Morgunblaðið - 04.05.2018, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. MAÍ 2018
Funahöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 577 6666
., '*-�-��,�rKu�,
KIEL/ - OG FRYSTITJEKI
Iðnaðareiningar
í miklu úrvali
lands langdræg bandarísk
sprengjuflugvél af gerðinni B-52H
Stratofortress og flaug hún lág-
flug yfir svæðið á meðan athöfn
stóð yfir. Var þetta gert af virð-
ingu við þá sem týndu lífi þennan
dag.
Að því loknu hélt vélin til Kefla-
víkurflugvallar og lenti hún þar
laust eftir klukkan hálftvö. Er
þetta í þriðja skipti sem flugvél af
þessari gerð sækir Ísland heim, en
seinast gerðist það í júlí 1997 þeg-
ar hingað komu tvær B-52
sprengjuvélar. Tveimur árum fyrr,
árið 1995, komu einnig tvær B-52,
en í bæði skipti var tilgangur
heimsóknar að taka þátt í her-
æfingu Norðurvíkings. Flugvélin
fer aftur til Bandaríkjanna næst-
komandi mánudag.
vélarinnar. Ættingjar hinna látnu
og fulltrúar íslenskra stjórnvalda,
Landhelgisgæslu Íslands, banda-
ríska sendiráðsins á Íslandi og
flughers Bandaríkjanna voru á
meðal þeirra fjölmörgu sem voru
viðstaddir athöfnina.
Sprengjuvél sótti landið heim
„Þetta var áhrifamikil og tilfinn-
ingaþrungin stund,“ segir Guð-
laugur Þór Þórðarson utanríkis-
ráðherra og bætir við að ljóst sé
að mikil vinna hafi verið lögð í all-
an undirbúning. „Minnismerkið
þykir mér einnig mjög vel heppn-
að og það er ljóst að þessi atburð-
ur var mun stærri í sögunni en
menn hafa talað um fram til
þessa,“ segir hann.
Þá kom sérstaklega hingað til
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Afhjúpað var í gær minnismerki
um bandarísku sprengjuflugvélina
„Hot Stuff“ sem var af gerðinni
B-24 Liberator, en hún fórst 3.
maí 1943 á Fagradalsfjalli á
Reykjanesskaga. Í slysinu fórust
14 menn, en stélskytta vélarinnar
komst ein lífs af. Meðal þeirra
sem týndu lífi var hershöfðinginn
Frank M. Andrews, sem á þeim
tíma var yfirmaður alls herafla
Bandaríkjanna í Evrópu.
Minnismerkið stendur við
Grindavíkurveg og skartar eftir-
líkingu af Liberator-vélinni. Á því
er einnig að finna upplýsingar um
slysið, nöfn þeirra sem um borð
voru og ljósmyndir af tættu braki
Víkurfréttir/Hilmar Bragi
Virðingarvottur Fjölmenni var við afhjúpun minnisvarða um áhöfn bandarískrar flugvélar sem fórst fyrir 75 árum.
Minntust þeirra sem
létust á Fagradalsfjalli
 Bandarísk B-52 sprengjuflugvél flaug lágflug yfir svæðið
 Fjórtán menn létust er vélin „Hot Stuff“ fórst árið 1943
Lyfjaskortur er ekki séríslenskt
vandamál. Svipuð staða kemur
einnig upp í öðrum löndum og geta
ástæðurnar verið margvíslegar.
Þetta kemur fram í skriflegu svari
Lyfjastofnunar við spurningum
Morgunblaðsins um skyldu dreif-
ingaraðila til að hafa alltaf á boð-
stólum algeng og nauðsynleg lyf og
hvað stofnunin geri til að tryggja
að slík staða komi ekki upp.
Spurst var fyrir um málið vegna
þess að algengt skjaldkirtilslyf hef-
ur ekki verið til hjá dreifingaraðila
hér frá því í lok mars og byrjun
apríl. Það mál er raunar að leysast,
eins og kom fram í blaðinu í gær.
Ýmsar ástæður
Lyfjastofnun vitnar til reglu-
gerðar um innflutning lyfja þar
sem fram kemur að í lyfjaheild-
sölum skuli ávallt vera birgðir
helstu lyfja sem markaðsleyfi hafa
á Íslandi og eiga heildsölurnar að
útvega eins og hægt er þau lyf sem
ekki eru til.
Ekki hafa fengist upplýsingar
um ástæður þess að skjaldkirtils-
lyfið var ekki fáanlegt í tvo mánuði
hjá framleiðandanum í Danmörku.
Lyfjastofnun nefnir í svari sínu að
orsakirnar fyrir því að lyfjaskortur
kemur upp geti verið vandamál í
framleiðsluferli, aukin eftirspurn,
vandamál sem koma upp í innflutn-
ingi, tafir á sendingum og fleira.
Þegar lyf er ófáanlegt hjá lyfjainn-
flytjanda er það sett á biðlista. Þar
með er ekki sagt að það sé ófáan-
legt í landinu. Það geti verið til í
einhverjum apótekum eða heil-
brigðisstofnunum.
Þegar lyf er ófáanlegt og ekki
hægt að nota önnur lyf sem mark-
aðssett eru á Íslandi tekur svokall-
að undanþágukerfi við. Þá getur
læknir sótt um leyfi til Lyfjastofn-
unar og óskað eftir að nota lyf sem
ekki er á markaði hér. Þegar slíkt
leyfi er veitt er lyfið notað á ábyrgð
læknisins og lyfjainnflytjendur á
Íslandi reyna að útvega það.
helgi@mbl.is
Hægt að fá einstök
lyf á undanþágu
 Stundum til úrræði ef lyf eru ófáanleg
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Margir framhaldsskólanna útskrifa stúdenta í
vor í fyrsta skipti eftir þriggja ára nám um leið
og þeir útskrifa síðasta hóp-
inn eftir nám í fjóra vetur.
