Morgunblaðið - 25.01.2018, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 2018
Hamraborg 10, Kópavogi – Sími: 554 3200
Opið: Virka daga 9.30-18 Laugardaga 11–14
TILBOÐS-
DAGAR
Vertu velkomin
í sjónmælingu
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Ragnar segir að um þessar mundir
snúist glíman meðal annars um sam-
þjöppun, breytingar á flotanum og að
útgerðir sem áður hafi verið tryggir
viðskiptavinir fiskmarkaða hafi selt
aflaheimildir til stærri fyrirtækja með
fiskvinnslu.
Fismarkaður Suðurnesja er með
starfsstöðvar á fimm stöðum. Höfuð-
stöðvar eru í Sandgerði, en fyrirtækið
starfar einnig í Grindavík, Ísafirði,
Hornafirði og Hafnarfirði. Þá á fyr-
irtækið um 65% í Fiskmarkaði Siglu-
fjarðar. Þegar allt er talið er FMS
næststærstur fiskmarkaðanna, með
litlu minni sölu á síðasta ári heldur en
Fiskmarkaður Íslands. Í þriðja sæti
er síðan Fiskmarkaður Vestfjarða á
Bolungarvík. Markaðirnir starfa eftir
lögum og reglum þar sem uppfylla
þarf strangar kröfur, en þær reglur
eru nú í endurskoðun.
Vantar inn í viðskiptin
Ragnar tekur dæmi af markaðnum
í Sandgerði og segir að á síðasta ári
hafi vantað yfir þúsund tonn af bol-
fiski inn í viðskiptin miðað við árið á
undan og undanskilur þá makríl. Þar
vegi þyngst að Örn KE hafi árið 2016
verið seldur til Bolungarvíkur og farið
út úr viðskiptum. Báturinn hafi árlega
selt 6-700 tonn í gegnum markaðinn
og verið stærsti einstaki báturinn í
viðskiptum í Sandgerði.
Í fyrra hafi líka verið verulegur
samdráttur í strandveiðum í Sand-
gerði og Grindavík, því þær hafi ekki
svarað kostnaði hjá mörgum. Loks
nefnir hann að verkfall sjómanna hafi
staðið frá áramótum og langt fram
eftir febrúarmánuði með tilheyrandi
samdrætti á mörkuðum. Í kjölfar
verkfalls hafi þó komið góður kippur í
framboðið.
Ragnar nefnir ennfremur að víðar
hafi bátar verið seldir og það aftur
haft áhrif á markaðina. Kvóti Sæunn-
ar Sæmundsdóttur í Þorlákshöfn hafi
verið seldur til Marvers í Grindavík,
sem gerði út Daðey GK. Skömmu síð-
ar hafi Daðey/Marver verið komin inn
í Vísi hf. Þar með hafi framboð minnk-
að á markaðnum, en afli Sæunnar
hefði áður að mestu verið seldur hjá
Fiskmarkaði Íslands í Þorlákshöfn.
Ragnar nefnir einnig að Benni SU
sem gerður var út frá Hornafirði og
landaði mikið á Breiðdalsvík hafi verið
seldur til Kambs, sem geri hann út frá
Hafnarfirði og verki megnið af aflan-
um. Þá sé línubáturinn Óli Gísla GK í
Sandgerði til sölu, en hann er með um
450 tonna heimildir í þorskígildum.
Samþjöppun í greininni
„Það er greinilega ákveðin tilhneig-
ing í gangi, sem hefur bein áhrif á fisk-
markaðina án þess að þeir ráði þar
nokkru um,“ segir Ragnar. „Ástæður
breytinga geta verið margvíslegar hjá
útgerðunum. Veiðigjöld eru þannig
uppsett að menn eru að borga eftir á
af einhverjum hagnaði. Margir eru
með litla kvóta og þetta er oft erfitt
hjá litlu útgerðunum. Svo eru eflaust
ýmsar persónulegar ástæður hjá
mönnum.
