Morgunblaðið - 25.01.2018, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 2018
Vínbúðirnar hafa nú hætt dreifingu á
brúnum einnota bréfpokum sem ætl-
aðir voru fyrir eina flösku. Fram-
kvæmdin er liður í því að gera Vínbúð-
irnar enn umhverfisvænni, „en við
leggjum áherslu á að vera leiðandi í
umhverfisábyrgð,“ segir í frétt á
heimasíðu ÁTVR.
Sigrún Ósk Sigurðardóttir, aðstoð-
arforstjóri ÁTVR, segir að brúnu pok-
arnir hafi verið í umferð í áratugi. Í
fyrra var gefin tæplega 1,1 milljón
poka en árið áður, þ.e. 2016, var fjöld-
inn 1,8 milljónir poka og hefur því
fækkað um 41% á milli ára.
Sigrún segir ennfremur að líklega
sparist 2,3 milljónir króna við þessa
ráðstöfnun. „Ég held að það sparist
einnig rusl á heimilum landsmanna,
þar sem pokarnir lenda líklega oftast
sem rusl eða í endurvinnslutunnum,“
segir Sigrún.
Á heimasíðunni kemur einnig fram
að á síðasta ári seldu Vínbúðirnar rúm-
lega 41 þúsund margnota poka og
jókst salan um 27% á milli ára. Á und-
anförnum þremur árum hafa verið
seldir um 109 þúsund margnota pokar
og því sé ljóst að fólki sé mjög umhug-
að um að minnka einnota umbúðir.
Dregur úr sölu plastpoka
Talsvert hefur dregið úr sölu plast-
poka á milli ára. Samdráttur í sölu
plastpoka var 6,5% í fyrra á meðan við-
skiptavinum fjölgaði um 4%. Á árinu
2017 var fjöldi viðskiptavina rúmlega
4,9 milljónir og seldir plastpokar voru
1,5 milljónir. sisi@mbl.is
Vínbúðirnar hætta að
gefa brúna bréfpoka
 Í fyrra var
gefin tæplega
1,1 milljón poka
Morgunblaðið/Heiddi
Vínbúðin Framvegis verða bréfpok-
ar ekki til reiðu fyrir viðskiptavini.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Fjöldi hreindýra á Austurlandi er
nú að nálgast sjö þúsund dýr og hef-
ur stofninn að öllum líkindum aldrei
verið stærri. Talsvert hefur fjölgað í
stofninum síðustu ár og útbreiðslan
aukist að sama skapi, að sögn
Skarphéðins G. Þórissonar, líffræð-
ings á Náttúrustofu Austurlands.
Hann segir að upp úr aldamótum
hafi stofnstærðin tvöfaldast á ára-
tug, farið úr um þrjú þúsund dýrum
í sex þúsund.
Stofnstærðin sé stöðug
Um ástæður þess að dýrunum
hefur fjölgað svo mjög sem raun ber
vitni segir Skarphéðinn: „Það hefur
ekki komið hér harður vetur í mörg
ár og skilyrðin fyrir hreindýrin eru
mun hagstæðari heldur en var hér
áður fyrr. Svo ég nefni dæmi var
svæðið austan við Snæfell hvítur
jökull á vorin í gamla daga og þar
þurfti aldrei að horfa eftir hrein-
dýri, en aðstæður þar eru nú þannig
á vorin og í sumarbyrjun að hluti
kúnna ber þar.“
Skarphéðinn segir að æskilegt sé
að stofnstærðin sé stöðug og dýrun-
um fjölgi ekki mikið meira en nú er.
Miðað sé við að þéttleiki á hverju
hinna níu veiðisvæða sé hvergi meiri
en sem nemur 1,1 dýri á ferkíló-
metra gróins lands að vetri. Sé
þetta viðmið uppfyllt sé lítil hætta á
að þéttleikinn verði of mikill í hög-
um. Miðað við undanfarin ár hafi
veiðikvótar frekar verið of litlir
heldur en hitt, en nú er bætt í kvót-
ann. Langstærstur hluti útgefinna
kvóta er veiddur á hverju ári.
