Morgunblaðið - 17.01.2018, Qupperneq 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 2018
Þessir einu sönnu gæða hitablásarar.
Bjóðum úrval alvöru hitablásara bæði fyrir
gas og diesel/steinolíu.
Eigum líka hitastilla fyrir MASTER hitablásara.
Viðurkennd viðgerða- og varahlutaþjónusta.
HITABLÁSARAR
ÞÓR FH
Akureyri:
Lónsbakka
601 Akureyri
Sími 568-1555
Opnunartími:
Opið alla virka daga
frá kl 8:00 - 18:00
Lokað um helgar
Reykjavík:
Krókháls 16
110 Reykjavík
Sími 568-1500
Vefsíða og
netverslun:
www.thor.is
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Víðtækt safn heimilda úröllum heimshornum sann-ar að samkynja ástir, eró-tík og óhefðbundin kyn-
tjáning hefur fylgt mannkyninu frá
örófi alda. Engu að síður segir fátt
af íslenskum lesbíum fyrr en á sjö-
unda og áttunda áratug liðinnar
aldar. Um tilvist íslenskra homma
fyrir þann tíma
er örlítið meira
vitað, enda sýni-
legri en lesbíurn-
ar í annars afar
takmarkaðri
sögu hinsegin
fólks á Íslandi.
Landið fór
þó svolítið að rísa
síðsumars þegar
íslenska fræðiritið um hinsegin
sögu leit dagsins ljós; Svo veistu að
þú varst ekki hér: Hinsegin sagn-
fræði og hinsegin saga á Íslandi. Ír-
is Ellenberger, sagnfræðingur og
nýdoktor við Háskóla Íslands, Ásta
Kristín Benediktsdóttir, íslensku-
og bókmenntafræðingur, og Hafdís
Erla Hafsteinsdóttir sagnfræðingur
ritstýrðu verkinu í sameiningu. Auk
þeirra skrifuðu þrír sagn- og kynja-
fræðingar greinar í bókina,
Slagsíðan rétt af
Og núna eru þær í forsvari fyr-
ir heimildasöfnunar- og miðl-
unarverkefnið Hinsegin huldukon-
ur, sem unnið er í samvinnu við
Samtökin ’78 og með styrk frá
Jafnréttissjóði Íslands, en hug-
myndin kviknaði út frá fyrrnefndri
bók. Þær vonast til að það verði öll-
um aðgengilegt í gagnagrunni á 40
ára afmæli Samtakanna ’78 í ár.
„Með verkefninu Hinsegin
huldukonur viljum við bregðast við
því að í bókinni er áberandi meira
fjallað um karla en konur. Slagsíð-
an helgast af því að heimildir um
hinsegin konur eru mun vandfundn-
ari en sambærileg gögn um karla.
Við vorum að stíga okkar fyrstu
skref í hinsegin rannsóknum og
vissum ekki almennilega hvar við
ættum að leita fanga þegar kon-
urnar áttu í hlut. Núna leitum við
hins vegar á náðir almennings, köll-
um eftir upplýsingum og biðjum um
aðstoð við heimildaöflun,“ segir Íris
og lýsir verkefninu nánar:
„Verkefninu er ætlað að varpa
ljósi á hinsegin kynverund kvenna á
Íslandi frá 1700 til 1960 með það að
markmiði að búa til gagnagrunn
sem nýtist jafnt almenningi sem og
nemendum, okkur sjálfum og von-
andi öðrum við frekari rannsóknir,
“ segir hún. Svo því sé haldið til
haga þá vísar kynverund til heildar-
upplifunar af því að vera kynvera
og er samspil kyns, kyngervis, kyn-
einkenna, kynhneigðar og kynvit-
undar samkvæmt orðaskýringu á
vefsíðunni Hinsegin frá ö til a, otila-
.is.
Samband einstaklings
og samfélags
Fyrir þá sem vilja leggja verk-
efninu lið eru hæg heimatökin, því
þær stöllur hafa sett í loftið vefsíð-
una huldukonur.wordpress.com
með eyðublöðum, sem auðvelt er að
fylla út. „Við viljum fá ábendingar
um ritaðar heimildir og heyra sög-
ur, jafnvel kjaftasögur um Gunnu
frænku, ömmur, langömmur, ná-
grannakonur, vinkonur vina, skáld-
aðar sögupersónur og þar fram eftir
götunum,“ segir Íris og tekur sér-
staklega fram að ætlunin sé ekki að
afhjúpa konur sem lesbíur. Varð-
andi kjaftasögurnar, sem hún
minntist og aðstandendur verkefn-
isins slá ekki hendinni á móti, segir
hún að farið verði með þær sem vís-
bendingar og kannað hvort í þeim
reynist sannleikskorn. Annað verði
ekki fært til bókar.
