Morgunblaðið - 19.05.2018, Blaðsíða 31

31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2018
Borgin sinnir
ekki grunnskyldum
sínum gagnvart
öldruðum, viðhaldi
gatna eða lóða-
framboði. Börnin
sem ekki fá pláss á
leikskóla eru talin,
ekki í hundruðum,
heldur þúsundum!
Nú er loforðið að
nota hundrað þús-
und milljónir í fjárfestingu
vegna borgarlínu. Einnig ligg-
ur fyrir plan um að henda
fimmtíu þúsund milljóna mann-
virki, flugvellinum í Reykjavík,
sem hægt væri að nýta miklu
betur en nú er gert til tekjuöfl-
unar til hagsbóta fyrir borg-
arbúa. Hvergi á byggðu bóli
dytti mönnum í hug að henda
rándýrum, fullbúnum sam-
göngumannvirkjum, svo sem
járnbrautarstöðvum, til að
gera í þeirra stað draumsýn
um Feneyjar norðursins að
veruleika.
Hagstjórn vinstrimanna
Viðtekin aðferð hvað fjár-
festingar varðar er að fresta
þeim jafn lengi og unnt er til
að spara og forðast dýrar lán-
tökur. Hér ræða menn í fullri
alvöru um að flýta uppbygg-
ingu borgarlínu. Með þessu á
m.a. að minnka útblástur, svif-
ryk o.s.frv. Hefur enginn heyrt
um ódýr úrræði, svo sem tak-
mörkun á notkun nagladekkja,
götuþvott, nú eða þá rafmagns-
bíla? Og gera a.m.k. tilraun til
að standa sig í grunnþjónust-
unni.
Froðufærslur í bókhaldið
Fyrir hrun græddu bank-
arnir sem aldrei fyrr. Fram á
síðasta dag. Skýringin fólst í
froðu. Verðlausar eignir voru
blásnar upp. Fjölmiðlarnir
spiluðu með. Engin gagnrýni
fyrr en eftir að spilaborgin
hrundi. Hefur enginn dregið
lærdóm af banka-
hruninu? Engar
minnstu áhyggj-
ur?
Ársreikningur
Reykjavíkur-
borgar 2017 sýnir
jákvæða nið-
urstöðu. Ef að er
gáð er ein helsta
skýringin fólgin í
svokölluðu end-
urmati fasteigna.
Matsbreyting
fjárfestingaeigna nemur tæp-
um ellefu þúsund milljónum
króna. Til hvers er þessi froðu-
færsla? Ætlar borgin að selja
eignirnar? Voru þær keyptar í
hagnaðarskyni? Af hverju ekki
að endurmeta göturnar? Þá
væri nú virkilega hægt að vera
drýgindalegur.
Skuldasöfnun Reykjavík-
urborgar
Á minna en áratug hefur
Reykjavíkurborg tekið tæpar
sextán þúsund milljónir að láni
umfram það sem hún hefur
greitt. Segi og skrifa sextán
þúsund milljónir! Þessar lán-
tökur eru í mesta góðæri Ís-
landssögunnar þegar borgin
ætti að leggja til hliðar. Í stað-
inn er skatttekjum framtíð-
arinnar sóað í gæluverkefni.
Barnabörnin borga. Það er
ekki nema von að borgarstjóri
brosi breitt í auglýsingunum.
Eða er Dagur kannski að
hlæja að okkur?
Eftir Einar S.
Hálfdánarson
» Á minna en ára-
tug hefur
Reykjavíkurborg
tekið tæpar sextán
þúsund milljónir að
láni umfram það sem
hún hefur greitt.
Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er varamaður
í Endurskoðunarnefnd
Reykjavíkurborgar.
Stefnir borgar-
sjóður í þrot?
Sala á nýjum bílum
með þróuðustu og
sparneytnustu bensín-
og dísilvélunum mun
dragast verulega sam-
an vegna fyrirséðra
verðhækkana frá og
með 1. september 2018
grípi stjórnvöld ekki
til mótvægisaðgerða
gagnvart nýja al-
þjóðlega meng-
unarstaðlinum WLTP (Worldwide
Harmonized Light Vehicles Test
Procedure) sem tekur við hlutverki
eldri staðla við mælingar á eyðslu
eldsneytis og útblæstri koldíoxíðs
(CO2).