Alls 100-200 dýr um 1940
Hreindýr voru flutt til landsins
síðari hluta 18. aldar, en litlar upp-
lýsingar er að finna um fjölda dýra
á 19. öld. Byrjað var að telja hrein-
dýr um 1940 en þá stóð stofninn
höllum fæti. Skarphéðinn rifjar upp
að í talningu sem Helgi Valtýsson
gerði í og við Kringsilsárrana 1939
hafi hann metið að þar væru um 100
hreindýr og talið þau síðustu hrein-
dýrin í landinu. Skarphéðinn segir
að hugsanlega hafi dýrin verið um
200 þá, en á næstu árum hafi dýr-
unum fjölgað. Af þessum dýrum er
stofninn kominn og dreifast hrein-
dýrin nú um allt Austurland.
„Nú eru hreindýrin að leggja
undir sig Þistilfjarðarheiðar og
Vopnafjörð, en þar voru þau sjald-
séð áður,“ segir Skarphéðinn.
„Syðra eru mörkin núna við Jökuls-
árlón, en þau voru eitt sinn á Mýr-
um. Núna er línan dregin á mörkum
Suðursveitar og Öræfa og menn
vilja ekki fá dýrin yfir í Öræfi því
þar er lítið um sauðfjársjúkdóma,
en sauðfé getur tekið suma sjúk-
dóma sem hreindýr geta borið með
sér. Við þurfum því að tryggja að
dýrunum fjölgi ekki það mikið á
Mýrum og í Suðursveit að það verði
þrýstingur þannig að þau ýtist í
vestur.“
Hreindýrin ekki
verið fleiri en nú
og útbreiðsla eykst
 Stofnstærð tvöfaldaðist á áratug upp
úr 2000  Ekki harður vetur í mörg ár
Morgunblaðið/Frikki
Vetur Hreindýr við Kárahnjúka.
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
Einungis 16% kvenna, sem dvöldu í
Kvennaathvarfinu, fóru aftur heim
til ofbeldismannsins árið 2017. Sig-
þrúður Guðmundsdóttir, fram-
kvæmdastýra Samtaka um kvenna-
athvarf, segir
þetta vera mikla
breytingu frá síð-
ustu árum en um
30% kvenna fóru
aftur heim til of-
beldismanns árið
2013.
„Það hefur ver-
ið allt upp í 40% og
hefur eiginlega
aldrei verið undir
20% nema undan-
farin ár,“ segir Sigþrúður en hlut-
fallið náði undir 20% fyrst árið 2016.
„Fyrir þann tíma voru þetta á bilinu
20 til 35% kvenna sem fóru aftur
heim til ofbeldismannsins. Við höfum
alveg fullan skilning á því að það sé
erfitt að slíta sig úr ofbeldissam-
bandi. Það er því vissulega fagnaðar-
efni að það skuli vera fleiri sem slíta
því. Því það hefur oft mikið gengið
á.“ Í samræmi við það hlutfall hefur
hlutfall kvenna sem finna sér nýtt
húsnæði hækkað gríðarlega milli ára
en 28% kvenna sem dvöldu í kvenna-
athvarfinu í fyrra fóru í nýtt húsnæði
en einungis 17% árið 2016. „Ég held
það séu fleiri konur að fá félagslegt
húsnæði. Það munar öllu en aðrar
eru að finna sér húsnæði á almenn-
um markaði sem er mjög er erfitt,
ekki síst fyrir láglaunakonur sem
margar okkar konur eru“.
Húsnæðismarkaður lengir dvöl
Hún segir einnig að slæmt ástand
á húsnæðismarkaði síðastliðin ár
hafi gert konum athvarfsins erfitt
fyrir að finna húsnæði og oft lengt
dvölina í Kvennaathvarfinu. „Það
hefur lengt dvölina hjá okkur hvað
húsnæðismarkaðurinn er erfiður.
Konur þurfa jafnvel þótt þær séu
með allar klær úti að bíða mjög lengi
eftir húsnæði.“
Konur og börn dvöldu í Kvenna-
athvarfinu allt frá einum degi í 323
daga í fyrra. Sigþrúður segir hins
vegar að stundum eigi löng dvöl í at-
hvarfinu aðrar skýringar. „Stundum
eru þær lengi hjá okkur út af því að
kona er talin vera í hættu mjög lengi
og ástand hefur ekkert batnað hvað
það varðar“. Að meðaltali dvöldu
konur í 35 daga í senn á árinu en
meðaldvöl barna var 41 dagur. Sig-
þrúður bendir þó á að lengri dvöl sé
ekki alltaf neikvæð, en lengri dvöl
má einnig rekja til hins minnkandi
hóps sem leitar aftur heim til ofbeld-
ismanns.