„Okkur langar til að skoða sam-
band einstaklings og samfélags í
víðu samhengi og leita að vísbend-
ingum um hvers konar leiðir og líf
voru í boði hér áður fyrr fyrir konur
sem voru með einhverjum hætti á
skjön við samfélagslegt norm með
tilliti til kvenleika eða kynhlutverks.
Þær klæddu sig kannski öðruvísi
eða voru í störfum sem þóttu karl-
mannleg. Hvernig mótaði umhverfið
þessar konur og hafði áhrif á hvern-
ig þær litu á sjálfar sig og tilfinn-
ingar sínar? Hvaða hindranir þurftu
þær að yfirstíga og hverjar reyndust
óyfirstíganlegar? eru dæmi um
spurningar sem áhugavert væri að
fá svör við. Ef kona bjó með annarri
konu þýddi það ekki endilega að
þær væru hinsegin en gat þó í ein-
hverjum tilvikum verið vísbending
um að svo hefði verið og líka að hin-
segin konur hefðu getað stofnað
heimili saman án mikilla vandræða.“
Og hafi konur verið hinsegin
var hvorki það orð né „lesbía“,
Hulunni svipt af
hinsegin huldukonum
Sagnfræðingarnir Íris Ellenberger og Hafdís Erla Hafsteinsdóttir ásamt Ástu Kristínu Benediktsdóttur, ís-
lensku- og bókmenntafræðingi, standa fyrir heimildasöfnunar- og miðlunarverkefninu Hinsegin huldukonur,
sem ætlað er að varpa ljósi á hinsegin kynverund kvenna á Íslandi frá 1700 til 1960. Þær stefna á að niður-
stöðurnar verði öllum aðgengilegar í gagnagrunni á 40 ára afmæli Samtakanna ’78 í ár.
Frumkvæði Íris Ellenberger, Ásta Kristín Benediktsdóttir og Hafdís Erla
Hafsteinsdóttir áttu frumkvæði að verkefninu Hinsegin huldukonur.
Rómantísk vinátta Um aldamótin 1900 var rómantísk vinátta kvenna
viðurkennd og þótti ásættanleg bæði í Evrópu og Bandaríkjunum.
Urður Njarðvík, dósent við sál-
fræðideild heldur erindið Er þetta
ekki bara frekja? Samspil kvíða og
hegðunarvanda barna, kl. 12 til 13 á
morgun, fimmtudaginn 18. janúar, í
hátíðarsal Háskóla Íslands.
Undanfarið hefur mikið verið rætt
um kvíða meðal barna og unglinga á
Íslandi og virðast skimanir benda til
þess að tíðni hans sé að aukast. Í er-
indinu fjallar Urður um birting-
armyndina og hvernig foreldrar geta
tekist á við þennan vanda heima fyrir.
Einnig ræðir hún um tengsl kvíða við
hegðunarvanda, hvernig einkenni
kvíða eru oft mistúlkuð sem mótþrói
og frekja og hvers vegna börn með
ADHD eru í sérstakri áhættu til að
þróa með sér kvíðaraskanir.
Fyrirlestur Urðar er sá fyrsti í nýrri
fyrirlestraröð sem Háskóli Íslands
hleypir af stokkunum á árinu 2018 og
ber heitið Háskólinn og samfélagið.
Viðfangsefni fyrirlestraraðarinnar
verða af ýmsum toga en eiga það
sameiginlegt að hafa verið áberandi í
samfélagsumræðunni síðustu miss-
eri. Í fyrstu fræðslufundaröðinni
verður velferð barna og ungmenna í
brennidepli.
Háskólinn og samfélagið – Velferð barna og unglinga
Einkenni kvíða eru oft mistúlk-
uð sem mótþrói og frekja
Aukin tíðni Skimanir benda til að kvíði meðal barna og unglinga sé að aukast.