Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2018, Blaðsíða 55

TÍMAVÉLIN 5513. apríl 2018
„Góðir strákar og
frábærir félagar“
18.
október árið 1988
er minnst sem
eins mesta sorgar-
dags íslenskrar
fjallamennsku. Þá hurfu sporlaust
tveir 27 ára gamlir menn, Kristinn
Rúnarsson og Þorsteinn Guðjóns-
son, við klifur á fjallinu Pumo Ri í
Himalajafjöllunum. Sú hlið fjalls-
ins sem þeir völdu var óklifin og
talið var í fyrstu að þeir hefðu
farist á leiðinni upp. Jón Geirsson
sem var með Kristni og Þorsteini
í för en þurfti frá að víkja vegna
veikinda, ræddi við DV um leið-
angurinn og óvæntar upplýsingar
sem bárust honum síðar.
„Original“ strákar og frábærir
félagar
Þorsteinn og Kristinn voru æsku-
félagar úr Laugarnesskólanum
og byrjuðu á unglingsárunum að
ganga á fjöll. 19 ára gamlir fóru
þeir í sína fyrstu Alpaferð og eftir
það var ekki aftur snúið. Þeir voru
ókvæntir en Kristinn átti kærustu
sem bar fyrsta barn þeirra undir
belti þegar slysið varð. Jón segir:
„Þetta voru góðir strákar og
frábærir félagar. Ég hafði klif-
ið með þeim síðan 1982, í And-
esfjöllunum í Perú, Ölpunum og
víða innanlands. Þeir byrjuðu í
klifri á svolítið sérstakan hátt. Á
meðan aðrir lærðu klifur í nám-
skeiðum þá lærðu þeir þetta tve-
ir saman á eigin vegum og voru
sjálflærðir. Þeir voru „original“ og
vildu frekar klæðast í lopapeysum
en þeim nútímaklæðnaði sem
flestir aðrir klifu í.“
Pumo Ri er í norðaustur-
hluta Nepal, aðeins nokkra kíló-
metra frá hæsta fjalli veraldar,
Everest. Heitið er sjerpneskt og
myndi þýðast sem „dóttir fjall-
anna“. Bandaríkjamaðurinn Ger-
hard Lenser komst fyrstur á topp
Pumo Ri árið 1962 en fjallið rís
7.161 metra yfir sjávarmáli. Árið
1988 hafði ísbrekkan á suðaustur-
hrygg fjallsins aldrei verið klifin.
Af hverju varð þessi tindur,
Pumo Ri, fyrir valinu?
„Hópurinn okkar í Alpafé-
laginu hafði verið á Gangapurna,
vestar í Nepal, á árið áður og okkur
fannst ekki ganga nógu vel. Kiddi
þurfti að hætta við og fljúga heim
með kærustu sinni sem veikt-
ist. Við vorum í erfiðum aðstæð-
um og miklum snjó. Monsún-
tíðin kom óvenju snemma með
mikilli ofankomu sem gerði út
um áformin um að klífa fjallið.
Við vorum svekktir og langaði að
reyna aftur en þá annars staðar í
Himalajafjöllum.“
Breyttu um stefnu
Fimm íslenskir
fjallgöngumenn
reyndu við tind
Gangapurna árið
1987. Þrír úr fé-
laginu héldu aft-
ur til Nepal ári síð-
ar, Jón, Kristinn og
Þorsteinn. Fjórði
maðurinn, Steph-
en Aisthorp frá
Bretlandi, bættist í hóp-
inn en hann hafði klifið
með Þorsteini áður. Fé-
lagarnir hittu hann í höf-
uðborginni Katmandú
í september og héldu
síðan til fjallsins. Þann
1. október voru þeir
komnir í 5.300 metra
hæð og reistu þar búðir.
