Saga - 2007, Blaðsíða 140

Á Ís landi komu skrifta bo› fyrst fram me› fior láki fiór halls syni
Skál holts bisk upi (1178–1193) um fla› leyti sem far i› var a› draga
úr hlut verki skrifta bo›a í skipu lagi kirkju stofn un ar inn ar; flau eru
flví me› al yngstu skrifta bo›a sem flekkt eru.9 Á sama tíma og fior -
lák ur bisk up kom til Ís lands me› ‡ms ar n‡j ung ar í krist in rétti
(„erki bisk ups bo› skap“) bar hann flví einnig til lands ins ‡m is legt
sem var a› úr eld ast. Yngri ís lensk skrifta bo› eru fló til. Skrifta bo›
fior láks voru a› mestu leyti und ir sta›a fleirra og ljóst er á skrifta -
bo› um Jóns bisk ups Hall dórs son ar frá 1326 a› ætl ast er til a› flau
séu hald in, flótt hon um flyki illa hafa til tek ist eins og fram kem ur
í eft ir far andi or› um hans: „Nú er yfir far i› um flau bo› or› er hinn
sæli fior lák ur bau› en vér höld um fleim hörmu lega upp …“10
Skrifta bo› in bjó›a skrift ir „fyr ir hin ar stærstu höf u› synd ir“,
eins og seg ir í fior láks skrift um en flau greina ekki milli ytra og
innra svi›s kirkj unn ar og sta› fest ir fla› a› flau ur›u til á›ur en sú
a› grein ing kom fram hér lend is.11 Í flessu sam hengi fl‡› ir hug tak -
i› „skrift ir“ yf ir bót ar verk. Skrifta bo› in greina helstu synd ir, gera
grein fyr ir birt ing ar mynd um fleirra, fl.e. hva›a verk flau geta leitt
af sér, og segja fyr ir um flá pínu e›a yf ir bót ar verk sem flarf til a›
ö›l ast af lausn fyr ir slík ar synd ir. Mörg fleirra verka heyr›u und ir
hi› ytra svi› kirkj unn ar eft ir a› fla› var› til eft ir mi›ja 12. öld, en
höf u› synd in sem slík tald ist flá innra mál efni kirkj unn ar. Sú sta› -
reynd a› skrifta bo› eru til frá sí› mi› öld um á Ís landi bend ir til fless
a› flau hafi ver i› not u› hér lend is á fleim tíma. fió er ekki ástæ›a til
a› telja a› laga gildi fleirra hafi ver i› sam bæri legt vi› statút ur, en
fla› voru laga fyr ir mæli frá for mönn um kirkj unn ar um af mörk u›
laga leg at ri›i sem fóru a› ber ast hing a› til lands eft ir a› innra og
ytra svi› kirkj unn ar kom til.12 Heim ild ir benda til fless a› kirkju -
dóm ar arn ir á sí› mi› öld um hafi stu›st vi› krist in rétt Árna frá 1275
og a›r ar flekkt ar laga heim ild ir kirkj unn ar en aldrei vi› skrifta bo›
í dóm um sín um og fless er einmitt a› vænta fleg ar til lit er tek i› til
fless hvern ig dóms kerf i› átti a› starfa sam kvæmt lög um. fiví má
lára magnúsardóttir140
9 Ég flakka séra Jak obi Rol land ábend ingu um fletta efni.
10 D.I. II, bls. 605.
11 D.I. I, bls. 420.
12 Gunn ar F. Gu› munds son, Ís lenskt sam fé lag og Róma kirkja. Kristni á Ís landi II.
Rit stj. Hjalti Huga son (Reykja vík 2000), bls. 97.— Í dokt ors rit ger› minni færi
ég rök fyr ir flví a› statút ur hafi haft fullt laga gildi hér lend is eft ir 1275 flótt
flær hafi ekki ver i› lag› ar fyr ir lög réttu og flannig hafi flær or› i› hluti af sett -
um krist in rétti í land inu.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 140