Innleiðing á WLTP í Evrópu
verður í tveimur skrefum, fyrst með
uppreiknuðu gildi núverandi NEDC
staðals 1. september 2018 og svo að
fullu þann 1. september 2019. Fyr-
irséð er að CO2 gildi bifreiða munu
hækka og leiða til hærri vörugjalda
og þar með útsöluverðs á nýjum bíl-
um. Einnig mun taka gildi upp-
færður mengunarstaðall, EURO6c,
þann 1. september næstkomandi
með hertum kröfum um útblástur
sótagna og nituroxíðs (NOx). Kröf-
urnar kalla á uppfærðar vélar sem
munu að sögn framleiðenda hækka í
innkaupum um á bilinu 1500-3000
evrur. Allir bensín- og dísilbílar auk
tvinn- og tengitvinn-
bíla munu verða fyrir
áhrifum af breyting-
unum. Samkvæmt
heimildum Bílgreina-
sambandsins er talið
útilokað að íslensk
stjórnvöld hafi ráðrúm
til að koma í veg fyrir
hækkanirnar 1. sept-
ember. Hins vegar er
afar mikilvægt að
stjórnvöld grípi til ráð-
stafana sem komi í veg
fyrir sambærilegar
hækkanir 1. september 2019 þegar
WLTP tekur gildi að fullu.
WLTP tímabær staðall
Tekið skal fram að samtök evr-
ópskra bílaframleiðenda og sölu-
aðilar eru sammála um nauðsyn
nýs, alþjóðlegs og neytendavænni
staðals. Til útskýringar hefur eyðsla
og útblástur nýrra bensín- og dís-
ilbíla í Evrópu verið mæld sam-
kvæmt staðlinum NEDC (New
European Driving Circle). Hann
var innleiddur árið 1980 og er að
flestra mati úreltur enda sýnir hann
ekki rauntölur um orkunotkun og
útblástur við hversdagslega notkun
bíla. Það gerir WLTP hins vegar,
neytendum til mikilla hagsbóta.
Færast upp um tollflokk
Hér á landi og víðar ræður út-
blástur C02 tollflokki nýrra bíla.
Þegar WLTP tekur gildi munu
bensín- og dísilbílar færast upp um
tollflokka á grundvelli raunveru-
legra C02-gilda sinna. Í þessu sam-
bandi er mikilvægt að hafa í huga
að útblásturinn er sá sami og jafn-
vel minni í nýjustu vélunum og ef
stuðst væri við NEDC. Því er ekki
verið að tala um aukna mengun,
heldur breyttar mæliaðferðir sem
leiða til hærri tolla og þar með mik-
illa verðhækkana verði ekki gripið
til mótvægisaðgerða sem vegi upp á
móti hækkuninni. Sú óeðlilega staða
kemur einnig upp að bifreiðagjöld
meira mengandi bíla á markaðnum
verða lægri en nýjustu bílanna þar
sem óheimilt er að breyta CO2 gild-
um afturvirkt.
ESB varar við verðhækkunum
og Danir lækka vörugjöld
Evrópusambandið birti nýlega
leiðbeiningar í reglugerð (Commiss-
ion recommendation of 31.5. 2017)
sem aðildarlöndum ESB og EES er
ætlað að styðjast við án þess að í
reglugerðinni felist ákveðnar til-
skipanir. Tekið er skýrt fram að
meginmarkmiðið sé að löndin upp-
lýsi neytendur um WLTP-staðalinn
til að unnt sé að samhæfa hvenær
og hvernig bílaframleiðendur og
endursöluaðilar kynni nýju eyðslu-
og útblásturstölurnar. ESB varar
beinlínis við því að breytingarnar
leiði til verðhækkana á bílum. Það
sé ekki og hafi aldrei verið mark-
miðið. Þess vegna eru nú flest ná-
grannalöndin að skoða mögulegar
mótvægisaðgerðir. Dönsk stjórn-
völd hafa t.d. þegar ákveðið að
lækka vörugjöld um sem nemur
verðhækkunum sem ella hlytust af
tollflokkabreytingunum.
Svíar fresta
Frá 1. september næstkomandi
verða nýir bílar að uppfylla
EURO6c-staðalinn sem gerir meiri
kröfur um útblástur en EURO6b
sem nú er í gildi. Bílaframleiðendur
hafa margir tilkynnt að aðlögun
nýjustu bensín- og dísilvélanna að
staðlinum muni leiða til verðhækk-
ana auk framleiðslu- og afhending-
artafa. Ef til vill er það af þeim
ástæðum sem sænsk stjórnvöld
hafa ákveðið að fresta innleiðingu
WLTP til 1. janúar 2020 eins og
heimilt er, í þeirri von að bíla-
framleiðendur nýti tímann til að
endurhanna vélarnar.