Göngumenn þurfa að aðlagast
loftslaginu í slíkri hæð og dvöldu
þeir í viku í búðunum en þá kom
upp vandamál. Klifurhópur frá
Ástralíu var á undan þeim að
fara hina hefðbundnu suðvest-
urleið á toppinn sem þeir hugð-
ust fara. Þetta hefði kostað tafir á
leiðangrinum og ákváðu þeir því
að fara upp ísbrekku á suðaustur-
hryggnum, sem ekki hafði verið
klifin áður.
Voru þið ekkert smeykir við að
fara þá leið?
„Jú, auðvitað vorum við
smeykir, þetta var ókunnugt land
og ég veit ekki til þess að nokkur
hafi reynt við þennan hrygg áður.
En þetta er hluti af íþróttinni og
okkur langaði til að klifra á þessu
svæði.“
Hvernig voru aðstæðurnar?
„Þær voru góðar, sérstaklega
miðað við Gangapurna-leið-
angurinn. Það var kalt en snjóaði
ekki og veður almennt gott.“
Jón og Stephen gátu ekki
haldið áfram
Þrátt fyrir það lenti hópurinn í
vandræðum á leiðinni upp en þá
vegna líkamlegra eymsla bæði
Jóns og Stephens. Stephen átti í
erfiðleikum með að aðlagast loft-
hæðinni, var orkulaus og með
iðrakveisu. Jón veiktist af miklum
hósta sem hann losnaði ekki við.
Urðu þeir báðir frá að hverfa fyrir
síðasta spölinn upp hrygginn.
„Hóstinn var svo mikill að ég
rifbeinsbrotnaði. Ég fór niður að
litlu þorpi þar sem ég komst til
læknis. Eftir það fór ég aftur að
búðunum en sá að ég var orðinn
of slæmur til að komast alla leið á
toppinn. Mér var mjög illt í brjóst-
holinu og var kominn með risa-
stóran marblett yfir allan brjóst-
kassann. Ég reyndi að binda utan
um mig til að halda þessu saman
en gat ekkert reynt á mig.“
Stephen varð eftir í búðun-
um en Jón fór til byggða og flaug í
kjölfarið til Parísar og lagðist inn á
spítala þar. Kristinn og Þorsteinn
ákváðu þá að klífa tveir upp efsta
hluta fjallsins þann 14. október
og áætlað var að það tæki þrjá
daga. Erfiðasti hlutinn yrði brött
ísbrekka en eftir hana væri hægt
að hvíla sig vel og leiðin á topp-
inn greið. Þeir voru ekki með tjöld
heldur góða svefnpoka, hlífðar-
poka og hlýjar dúnúlpur. Ekki
höfðu þeir orðið varir við nein
snjóflóð en smá grjóthrun vegna
sólbráðar á morgnana.
Sáust við toppinn
Klif Kristins og Þorsteins virtist
ganga ágætlega og Stephen fylgd-
ist með frá búðunum með sterkri
aðdráttarlinsu. Klukkan tvö eftir
hádegi þann 18. október sá hann
þá í 6.600 til 6.700 metra hæð en
þá fóru þeir í hvarf. Þetta var í síð-
asta skiptið sem hann sá þá og sá
tími sem miðaður er við að þeir
hafi horfið. Það var þó ekki fyrr en
daginn eftir sem Stephen fór að
gruna að ekki væri allt með felldu
og sendi hlaupara til byggða til að
biðja um aðstoð við leit.
Er eitthvað vitað hvað gerðist?
„Ég var farinn úr landi og tók
ekki þátt í leitinni en það fannst
ekkert. Þeir hafa líklega verið
bundnir saman og hrunið ein-
hvers staðar, mögulega ofan í
sprungu.“
Í fréttaflutningi á þeim tíma
virtist gert ráð fyrir því að Krist-
inn og Þorsteinn hefðu orðið fyrir
óhappi á leiðinni upp á toppinn.
Jón segir að það sé ekki endilega
öruggt því um mánuði eftir leið-
angurinn fékk hann óvænt símtal.