Orð berst frá konu til konu
Rúmlega helmingur kvenna sem
leituðu til Kvennaathvarfsins í fyrra
voru af erlendum uppruna, eða um
54%. Spurð hvernig gangi að ná til
þessa hóps kvenna og láta þær vita
af tilvist Kvennaathvarfsins segir
Sigþrúður að vitneskjan berist mikið
frá konu til konu. „Ég held að við
höfum náð til stórs hluta af þessum
konum. Má þar nefna konur frá lönd-
um eins og Póllandi en þaðan er stór
hópur á Íslandi. Ég held að þær viti
almennt um Kvennaathvarfið. Það
fréttist frá konu til konu en hluti af
heimilisofbeldi er einangrun og við
vitum alveg að það eru konur þarna
úti sem hafa ekki hugmynd um að
Kvennaathvarfið sé til.“
Alls dvöldu 149 konur og 103 börn
í athvarfinu á sl. ári og hefur fjöldi
íbúa ekki verið jafn mikill í rúmlega
20 ár. Samtals komu 406 konur í við-
töl eða dvöl á árinu. Aldur
kvennanna var á bilinu 17 til 77 ára,
meðalaldur 37 ára. Börn voru frá
nokkurra daga gömul til 17 ára.
Færri konur leita aftur
heim til ofbeldismanns
 Mun fleiri konur dvöldu í Kvennaathvarfinu í fyrra en sl. ár
Sigþrúður
Guðmundsdóttir
Konur sem nýttu sér þjónustu Kvennaathvarfsins árið 2017
Andlegt
ofbeldi
Kynferð-
islegt
ofbeldi
Líkam-
legt
ofbeldi
Efna-
hagslegt
ofbeldi
Morð-
hótanir
Ofsóknir Stafrænt
kynferð-
isofbeldi
Ofbeldi
gegn
börnum
Heimild: Samtök um kvennaathvarf
Heim til ofbeldismannsins, 16%
Heim, ofbeldism. farinn af heimilinu, 6%
Heim, ofbeldismaður býr ekki þar, 5%
Nýtt húsnæði, 28%
Ættingi/vinir, 18%
Úr landi, 5%
Annað, 13%
Ekki vitað, 8%
Eiginmaður, 28%
Sambýlismaður, 21%
Kærasti, 9%
Fyrrv. eiginmaður, 9%
Fyrrv. sambýlism., 16%
Fyrrv. kærasti, 10%
Annar, 7%
Ástæða komu í Kvennaathvarfið
Fleiri en ein ástæða geta átt við
Hvert konur fóru eftir dvöl í Kvennaathvarfinu
Tengsl kvenna við
ofbeldismennina
Árið 2017 dvöldu
149 konur og
103 börn í Kvennaathvarfinu
91%
37%
62%
41%
25%
17%
8%
26%
Leitar þú að traustu
BÍLAVERKSTÆÐI
Smiðjuvegur 30 (GUL GATA) | 200 Kópavogi
Sími 587 1400 |www. motorstilling.is
SMURÞJÓNUSTA < HJÓLBARÐAÞJÓNUSTA
TÍMAPANTANIR
587 1400
Við erum sérhæfðir í viðgerðum
á amerískum bílum.
Mótorstilling býður almennar
bílaviðgerðir fyrir allar tegundir bíla.
Heimilt verður að veiða allt að
1450 hreindýr á árinu, 1061 kú
og 389 tarfa. Umhverfis- og
auðlindaráðherra ákveður
hreindýrakvótann að fengnum
tillögum frá Umhverfisstofnun.
Um er að ræða fjölgun um 135
dýr frá hreindýrakvóta fyrra árs.
Veiðin skiptist milli níu veiði-
svæða. Veiðitími tarfa er frá 1.
ágúst til og með 15. september,
en þó getur Umhverfisstofnun
heimilað veiðar á törfum frá og
með 15. júlí. Veiðitími kúa er frá
1. ágúst til 20. september.
Veturgamlir tarfar eru alfrið-
aðir og miðast tarfaveiði því við
tveggja vetra og eldri tarfa.
Óheimilt er að veiða kálfa.
Leyft að veiða
1450 dýr
HREINDÝRAKVÓTI AUKINN