Morgunblaðið - 10.05.2018, Blaðsíða 45

UMRÆÐAN 45
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MAÍ 2018
Stjórnmálaflokkar
sem nú fara með
stjórn höfuðborgar-
innar og kenna sig
við félagshyggju virð-
ast vera ráðþrota
gagnvart vanda leik-
skólanna í Reykjavík.
Sú staðreynd bendir
til þess að málaflokk-
urinn brenni ekki sér-
staklega á meirihlut-
anum.
Leikskólar Reykjavíkur hafa átt
í margþættum vanda um langt
skeið. Meginvandinn er sá að ný-
liðun á sér ekki stað í stétt leik-
skólakennara. Á tímabilinu 2013-
2016 útskrifaði Háskóli Íslands 28
leikskólakennara u.þ.b. átta á ári.
Á síðasta ári brautskráðust aðeins
sex leikskólakennarar. Afleiðing
þessa er síhækkandi meðalaldur
leikskólakennara en 4% leikskóla-
kennara eru yngri en 32 ára aldri
og 42% þeirra er eldri en 56 ára.
Þá sækja útskrifaðir leikskóla-
kennarar í vaxandi mæli í önnur
störf. Aukinheldur hefur viðvar-
andi starfsmannavelta íþyngt
rekstri leikskólanna en aldrei hef-
ur verið unnið markvisst að því að
útrýma henni. Á síðasta ári hættu
63 leikskólakennarar störfum hjá
Reykjavíkurborg
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar
um kostnað og skilvirkni kenn-
aramenntunar frá árinu 2017 kem-
ur í ljós að um 40% útskrifaðra
leikskólakennara eru í öðrum
störfum. Um ástæður þess að
ungt fólk sækir ekki í leikskóla-
kennarafræði eða kýs að starfa
ekki við sitt fag segir að þær megi
annars vegar rekja til þess að
laun leikskólakennara nái ekki
meðallaunum í landinu og hins
vegar að vinnuaðstæður séu óvið-
unandi. Kjarabarátta leikskóla-
kennara er saga samfelldrar
þrautagöngu sem spannar vel yfir
eina öld, saga sem einkennist af
vanmati á störfum kvenna.
Stöðugildi leikskóla Reykjavíkur
eru u.þ.b. 1.500 talsins, þar af
gegna 118 leikskólakennarar
stjórnendastöðu og 265 eru leik-
skólakennarar. Hlutfall menntaðra
leikskólakennara hefur aldrei ver-
ið lægra en nú. Haldi fram sem
horfir má gera ráð fyrir að mennt-
aðir leikskólakennarar hjá
Reykjavíkurborg verði um 200 í
ár. Í borginni eru starfræktir 60
leikskólar, í 23 þeirra starfa að-
eins þrír eða færri leikskólakenn-
arar. Í tveimur leikskólum nær
starfshlutfall leikskólakennara
ekki einu stöðugildi.
Vegna manneklu í leikskólum
var launaafgangur 200 milljónir
króna eftir fyrstu átta
mánuði ársins 2017 og
hefði mátt nýta af-
ganginn til að bæta
kjörin. Borgarstjórn
hefur hins vegar
skorið niður um 650
milljónir króna hjá
Skóla- og frí-
stundasviði á yf-
irstandandi kjör-
tímabili og lækkað
leikskólagjöld um 300
milljónir. Báðar þess-
ar ákvarðanir báru
með sér að ekki er
vilji til að bæta fjárhagsvanda
leikskólans, viðhalda húsnæði og
leikskólalóðum og bæta skort á
búnaði almennt.
Leikskólastjórar í Reykjavík
hafa ítrekað sett fram tillögur um
hvernig taka megi á vandanum en
sem kvennastétt standa þeir
frammi fyrir hlustunarvanda með-
al borgarstjórnarmanna sem ekki
virðist bera virðingu fyrir mál-
flutningi þeirra.
