður-
inn til að byrja búskap.“
Hérar
Árið 1784 var gerð tilraun til að gera
héra að landlægum dýrum á Íslandi.
Ekki er mikið vitað um þá tilraun
annað en að þeim var sleppt í ein-
hverjum skógi en síðan fréttist ekk-
ert meira af dýrunum. Sumir telja að
hérarnir hafi orðið tófunni að bráð.
Um miðja 19. öld var norskum hér-
um sleppt í Færeyjum og gafst það
vel. Hérar eru nú landlægir þar og
vinsælir til skotveiða. Árið 1861 var
færeyskum hérum sleppt í Viðey
en þar ollu þeir svo miklum skaða
í æðarvarpinu að gripið var til þess
ráðs að skjóta þá alla. Ýmsar óstað-
festar fregnir eru til af innflutningi
héra eru til síðan þá en einu stað-
festu tilraunina gerði Ársæll Árna-
son bókbindari árið 1932. Hann
fékk leyfi frá Alþingi til að flytja inn
snæhéra frá Grænlandi en ekkert
varð af innflutningnum.
Þvottabirnir
Ársæll Árnason flutti inn sjö
þvottabirni frá Þýskalandi árið
1932 og hafði þá fyrst um sinn sem
gæludýr á heimili sínu í Reykjavík.
Þar fjölguðu þeir sér og voru loks
flestir fluttir á loðdýrabú á
Hofstöðum í Garða-
bæ þar sem þeir
voru hafðir til
skemmt-
unar í um
áratug.
Þrjá
birni
sendi Ársæll til systur sinnar í Vest-
mannaeyjum en sú vist reyndist
erfiðari. Birnirnir áttu það til að
flýja vistarverur sínar og skömmu
seinna drápust þeir allir. Þrír
þvottabirnir voru fluttir til lands-
ins árið 1975 til að vera sýningar-
dýr á Sædýrasafninu en einn þeirra
slapp og var skotinn í verksmiðju
Lýsis og mjöls áður en hann komst
á safnið. Nýlega fannst þvottabjörn
á Reykjanesi og var samstund-
is skotinn. Ekki er vitað hvernig
björninn komst til
landsins.
Sauðnaut
Árið 1928 fengu Ársæll Árnason
og nokkrir aðrir áhugamenn um
auðgun íslenskrar fánu leyfi og
styrk frá ríkisstjórninni til að veiða
og flytja inn sauðnaut frá Græn-
landi. Gerðu þeir út bátinn Gotta
og sigldu vestur ári síðar til að
veiða dýrin. Fundu þeir hjörð og
drápu öll fullorðnu sauðnautin en
sneru heim með sjö kálfa. En inn-
an tveggja ára voru þeir allir dauð-
ir úr sjúkdómum. Íslendingar
voru þó ekki af baki dottnir enda
sauð- naut mjög vinsæl
dýr til veiða.
Sjö dýr voru
flutt inn
frá Nor-
egi en þau
fóru á sömu
leið og þau
grænlensku.
Dýrin voru um
tíma geymd
á Austur velli
og fólk safnaðist
saman til að berja
þessar furðuskepnur
augum. Þá voru nokk-
ur dýr send á Gunnars-
holt í Rangárvallasýslu en
öðrum sleppt í Skorradal.
Þrátt fyrir þessar misheppn-
uðu tilraunir er enn talað um
að flytja inn sauðnaut, bæði á
Vestfjörðum og Austfjörðum.
Froskar
Árið 1895 flutti danski læknirinn
Edvard Ehlers inn froska til Íslands
er hann kom hingað til að athuga
með heilsufar Íslendinga og gera
úttekt á holdsveikisjúklingum.
Ehlers hugðist sleppa froskunum
við Þingvallavatn þar sem þeir áttu
að aðlagast náttúrunni og halda
niðri mývargi. Um var að ræða 40
danska og 100 þýska froska sem
veiddir voru í tjörnum. Dönsku
froskarnir drápust samstundis í
skipinu en þeir þýsku voru sterk-
ir og harðgerðir og lifðu ferðina af.
Þegar ferðaplön Ehlers breyttust
var ákveðið að sleppa froskunum
frekar í Laugardalnum. Þangað
stukku þýsku froskarnir en sáust
svo ekki meir. Sennilega hafa ver-
ið gerðar frekari misheppnaðar til-
raunir til að gera froska að villtum
dýrum á Íslandi enda eru þeir vin-
sæl gæludýr í dag.
Fashanar
Fyrsta og síðasta íslenska fashana-
búið var stofnað á Tókastöðum
í Fljótsdalshéraði árið 1998. Það
voru hjónin Skúli Magnússon og
Anna Einarsdóttir sem komu bú-
inu á legg eftir að hafa staðið í
miklu stappi við yfirvöld. Hjónin
sóttu 100 egg til Svíþjóðar og klökt-
ust þau hér út. Skúli sótti einnig
um leyfi til að sleppa fuglunum
lausum út í náttúruna enda eru
þeir einhverjir vinsælustu fuglar
til skotveiði í Evrópu. Það gekk þó
ekki eftir og þegar Skúli féll frá árið
2003 hætti Anna að rækta fashan-
ana á búinu. Fashanar hafa sést
af og til á Íslandi síðan, oftast ná-
lægt sumarhúsabyggðum á Suður-
landi. Enginn sambærileg tilraun
og hjónanna hefur þó verið gerð. n
gætu MÖguLEgA LifAð á ÍsLAndi
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
n Tilraunir með ýmis dýr n Þvottabirnir, hérar, sauðnaut, froskar og fashanar
Þvottabjörn
Skotinn við Hafnir á
Reykjanesi.
MYND TENGIS EFNI EKKI BEINT
Fashani Bændablaðið 16. mars 1999Sauðnaut Ný saga 1. janúar 1998
Snæhéri

svo allt gangi smurt
l Öryggisvörur
l Efnavörur
l olíuvörur