Skírnir - 01.04.2010, Blaðsíða 6

Ég hef skáletrað hér þau orð sem er sérstaklega vert að staldra við:
1. byggðist: Hér er greinilega átt við að komist hafi á samfelld
og víðtæk byggð í landinu, en ekki verið að tala um stopula
mannvist4 á einstökum stöðum.
2. úr Noregi: Ari er hér ekki að tala um byggð eða mannvist frá
öðrum löndum en Noregi. Nokkru síðar í textanum segir
hann frá hinum írsku Pöpum sem voru hér áður en hann
lætur ósagt hvenær vist þeirra hér hafi byrjað, enda gerir
hann sér trúlega enga hugmynd um það.
3. í þann tíð … er: Ari segir ekki að landnám Norðmanna hafi
gerst nákvæmlega árið 870 eftir Krist, heldur aðeins um það
leyti.
Þegar við hugsum málið sjáum við að orðin „landnám Íslands“ í
þessu samhengi hljóta að merkja það að einhver hópur manna hafi
tekið sér varanlega bólfestu í landinu og byggðin breiðst út um
mest allan byggilegan hluta þess.
2. Aðdragandi landnáms
Umhugsun leiðir einnig í ljós að landnám frá Noregi á Íslandi hefur
átt sér nokkurn aðdraganda.5 Fyrst hafa menn á þessum slóðum
fengið pata af landinu út frá ýmsum ummerkjum í náttúrunni, svo
sem fari fugla. Þessi ummerki hafa komið í ljós í sjóferðum, ekki
síst þegar menn hefur borið af leið lengra út á hafið en ætlunin var.
Þetta gerist í eðlilegu framhaldi af því að norrænir menn finna og
kanna aðrar eyjar Norður-Atlantshafsins sem liggja nær þeim: Bret-
land, Írland, Orkneyjar, Hjaltland og Færeyjar. Þannig væri til
dæmis einkennilegt ef skipulegt landnám hefði orðið á Íslandi á
undan einhverri af þessum eyjum, en hitt er auðvelt að hugsa sér að
menn hafi rekist af tilviljun til Íslands á undan öðrum eyjum.
6 þorsteinn vilhjálmsson skírnir
4 Enska orðið mundi hér vera „occupation“.
5 Textinn hér á eftir er að ýmsu leyti svipaður og hjá Orra Vésteinssyni (e.d.). Einnig
er hér vert að benda á aðrar greinar Orra í sama riti og á ýmsar greinar í bókinni
Um landnám á Íslandi (Guðrún Ása Grímsdóttir 1996).
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:23 Page 6