Tillögur starfshóps Skóla- og
frístundarsviðs um nýliðun og
bætt starfsumhverfi leikskóla-
kennara í Reykjavík, sem lagðar
voru fram í síðasta mánuði, voru
kostnaðarmetnar á einn milljarð
króna. Í kjölfarið tók borgarstjórn
hins vegar ákvörðun um að verja
290 milljónum til eftirfylgni til-
lagnanna. Sú ákvörðun er mikil
vonbrigði, ekki síst í ljósi þess að
manneklan í leikskólum borgar-
innar skilar borginni háum fjár-
hæðum ár hvert.
Vandi leikskólans hefur marg-
sinnis verið greindur og ætla
mætti að tími efnda væri runninn
upp. Stjórnmálamenn meirihlutans
bera vissulega ábyrgð á þessari
stöðu en minnihlutinn virðist ekki
hafa áhuga á að viðurkennda
vandann né heldur leggja fram til-
lögur að lausnum. Hugmyndir
stjórnmálamanna um að fá eldra
borgara til starfa í leikskólunum
eru í skásta falli broslegar en þær
afhjúpa ríkjandi og rótgrónar
ranghugmyndir um starf leik-
skólakennara og um leið á störfum
og vinnuframlagi kvenna. Starf
leikskólakennara er bæði krefj-
andi og oft líkamlega erfitt. Mjög
fáir í hópi starfsfólks leikskólanna
sækjast til að mynda eftir því að
vinna lengur en að lífeyrisaldri.
Einnig má geta þess að 9% af fé-
laga í Félagi leikskólakennara
hafa frá 2009 leitað eftir ráðgjöf
og þjónustu hjá VIRK starfsend-
urhæfingu í kjölfar langtímaveik-
inda. Til samanburðar leituðu 5%
grunnskólakennara og rúmlega
2% framhaldsskólakennara til
VIRK á sama tímabili.
Ef borgarbúar vilja bætta stöðu
leikskólans verður sá stjórn-
málaflokkur sem kemst til valda
að hrinda tillögum starfshóps um
nýliðun og bætt starfsumhverfi
leikskólakennara í Reykjavík í
framkvæmd. Laun leikskólakenn-
ara þurfa að lágmarki að verða
þau sömu og ríkið greiðir sínum
sérfræðingum sem þýðir að laun
leikskólakennara þurfa að hækka
um tvö hundruð þúsund krónur á
mánuði. Að auki þarf að greiða
leikskólakennurum neysluhlé eins
og öðru starfsfólki í leikskólum.
Í ljósi hás atvinnustigs og að-
gerðaleysis stjórnmálamanna til
að bæta starfsaðstæður í leik-
skólum verður mannekla áfram til
staðar sem hefur þær afleiðingar
að ekki verður hægt að taka á
móti börnum á biðlistum. Á yfir-
standandi ári voru um 200 ónýtt
pláss í leikskólum Reykjavíkur. Í
aðdraganda kosninga lofa borg-
arstjórnarflokkarnir 800 nýjum
leikskólaplássum án þess að áætl-
anir liggi fyrir um ráðningu
starfsfólks. Engan skal undra þó
að spurt sé hver eigi að taka á
móti þessum 800 börnum?
Að fjölga skjólstæðingum leik-
skólans enn frekar í núverandi
stöðu lýsir firringu karllægra
stjórnmála. Börnin í borginni eiga
skilið að stjórnmálamenn viður-
kenni vandann og veiti aukna fjár-
muni til leikskólanna þannig að
hægt verði að tryggja þeim hollt
og hvetjandi uppeldisumhverfi og
öruggt náms- og leikskilyrði eins
og segir orðrétt í markmiðskafla
laga 90/2008 um leikskóla.
Vandi leikskólans og firring
karllægra stjórnmála
Eftir Guðrúnu Jónu
Thorarensen »Kjarabarátta
leikskólakennara
er saga samfelldrar
þrautagöngu sem
spannar vel yfir eina
öld, saga sem einkennist
af vanmati á störfum
kvenna.
Guðrún Jóna
Thorarensen
Höfundur er leikskólastjóri.
Velferð er einn af
hornsteinum góðs
samfélags. Þess
vegna setur Viðreisn
málefni eldra fólks á
oddinn með áherslu á
að tryggja velferðar-
þjónustu sem byggist
á mannréttindum,
virðingu og virkni.
