Skírnir - 01.04.2010, Blaðsíða 152

á staðnum til að líta eftir gögnunum en að auki litu safnverðir frá
Reykjavík þar við endrum og eins. Þjóðviljinn taldi þó ósennilegt
að vel færi um handritin í skólahúsinu vegna jarðhitans á svæðinu
og birti forsíðufrétt um málið í júní 1940 undir fyrirsögninni
„Dýrmætustu gripir íslenzkrar menningar geymast yfir sjóðandi
hver“. Blaðið taldi það furðu sæta að þarna hefði verið reist
skólahús og að það væri einkennilegt að hýsa þar handrit, skjöl og
bækur Safnahússins vegna hættu sem fylgdi jarðhitasvæðinu.23
Vistin þar virðist þó ekki hafa skaðað handritin en Finnur Sig-
mundsson, sem varð landsbókavörður 1944, skrifar í árbók safnsins
í júní 1945: „Þegar þetta er ritað, er heimflutningi handritanna
nýlokið. Verður eigi annað séð en að þau séu jafngóð eftir flutning-
inn og útlegðina.“24 Þá hafði handritasafnið verið á Flúðum í fimm
ár, frá maí 1940 til maíloka 1945.
Eins og gefur að skilja olli geymsla handritanna nokkrum óþæg-
indum fyrir skólastarfið að Flúðum þar sem ekki var hægt að nota
kennslustofuna. Þess í stað var kennt í borðstofu skólahússins og
síðar í leikfimissalnum.25 Um tíma kom til greina að flytja hand-
ritasafnið í annað húsnæði og gerði landsbókavörður ásamt öðrum
athugun á því haustið 1943. Niðurstaðan var þó sú að hafa safnið
þarna áfram, þrátt fyrir óhagræði fyrir skólastarfið.26
Safnahúsið í hættu?
Segja má að flutningur handritasafnsins og gagna Þjóðskjalasafns úr
bænum hafi verið skynsamleg aðgerð. Fyrir því má nefna nokkrar
ástæður. Í fyrsta lagi hafði þýski flugherinn möguleika á að gera
loftárásir á Reykjavík með vélum sem kæmu frá flugvöllum þeirra
í Noregi. Þjóðverjar höfðu reyndar ekki yfir verulega langdrægum
sprengjuvélum að ráða en þær vélar sem flugu hingað gátu þó borið
nokkuð sprengjumagn og gerðu nokkrar árásir, t.d. á Seyðisfjörð í
september 1942 og aftur í janúar 1944. Samkvæmt athugunum Þórs
152 bragi þorgrímur ólafsson skírnir
23 Þjóðviljinn 6. júní 1940, forsíða.
24 Landsbókasafn Íslands. Árbók 1944 1945: 9.
25 Sigurður Ágústsson. e.d.: 3.
26 Lbs–Hdr. Bréfasafn Landsbókasafns Íslands. Útsend bréf: 9. september 1943.
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 152