Saga - 2007, Blaðsíða 61

Bygg› ar lag sem fletta hef ur vænt an lega mynd ast flannig a›
nokkr ar fjöl skyld ur hafa unn i› sam eig in lega a› flví a› reisa bygg›
og eng in ein hef ur haft und ir tök in frá upp hafi. Dæmi um slík
bygg› ar lög má finna all ví›a og eru flau önn ur helsta teg und upp -
haf legra land nám skjarna sem hægt er a› greina.21 Lík legt er a› ekki
geti hafa li› i› lang ur tími flar til skap a› ist flörf e›a svig rúm fyr ir
höf› ingja í slíku sam fé lagi. Af hag ræn um og/e›a tákn ræn um
ástæ› um hef ur ekki alls sta› ar hent a› a› höf› ing inn byggi á einu af
frum b‡l un um og flví hef ur flurft a› stofna n‡tt, oft í út ja›ri bygg› -
ar lags ins. Ég hef bent á a› flannig megi sk‡ra til ur› mi› stö›va eins
og Hjalta sta›a í Hjalta sta›a fling há og Mö›ru valla í Hörg ár dal, og
lei›a má rök a› flví a› hi› sama gildi um Hof sta›i í M‡ vatns sveit.22
Hof sta› ir eru sam kvæmt flessu n‡ b‡li höf› ingja yfir bygg› ar -
lag inu vi› sunn an vert M‡ vatn frá seinni hluta 10. ald ar. Má í flví
sam hengi hafa í huga frá sögn Lax dælu af n‡ b‡l is stofn un Ólafs pá
í Hjar› ar holti en hún á einmitt a› hafa gerst skömmu eft ir 960,23 og
frá sögn Land náma bók ar af Hé›ni milda sem lét gera Sval bar› á
Sval bar›s strönd ári› 984.24 A› stofna n‡ b‡li í ja›ri bygg› ar lags ins
hef ur gert höf› ingj an um kleift a› leggja und ir sig meiri land gæ›i
en nokk urt eitt hinna eldri b‡la haf›i uppá a› bjó›a og skjóta flannig
styrk ari efna hags leg um sto› um und ir til kall sitt til valda. Senni lega
hef ur ekki skipt minna máli a› au› veld ara hef ur ver i› a› tengja
hug mynd ina um völd og áhrif vi› n‡j an ból sta› en ein hvern hinna
gömlu — ekki síst ef hug mynd in um völd eins manns yfir bygg› -
ar lagi var n‡ af nál inni.
Nafn i› Hof sta› ir, stær› skál ans, ‡ms ar vís bend ing ar um for-
krist i› skreyti (naut gripa haus kúp ur utan á veggj um skál ans) og
um at hafn ir sem telja ver› ur tákn ræn ar e›a jafn vel trú ar leg ar (háls -
höggvi› sau› fé og naut grip ir), auk gripa sem benda til hei› inn ar
trú ar (flórs hamr ar), eru allt at ri›i sem nota má sem rök fyr ir flví a›
höf› ing inn sem b‡l i› stofn a›i hafi vís vit andi tengt til kall sitt til
valda vi› efl ingu hei› ins si› ar, vænt an lega í and stö›u vi› auk in
„hann reisti hof mikið …“ 61
21 Orri Vé steins son, Thom as H. Mc Govern og Christ i an Kell er, „End uring
Impacts: Soci al and En viron mental Aspects of Vik ing Age Settlem ent in Iceland
and Green land,“ Archaeolog ia is land ica 2 (2002), bls. 98–136, eink um 117–125.
22 Orri Vé steins son, Menn ing arminj ar á Mö›ru völl um í Hörg ár dal (Reykja vík
2001), bls. 9–11.
23 Ís lenzk forn rit V, bls. 66–68.
24 Ís lenzk forn rit I, bls. 269–270.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 61