Hvað hyggjast íslensk stjórn-
völd að gera?
Að mati Bílgreinasambandsins er
nauðsynlegt að stjórnvöld grípi til
mótvægisaðgerða sem hamli gegn
stórfelldum verðhækkunum á nýj-
ustu bensín- og dísilbílunum. Það
væri mjög í þágu ríkissjóðs og ekki
síður umhverfisins. Bílar eru afar
verðteygin vara og markaðurinn
bregst við með leifturhraða eins og
raunin varð í efnahagshruninu 2008
þegar verðhækkanir um 25-30%
höfðu í för með sér um 50% sam-
drátt í sölu nýrra bíla. Tekjur rík-
issjóðs af vörugjöldum og virðis-
aukaskatti af nýjum bílum nema
milljörðum króna á ári hverju.
Verði ekki gripið til mótvægis-
aðgerða mun hægjast verulega á
endurnýjun bílaflotans, þar sem
meðalaldurinn er um 12 ár um þess-
ar mundir, vegna þess að neytendur
munu í ríkari mæli velja notaðan bíl
í stað nýs. Það mun hægja á end-
urnýjun flotans og lengja líftíma
meira mengandi bíla. Að mati Bíl-
greinasambandsins er ekki ólíklegt
að árið 2019 muni sala á nýjum bíl-
um verða á bilinu 40-50% þess sem
hún var árið 2017 grípi stjórnvöld
ekki til raunhæfra aðgerða með
hagsmuni neytenda og umhverfisins
að leiðarljósi.
Eftir Özur
Lárusson » Að mati Bílgreina-
sambandsins er ekki
ólíklegt að 2019 verði
sala á nýjum bílum 40-
50% þess sem hún var
árið 2017 grípi stjórn-
völd ekki í taumana.
Özur Lárusson
Höfundur er framkvæmdastjóri Bíl-
greinasambandsins.
Verð á nýjum bílum hækkar á næstunni
Alveg var þetta
makalaus óheppni eina
ferðina enn með Euro-
vision og nú kaus engin
Evrópuþjóð lagið okk-
ar, sem þjóðin sjálf
valdi til sigurs. En
ekki má sakast við
hinn unga myndarlega
mann Ara Ólafsson,
hans verður vonandi
framtíðin eins og Stef-
áns Íslandi þótt söngfrægðin hans
minni á örlög Garðars Hólm forðum,
en fall er fararheill. Og enginn er í
vafa um að hann getur sungið, sem
deilt var um með Garðar Hólm. Það
á bara ekki að leggja svona þunga
ábyrgð á barnungan mann, allt hefur
sinn tíma. Hinsvegar vorum við með
lagið sem hefði keppt um gull, silfur
eða brons að mati margra, nefnilega
Kúst og fæjó. Frábærlega sviðs-
vanar leikkonur, sem kalla ekki allt
ömmu sína, hefðu séð og sigrað. Ég
er auðvitað laglaus en ég sá að lagið
hreif, allir dilluðu sér með og Eva
mín 5 ára söng það af innlifun. Og
flottar voru þær stöllur þegar þær
stigu dansinn og drógust svo að hvor
annarri og mynduðu landið okkar,
með í bakgrunni heklaðar dúllur úr
saumó, sjálft Ísland. Sagan um
saumó svo frábær því saumaklúbbar
hafa starfað um alla Evrópu í þús-
und ár og gera enn og eru merki-
legar félagsmálastofnanir. Uppruni
þeirra alþjóðlegur og Kúst og fæjó
hefði hitt beint í hjartað og inn á
hvert einasta heimili í Evrópulönd-
unum. Hallgerður langbrók rak
saumó í „dyngju,“ sinni á Hlíðarenda
árið 990 og ræddi nákvæmlega sömu
hluti og Lolla og þær stöllur um
vandamál vinkvennanna þó Hall-
gerður væri uppteknari af því að
gera grín að strákunum á Bergþórs-
hvoli sem hún kallaði taðskegglinga.
Þarna sjáum við: „einn dagur sem
þúsund ár, þúsund ár dagur ei
meir“, og að „hjörtum mannanna
svipar saman í Súdan og Grímsnes-
inu“. Saumó starfa um víða veröld,
engar reglur, engin lög, bara gleði
og hlátur, ekki grátur.