„Vinkona mín kom mér í sam-
band við einn mann úr ástralska
leiðangrinum sem var á fjallinu
á sama tíma og við. Hann sagð-
ist hafa fylgst með Kristni og Þor-
steini og séð þá alveg við topp-
inn.“
Þannig að þeir hafa komist
fyrstir á toppinn?
„Það lítur út fyrir það miðað
við þessa frásögn og slysið hafi
því gerst á niðurleiðinni. Það eru
mestar líkur á því að þeir hafi ætl-
að að fara sömu leið niður en það
er ekkert öruggt í þeim efnum.“ 
Lamandi áhrif á íslenska
fjallamenn
Stephen leitaði eins og hann gat
dagana eftir hvarfið. Eftir fjóra
daga, þann 22. október, kom loks
leitarþyrla en hún fann hvorki
farangur né nein ummerki um
þá. Aftur var flogið fjórum dögum
síðar en án árangurs.
Hvaða áhrif hafði þetta á ís-
lenska fjallamenn?
„Þetta var heilmikið áfall. Þeir
voru svo duglegir, drífandi og
metnaðarfullir bæði í leiðöngr-
um og í starfi Alpafélagsins. Í fé-
laginu var mjög náinn og sam-
hentur hópur á þessum tíma og
þetta hafði lamandi áhrif. Sjálf-
ur flutti ég til Frakklands og þar
missti ég félaga líka. Síðan þá hef
ég ekki farið í svo stóra leiðangra
heldur einbeitt mér að áhættu-
minna klifri.“
Kristinn og Þorsteinn eru ekki
einu Íslendingarnir sem hafa
farist á Pumo Ri. Ari Gunnarsson,
þrítugur sjómaður, fórst þar í slysi
árið 1991 en hann var í för með
erlendum hóp. n
Stal
hrosshári
Í
maímánuði árið 1996 kom
upp óvanalegt mál í hesthúsi á
höfuð borgarsvæðinu. Óprútt-
inn maður braust inn og klippti
hár úr bæði tagli og faxi nokkurra
hesta. Eigandi hrossanna, Alda
Björnsdóttir, furðaði sig mjög á
því þegar hún áttaði sig á því að
hárið hafði verið klippt og lét lög-
reglu vita. Enginn hafði þó tekið
eftir óvanalegum mannaferðum.
„Ég get ekki ímyndað mér hver
gerir þetta en það hlýtur að vera
einhver undarlegur maður,“ sagði
Alda við DV. En hrosshár, sem er
meðal annars nýtt í listsköpun, er
auðveldlega hægt að fá í slátur-
húsum. Önnur ástæða gæti þó leg-
ið að baki því að mest var klippt af
glæsilegasta hestinum og því var
ekki hægt að sýna hann á hesta-
mótum þá um sumarið.
Líkist peru
en bragðast
eins og banani
H
austið 1972 hóf Sambandið
innflutning á avókadó frá
Ísrael en ávöxturinn fór illa
í landann til að byrja með.
Björgvin Schram stórkaupmað-
ur sagði í samtali við Vísi: „Okkur
hefur fundist lítill áhugi ríkja fyr-
ir honum, en hann virðist ákaf-
lega vinsæll í öðrum löndum,
sérstaklega sem forréttur.“ Þótti
ávöxturinn bragðast eins og ban-
ani en minna á stóra peru í útliti.
Fékk hann því síðar íslenska heitið
lárpera. Tíðkaðist helst að gera úr
honum salöt og bera fram í hýð-
inu. Í frétt Vísis kom fram að Sam-
bandið væri einnig að íhuga inn-
flutning á svokölluðum kiwi-ávexti
sem væri „mjög frísklegur og svip-
aður appelsínu.“
Tveir fjallgöngumenn fórust í Himalaja:
Þorsteinn í
Perú 1985.
Þorsteinn, Jón,
Kristinn og Anna
Lára Friðriks­
dóttir á tindi
Alpamayo í Perú.
Kristinn í Perú 1985. Myndir: Torfi
Hjaltason
„Fjalla­
dóttirin“
Pumo
Ri.