Saga - 2007, Blaðsíða 143

synd ir hafa ís lensk ar heim ild ir or› in „höf u› synd“ e›a „synd“, en
a› flví ver› ur vik i› nán ar hér á eft ir.
Í skjali sem gæti ver i› frá sí› ari hluta 13. ald ar og ber tit il inn
„Bann ver› ur á flrjá vega“ kem ur sk‡rt fram a› bann fell ur fyr ir
höf u› synd: „Nú er hver í banni fyr ir gu›i, sá sem gjört hef ir höf u› -
synd, flar til sem hann ját ar hana me› i›r an, af láti og yf ir bót …“19
fia› var flví höf u› synd sem kall a›i fram hi› minna bann, sem
fl‡ddi a› á›ur en vi› kom andi gæti sæst vi› gu› og tek i› alt ar is -
sakra menti flurfti a› skrifta fyr ir hana; játa, s‡na i›r un, gera yf ir bót
og taka af lausn. Ann a› hug tak sem l‡s ir hinu minna banni er „a›
liggja í höf u› synd“ og átti vi› flann sem haf›i dr‡gt höf u› synd en
var ekki bú inn a› skrifta e›a vildi jafn vel ekki gera fla›.20
Hug tak i› „höf u› synd“ vís ar í raun til fleirra synda sem henda
menn oft ast og dr‡g› ar eru í dag legu lífi. Hvern ig flær voru tald ar var
dá lít i› á reiki fram an af mi› öld um, en end an leg sam sta›a um a› flær
væru sjö mun hafa leg i› fyr ir um ári› 1100 og eru flá tald ar dramb,
öf und, rei›i, leti, ágirnd, græ›gi (of fylli mag ans) og hór dóm ur.21
Skrifta bo› fjöll u›u um höf u› synd ir eins og kom fram hér a›
fram an, enda var ekki ö›r um synd um til a› dreifa sem flurfti a›
skrifta fyr ir. Einnig hef ur kom i› fram a› slík ar synd ir felldu hi›
minna bann á menn, án fless a› dóm ari kæmi flar nærri. Af lausn
var nau› syn leg hverj um fleim sem var í hinu minna banni og til
fless a› ö›l ast hana flurfti a› skrifta og vinna yf ir bót ar verk. Í
skrifta bo› un um var a› finna bæ›i út list an ir á hverj ar flær voru og
flau yf ir bót ar verk sem dug›u til a› lækna menn af flví meini sem
synd in var og flau sög›u prest un um fyr ir um hvern ig fleir skyldu
mæla fyr ir um skrift ir fyr ir sókn ar börn um.22 Hér má fló líta nán ar
á hug taka notk un í skrifta bo› um, bæ›i til fless a› kanna merk ingu
hug tak anna og til fless a› sta› festa hva› fla› var sem fram kall a›i
hi› minna bann. Í skrifta bo› um fior láks bisk ups frá 1179 er mis jafnt
hvort not a› er hug tak i› „höf u› synd“ e›a „ann mark ar“ um fla›
syndin fyrir dómstóla 143
19 D.I. II, bls. 232. Reynd ar er einnig fjall a› um bann fyr ir logn ar sak ir í statút -
unni, en fla› var ekki sér stök banns ger›.
20 D.I. II, bls. 522. Skip an Ei lífs og Jóns: „me› an flú ligg ur í höf u› synd e›ur hef -
ir vilja til fram lei› is hana a› gera“.
21 fietta eru super bia, invidia, ira, acedia, avaricia, gula og lux uria. fiess ar synd ir
eru tald ar upp í ís lenska Skrifta spegl in um.
22 Or› i› skrift ir sem dreg i› er af lat ínu, (pro)scri bere merk ir „a› setja reglu, bo›,
a› mæla fyr ir um“. Gunn ar F. Gu› munds son, „I›r un og yf ir bót“, bls. 213.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 143