Saga - 2006, Page 218

Þrjú kort eru í bókinni. Ekki er getið um uppruna þeirra. Það kemur
ekki fram en líklega voru kortin á bls. 16 og 27 af Eystri- og Vestribyggð
gerð sérstaklega fyrir útgáfu bókarinnar. Grænlandskortið á bls. 6 virðist á
hinn bóginn vera unnið upp úr dönsku (sjó)korti og bætt inn á það norræn-
um staðaheitum. Á því eru lengdar- og breiddarbaugar svo að af því má
nema stærð Grænlandsflæmisins og legu þess á jarðkringlunni. Kortin þrjú
koma ágætlega til skila vitneskju um sögusvið bókarinnar og staðsetningu
og afstöðu einstakra staða sem þar koma við sögu. Þau gera því gott gagn.
Nefna má að á kortunum af byggðahverfunum er mælikvarði svo sem sjálf-
sagt er og má með honum gera sér nokkra grein fyrir því hve feikilangir
margir hinna grænlensku fjarða eru. Hin byggilega strandlengja er því ærið
löng á suðvesturströnd Grænlands þar sem norrænt fólk settist að fyrir
rösku árþúsundi. Lesandi gæti óskað sér þess að hafa fyrir sér í bókinni
kort þar sem sjá mætti afstöðu Grænlands til þeirra landa sem íbúar
landsins á miðöldum höfðu einkum samskipti við og merktar væru á það
ætlaðar siglingaleiðir og þær vegalengdir sem líklegt er að sigldar hafi ver-
ið. Hefði slíkt kort lýst heiti bókarinnar og skýrt fyrir lesanda hvers vegna
Grænlandsbyggð verðskuldaði að heita hjari heims og gefið vísbendingu
um það hvað það fólk hafði við að fást sem lagði í ferðir milli Grænlands
og annarra landa, hvort sem var til austurs eða vesturs.
Í bókinni er 21 ljósmynd sem er allnokkuð þegar stærð hennar er höfð
í huga. Allar eru myndirnar svarthvítar. Þriðjung ljósmyndanna hefur bók-
arhöfundur sjálfur tekið, eina Guðmundur Ólafsson fornleifafræðingur en
aðrar eru ættaðar úr bókum danskra fræðimanna. Er skilmerkilega greint
frá uppruna ljósmyndanna í myndaskrá aftast í bókinni. Það verður að
segjast eins og er að þær myndir sem bókarhöfundur tók tel ég að hafi ekki
átt neitt erindi á prent því að þær eru allar lélegar. Engin þeirra er nægilega
skörp og það sem maður heldur að eigi að vera myndefnið týnist í þvælu-
kenndum gráma. Upplýsingagildi þeirra er því takmarkað og listrænt gildi
ekkert. Aðrar ljósmyndir skila sér mjög þokkalega enda hafa þeir sem þær
tóku haft skýra hugmynd um hvert myndefnið ætti að vera og myndað það
en ekki umhverfi þess og þótt bókin sé ekki prentuð á sérstakan mynda-
pappír birtast þær greinilegar og laglegar á síðum hennar. Val ljósmynd-
anna, þeirra sem gildi hafa, virðist einnig vel heppnað. Lesandi bókarinnar
fær að sjá rústir grænlenskra miðaldabygginga, ýmsa muni og ígangsklæði
sem hinn kaldi grænlenski svörður varðveitti lítt skert. Allt gefur þetta mik-
ilsverða innsýn í heim hinna fornu Grænlendinga.
Í aðfaraorðum kveðst Guðmundur haldinn „Grænlandsveikinni“ og
muni hún ólæknandi. Þessi krankleiki hefur lagst á allmarga íslenska fræði-
menn síðan seint á 19. öld og sjúkdómseinkennin hafa reynst vera ákaflega
misjafnlega geðþekk. Grænlandsveiki Guðmundar er áreiðanlega góðkynja
því að bókin sem hann hefur látið okkur í té um norrænu þjóðina sem hjarði
á hjara veraldar í 450 ár eða svo er gæðabók. Megi honum endast vel sóttin.
Kristján Sveinsson
R I T D Ó M A R218
Saga vor 2006-NOTA-2 26.4.2006 17:27 Page 218