Jón Atli Benediktsson,
rektor Háskóla Íslands,
segist reikna með að fjölgun
nemenda í grunnnámi í HÍ á
næsta skólaári verði á bilinu
7-12%. Þunginn verði hins
vegar meiri árið 2019 og
áætlanir geri ráð fyrir að þá
fjölgi um 15% og um 8%
2020. Á næstu þremur árum
gæti því fjölgað um 1.200-
1.400 nemendur í Háskóla Íslands samkvæmt
áætlun skólans.
Jón Atli segir að út úr gögnum skólans megi
lesa að á undanförnum árum hafi 35% nemenda
úr stúdentsárgangi hafið nám við Háskóla Ís-
lands strax að loknu stúdentsprófi, en um 15%
ári eftir útskrift. HÍ hefur tekið inn yfir 3.000
nemendur í grunnnám árlega síðustu ár, í
haust gæti fjöldinn orðið um 3.100-3.300. Fjölg-
un nýnema gæti náð hámarki 2019, fjöldinn þá
gæti farið í 3.400-3.600.
MR og MA á næsta ári
„Margir framhaldsskólar útskrifa í vor eftir
þriggja ára nám, en áhrif á styttingu náms í
framhaldsskólum dreifist á nokkur ár,“ segir
Jón Atli. „Sumir skólanna hafa nú þegar braut-
skráð eftir þriggja ára nám og aðrir koma inn í
þetta kerfi á næsta ári. Það á við stóra skóla
eins og Menntaskólann í Reykjavík og Mennta-
skólann á Akureyri, en til dæmis hafa tæplega
10% af okkar nemendum komið úr MR.“
Jón Atli segir að verkefnið snúist ekki aðeins
um heildarfjölda nemenda, heldur einnig um
einstakar námsgreinar og deildir. Inntökupróf
eru m.a. í læknisfræði, sjúkraþjálfun, hjúkr-
unarfræði og lögfræði. Í lagadeild verða teknir
inn 100 nemendur í haust, en í fyrra var fjöld-
inn 90. Í læknisfræði verður fjöldinn 50, en hef-
ur á síðustu árum verið 48 og þar er í athugun
að fjölga enn frekar.
„Sérstaklega þarf að skoða aðstæður þar
sem samkeppnispróf eru fyrir nemendur sem
koma úr tvöföldum árgöngum ef sætunum
fjölgar ekki.“
Taka verkefnið alvarlega
Háskóli Íslands er stærsti háskóli landsins
og segir Jón Atli að skólinn hafi haft samráð við
framhaldsskólana, menntamálaráðuneytið og
fleiri um styttinguna og fjölgun nemenda. Mál-
ið verði til umræðu á árlegum samráðsfundi HÍ
og stjórnenda framhaldsskólanna á mánudag.
„Fjölgun nemenda við skólann í ár og á
næstu árum er verkefni sem við tökum alvar-
lega,“ segir Jón Atli. „Við höfum verið
að fara yfir þessa stöðu og ég hef trú
á að þetta leysist. Þetta er flókið
landslag en málin fyrir næsta ár
skýrast að loknum umsóknar-
fresti í byrjun júní. Við höfum áð-
ur tekið inn stóra nemendahópa
eins og eftir hrun þegar við
höfðum allar dyr opnar og
tókst þá að ráða við aukinn
fjölda.“
Undirbúa fjölgun nemenda í HÍ
 Margir framhaldsskólar útskrifa tvo stúdentahópa  Rektor Háskóla Íslands
segir áhrifin dreifast á nokkur ár  Staðan skýrist er umsóknir liggja fyrir í júní
Margrét Friðriksdóttir, skólameistari í
Menntaskólanum í Kópavogi, segist hafa
verið fylgjandi styttingu náms í framhalds-
skólum og það hafi ekki breyst. Með breyt-
ingunni væri verið að nýta tíma nemenda
betur en áður og hún hefði verið nauðsynleg
í ljósi breyttra aðstæðna eins og breytts
námsmats og símatsáfanga.
Hins vegar væri ljóst að stytting námsins í
þrjú ár hentaði ekki öllum nemendum. Marg-
ir lykju því námi á lengri tíma, en það hefði í
sjálfu sér verið viðbúið og kerfið í raun gert
ráð fyrir því. Sveigjanleiki áfangakerfisins
nýttist eftir sem áður.
„Hvað skólann varðar hefur þetta gengið
vel, en vissulega eru skoðanir enn skiptar
meðal skólafólks,“ segir Margrét. „Nemend-
ur þurfa að taka fleiri einingar á önn en var í
fjögurra ára kerfinu, sem þýðir að stunda-
taflan verður þéttari og nær lengra fram á
daginn. Margir þeirra kvarta undan þessu og
telja að þetta gangi inn á þann tíma sem þau
nota annars í tónlistarskóla, íþróttir og ann-
að félagsstarf. Á sama tíma eru þessi
nemendur að vinna með skóla og sum
þeirra óhóflega að mínu mati.“
Tími nemenda
betur nýttur
SKOÐANIR ERU ENN SKIPTAR
Margrét
Friðriksdóttir
Jón Atli
Benediktsson
Morgunblaðið/Ómar