Íslendingar eru að
eldast en í dag eru
einstaklingar 65 ára
og eldri 13% af íbúum landsins
eða um 41 þúsund talsins. Hóp-
urinn er jafn fjölbreyttur og hann
er fjölmennur og því ljóst að mis-
munandi þörfum verður að mæta
með fjölbreyttri þjónustu.
Samþætt og heildstæð
þjónusta
Í lok árs 2003 skrifuðu Jón
Kristjánsson, þáverandi heilbrigð-
isráðherra, og Þórólfur Árnason,
þáverandi borgarstjóri, undir sam-
komulag um að tvinna saman fé-
lagslega heimaþjónustu og heima-
hjúkrun í Reykjavík. Þetta er mér
afar minnisstætt því á þessum ár-
um stýrði ég allri þjónustu við
eldra fólk í Reykjavík og fékk það
verkefni, ásamt heilsugæslunni, að
leiða þessa flóknu en brýnu vinnu.
Árið 2004 voru svo fyrstu skrefin í
samþættri heimahjúkrun og
heimaþjónustu tekin í Reykjavík.
Það er alveg ljóst að þetta var
mikið framfaramál í öldrunarþjón-
ustu en þjónustan verður að
þróast áfram í takt við tímann og
þarfir eldra fólks. Nú stöndum við
aftur á tímamótum því ljóst er að
þeir sem verða 65 ára eða eldri
eru fleiri en árið 2004 og aðstæður
þeirra eru allt aðrar en áður.
Þessu verður að mæta með öflugri
heildstæðri þjónustu.
Reynslan sýnir að sífellt fleiri
vilja búa heima hjá sér eins lengi
og kostur er. Sú þróun er ekki
bara vel skiljanleg heldur einnig
stórt réttindamál eldra fólks og
því verða sveitarfélög að vera
viðbúin aukinni eftir-
spurn eftir þjónustu
við eldra fólk í heima-
húsum. En það er
ekki nóg að bregðast
bara við aukinni eft-
irspurn heldur er
einnig nauðsynlegt að
tryggja heildstæða
þjónustu sem mætir
þörfum eldri íbúa. Við
viljum að í boði sé af-
bragðs þjónusta fyrir
einstaklinga í heima-
húsum, s.s. aðgengi,
hjálpartæki, endurhæfing, hreyf-
ing, fæði og síðast en ekki síst fyr-
irmyndar heimaþjónusta og
heimahjúkrun. Viðreisn hefur ein-
sett sér að vinna að algjörri sam-
fellu í þjónustu við eldra fólk. Við
viljum efla kvöld- og helgarþjón-
ustu, fjölga rýmum í dagdvöl um
fjörutíu, stórbæta stuðning við
böðun og að boðið verði upp á fjöl-
breytta sérsniðna þjónustu. Þann-
ig skal tryggt að hugað sé að
nauðsynlegum þáttum í daglegu
lífi eldra fólks.
Viðreisn vill fyrirbyggja og
draga úr félagslegri einangrun
Reykvíkinga. Við viljum skapa
umhverfi þar sem allir geta fundið
vettvang við hæfi og þjónustu eftir
þörfum. Við viljum gefa öllum kost
á að vera þátttakendur en ekki
þiggjendur í samfélaginu og þann-
ig hvetja til frumkvæðis og at-
hafna. Við setjum velferðarmál á
oddinn.
Ég hvet þig til að kynna þér
stefnu Viðreisnar á reykjavik.vid-
reisn.is.
Þátttakendur
eða þiggjendur
Eftir Þórdísi Lóu
Þórhallsdóttur
Þórdís Lóa
Þórhallsdóttir
» Við viljum gefa öllum
kost á að vera þátt-
takendur en ekki þiggj-
endur í samfélaginu og
þannig hvetja til frum-
kvæðis og athafna.
Höfundur er oddviti Viðreisnar
í Reykjavík.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Atvinna
bestalambid.isBeztu uppskriftirnar okkar
Enn einn dagur
í Paradís
Bez
t á svínið