Söngdrottning í íshelli
Eitt sinn fór ég með góðum fé-
lögum í íshellinn í Langjökli, fannst
þetta ógnvænlegt þegar við gengum
í röð inn í jökulinn eftir ísgöngum,
svona eins og hermenn til aftöku.
Ég hélt að færi fyrir mér eins og
Bárði Snæfellsás, jökullinn myndi
hirða mig og losa þjóðina við mig.
En þá gerðist ævintýrið ung stúlka
var leiðsögumaður okkar, allt í einu
leiddi hún okkur inn í sönghelli eða
óperuhöll í Jöklinum. Agndofa stóð-
um við þarna þegar hún hóf upp
rödd sína í söng og mér fannst jök-
ullinn opnast og „sól sló silfri á
voga“ og „sástu jökulinn loga“. Hún
semur og syngur og heitir Soffía
Björg Óðinsdóttir, örugglega undra-
barn sem gæti sigrað heiminn með
rödd sinni og töfrandi krafti. Bless-
aðir Bakkabræður reyndu að bera
sólina inn í gluggalausan bæinn sinn
í skinnhúfunum sínum, en Soffía tók
sólskinið með sér í hjartanu inn í
jökulinn og við gengum brosandi út
með sól í hjarta.
Ásgeir Trausti væri flottur
Enn einn vil ég nefna til leiks,
þann þriðja, hann heitir Ásgeir
Trausti Einarsson og kemur úr næst
hógværasta héraði landsins, Vestur-
Hún. Aðeins við Flóamenn erum
hógværari, getum hvorki sagt já eða
nei. Sagt var í gamla daga að ekkert
væri fallegt í Vestur-Húnavatnssýslu
nema Strandafjöllin sem í fjarlægð
búa. En söngur og lög þessa unga
manns slá í gegn hvar sem hann fer.
Svo semur pabbi hans þessa líka
ljómandi texta. Já, Íslendingar! Það
er óþarfi að örvænta, við getum
þetta eins og á HM, bara að finna:
„Hinn rétta tón“, um það snýst
Eurovision, og áfram svo.
Ekkert sjó engin
norðurljós?
Danir stálu víking-
unum og urðu hástökkv-
arar kvöldsins, þeir voru
orginal og gamansamir
með sjó, sögu og áræði.
Það var ekkert um að
vera þarna úti á sviðinu
hjá okkur eða umgjörð-
inni sem gladdi og
minnti á ævintýrin öll á
Íslandi sem ferðamenn
þrá og koma að sjá.
Hvar voru norðurljósin, hvar voru
fossarnir, hverirnir, eldfjöllin, ólg-
andi brimið í fjörunni, jökullinn,
rigningin, þokan, hvalurinn að bylta
sér, íslenski hesturinn á skeiði með
fjúkandi manir, forystukindin vitra
eða smalarnir með hjörðina sína,
skyrið eða lambakjötið? Hvað þá
fáninn okkar. Nei, ekkert af þessu
sýnt með en mér sýnist að flest lönd
tíni inn í sviðs-myndina margt
augnayndið úr sínu landi. Svo finnst
þeim á RÚV víst að íslenskan sé
voðalega hallærisleg og passi ekki
með, en þær í Saumó ætluðu að nota
málið undurfríða sem forsetinn nafni
minn og hún Lilja Alfreðsdóttir
„menntó“ eru að tala um að verði að
lifa.
Brilljant hugmynd,
Mugison í Eurovision
Við eigum marga fræga söngvara
sem bæði semja texta og lög og slá í
gegn. Hvernig væri t.d. að fela Mug-
ison að fara næsta ár? Mugison er
undrabarn, maður veit varla hvort
hann er andi eða maður. Svo hittir
maður hann og þá er hann bara
venjulegur. Stundum kemur hann út
úr þessum risafjöllum á Vest-
fjörðum, fer upp í ferðabílinn sinn,
hringinn í kringum landið og fyllir
öll hús og syngur með þessari seið-
andi röddu. Honum virðist leiðast
Reykjavík og heldur víst að öllum
sem búa þar leiðist því hann bauð
borgarbúum frítt í Hörpuna og þótt
hún væri helmingi stærri var troðið
út úr dyrum. Svo hefur hann með
sér ævintýralegasta karlakór norðan
Alpafjalla, Fjallabræður og allt verð-
ur geggjað.
Við misstum af gulli, silfri
eða bronsi – „Kúst og fæjó“
Eftir Guðna
Ágústsson »Kúst og fæjó hefði hitt
beint í hjartað og inn
á hvert einasta heimili í
Evrópulöndunum.
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður
og ráðherra.