Það er ekkert leyndarmál að um
þessar mundir á sér stað samþjöppun
í greininni. Fiskmarkaðir eiga undir
högg að sækja, en þeir verða samt
áfram við lýði. Það vakti athygli í lok
síðasta árs þegar markaðnum á Akra-
nesi var lokað, en ég sé fyrir mér, eftir
að hafa starfað á þessum vettvangi í
25 ár að mörkuðunum gæti fækkað
enn frekar. Það er alls ekki víst að
hægt verði að vera með löndunarað-
stöðu fyrir fiskmarkaði í hverri ein-
ustu höfn hringinn í kringum landið.
Fiskmarkaðir þurfa að fara í aðlög-
un á næstu árum eins og annað í sjáv-
arútveginum. Það eru í sveiflur í
greininni á milli ára, en fyrir mark-
aðinn er fækkun millistórra línubáta í
krókaaflamarkskerfinu áhyggjuefni.
Sá floti hefur átt undir högg að sækja
og menn verið að selja sig út.“
Af öllum stærðum og gerðum
Ragnar segir að viðskiptavinir á
mörkuðum séu af öllum stærðum og
gerðum, frá útgerðum minnstu báta
upp í stóra togara. Stórútgerðin setji
á markað talsvert af afla sem henti
ekki sérhæfingu fyrirtækjanna og við-
skiptavinum þeirra. Þrátt fyrir sam-
drátt í heildina í fyrra hafi verið selt
meira af þorski á mörkuðum heldur
en áður, alls rúmlega 49 þúsund tonn.
Vissulega hafi verið kvótaaukning, en
hún hafi alls ekki alltaf skilað sér inn á
markaðina.
Aðlagi sig að
breytingum
og sveiflum
Ljósmyndir/Hilmar Bragi Bárðarson
Sandgerði Fiskmarkaður Suðurnesja er næststærstur fiskmarkaðanna með höfuðstöðvar við Sandgerðishöfn.
Reynsla Ragnar Kristjánsson hefur starfað við fiskmarkaði í um 25 ár.
Sveiflur hafa ævinlega einkennt framboð og eftirspurn á fisk-
mörkuðum og á því hefur ekki orðið nein breyting, að sögn
Ragnars Hjartar Kristjánssonar, framkvæmdastjóra Fiskmark-
aðs Suðurnesja. Markaðirnir þurfi að laga sig að sveiflum og
breytingum og þeim gæti fækkað á næstu árum.
Mikil umsvif
» Í fyrra voru starfandi 13 fisk-
markaðir og starfsstöðvar voru
á 27 stöðum, en í árslok var
markaðnum á Akranesi lokað.
» Alls var þorskur seldur á
mörkuðunum í fyrra fyrir tæp-
lega 11,8 milljarða, en fyrir 13,6
milljarða árið 2016. Meðalverð
lækkaði um 13,5%.
» Alls var selt fyrir 21,5 millj-
arða á mörkuðunum í fyrra, en
fyrir 26,3 milljarða 2016.
Norska heimskautsstofnunin birti á
mánudag niðurstöður rannsóknar á
umfangi plastmengunar í Norður-
höfum. Kemur þar fram að haugar
af plasti finnist mjög víða á strönd-
um Svalbarða, auk þess sem plast
hafi fundist í úthafinu milli Græn-
lands og Svalbarða og sömuleiðis á
Barentshafi og botni þess.
Út frá niðurstöðunum er gert ráð
fyrir því að á hverjum ferkílómetra
þessa svæðis finnist að meðaltali
194 hlutir sem flokkast sem rusl.
Ruslið í heild sinni er talið vega 79
þúsund tonn og er að mestu plast.
„Í Norðurhöfunum er nokkur
skipaumferð. Þangað flyst einnig
rusl og mengun með sjóstraumum
úr suðri,“ hefur norska ríkis-
útvarpið eftir rannsakandanum
Ingeborg Hallanger. Segir í um-
fjöllun ríkismiðilsins að magnið
hafi komið vísindamönnum í opna
skjöldu og að þeim standi af því
nokkur stuggur.
„Það eru litlu agnirnar, smærri
en millimetri, sem valda okkur
mestum áhyggjum,“ segir Hallang-
er. Þessar plastagnir geti haft
ófyrirséðar afleiðingar fyrir lífríki
hafsvæðisins.
Plast í Norður-
höfum vekur ugg
vísindamanna