Saga - 2007, Blaðsíða 237

Helgi Hall gríms son, LAG AR FLJÓT. MESTA VATNS FALL ÍS LANDS.
STA‹ HÆTT IR, NÁTT ÚRA OG SAGA. Skrudda. Reykja vík 2005. 414
bls. Mynd ir, kort, mynda skrá, nafna skrá.
Sí› ustu ár hafa tvö stærstu vatns föll Fljóts dals hér a›s, Jök ulsá á Dal og Lag -
ar fljót, ver i› fyr ir fer› ar mik il í al mennri um ræ›u vegna virkj un ar á forma og
-fram kvæmda sem m.a. fela í sér a› sam eina flessi tvö vatns föll í flágu raf -
orku fram lei›slu fyr ir stór i›ju. Frá upp hafi hef ur fletta ver i› um deilt, ekki
síst vegna fless a› ljóst hef ur ver i› a› flessi mann virkja ger› mun breyta
(mik i› og var an lega) ekki a› eins vatns föll un um sjálf um held ur einnig nán -
asta um hverfi fleirra.
Fyrr greind ar fram kvæmd ir me› veit ingu Jök ulsár á Dal í Lag ar fljót,
me› til heyr andi um bylt ingu líf rík is ins, voru enda einn helsti hvat inn til
fless a› höf und ur fless ar ar bók ar, Helgi Hall gríms son líf fræ› ing ur, hóf rit -
un henn ar. E›a eins og seg ir í for mála: „Eft ir fla› [veit ingu Jök ulsár á Dal í
Lag ar fljót] ver› ur Lag ar fljót allt ann a› vatns fall en fla› er nú“. fiví voru sí› -
ustu for vö› a› rann saka Lag ar fljót i› eins og fla› hef ur ver i› um ald ir. Í for -
mál an um kem ur einnig fram a› höf und ur inn vann a› ger› bók ar inn ar í tíu
ár og flar af var hún a› al verk efni hans sí› ustu fimm árin fyr ir út gáfu. Upp -
haf i› a› rit un verks ins rek ur höf und ur fló allt aft ur til árs ins 1982. Geta má
fless a› Helgi hef ur feng ist vi› margs kon ar rann sókn ir á nátt úru Ís lands, en
í tím ans rás hafa rann sókn ir hans or› i› afar ví› fe›m ar og ná› til margra
fræ›is vi›a, fl.á m. sagn fræ›i.
Bók in skipt ist í sex hluta og eru til vís an ir og eft ir máls grein ar á eft ir
hverj um fleirra. Í fyrsta hluta er fjall a› um e›li og um hverfi Lag ar fljóts og
er sá hluti a› meg in stofni nátt úru fræ›i og sta› ar l‡s ing ar. Ann ar hluti sn‡st
um líf ríki Fljóts ins og vei›i í flví og vi› fla›. Í fless um hluta get ur m.a. a›
líta grein ar gó›a fram setn ingu efn is úr ‡ms um sk‡rsl um sem lík lega eru
fáum kunn ar, en auk fless er veru legu pú›ri eytt í a› greina frá til raun um
til a› efla fisk gengd í Lag ar fljóti. firi›ji hlut inn er helg a› ur sam göng um á
Fljót inu og vi› fla›. Í fjór›a hluta er a› finna grein ar gott yf ir lit um virkj ana -
fram kvæmd ir á vatna svæ›i Lag ar fljóts í for tí› og nú tí›. Er flar bæ›i fjall a›
um fram kvæmd ir sem var› af og flær sem aldrei ur›u a› veru leika. Í fless -
um hluta er einnig vik i› a› bar áttu fyr ir vernd un og fri› l‡s ingu á svæ› um
í og vi› Lag ar fljót. Fimmti hlut inn vík ur a› ‡ms um sögn um og fljó› sög um
sem tengj ast Fljót inu og er Lag ar fljótsorm ur inn flar fyr ir fer› ar mest ur. Sjötti
hlut inn (og sá stysti) sn‡st um list og róm an tík tengda Lag ar fljóti.
Eins og sjá má af fless ari upp taln ingu er efn is skipt ing milli bók ar hluta
sk‡r og er efn inu ra› a› skipu lega í kafla inn an hvers hluta. Er frá gang ur -
inn me› fleim hætti a› a› gengi legt og flægi legt er a› leita í bók inni a›
ákve›n um um fjöll un ar efn um. Slíkt er al ger nau› syn í svo um fangs mik illi
bók. Marg hátt u› um fró› leik, frá sögn um og kve› skap, sem ekki fell ur a›
ritfregnir 237
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:58 PM Page 237