Saga - 2007, Blaðsíða 87

e.t.v. fram á flá 11. fia› er all lang ur tími og er ekki óhugs andi a› á
fleim tíma hafi merk ing or›s ins hof breyst. Hér hef ur ver i› gert rá›
fyr ir flví a› á sí› ustu ára tug um 10. ald ar og fram á 11. öld hafi hof
feng i› ein hvers kon ar trú ar lega teng ingu, merk ingu sem var› til í
and stö›u vi› kristn ar hug mynd ir, og fla› sk‡r ir flá af hverju hof fór
al mennt a› fl‡›a „hús ætl a› fyr ir hei›n ar helgi at hafn ir“ eft ir a›
kom i› er fram á ritöld. En hvern ig ger› ist fla› og hver var flá upp -
haf leg merk ing or›s ins hof?
Fyrst sta› setn ing bæja me› hof-nöfn um bend ir til a› fleir hafi
ver i› stofn a› ir sem mi› stö›v ar (e›a til raun ir til a› búa til mi› -
stö›v ar) flá hl‡t ur hof a› hafa haft ein hvers kon ar sam fé lags lega
merk ingu — fla› fel ur í sér ein hverja eig in leika sem til heyra mi› -
stö›v um. Hof get ur ekki hafa ver i› not a› ein göngu til fé lags legra
at hafna — gegn flví mæl ir upp gröft ur inn á Hof stö› um í M‡ vatns -
sveit — og höf und ur Vatns dæla sögu taldi greini lega a› Ingi mund -
ur gamli byggi í hofi sínu, flví sem var 100 fóta langt (30–35 metr -
ar).87 Hof fl‡› ir flví ann a› hvort bygg ing sem búi› var í en fljón a›i
jafn framt ö›r um hlut verk um e›a bær flar sem slíka bygg ingu var
a› finna. Gild ir í raun einu hvort er, en hættu minnst er a› fylgja
fræ›i mönn um mi› alda og telja a› hof eigi vi› bygg ing una.
Flest ir fræ›i menn mi› alda litu á hof sem hei›n ar kirkj ur og er
fla› t.d. sk‡rt af fior steins sögu uxa fóts,88 broti af fiór› ar sögu
hre›u89 og Hauks bók Land námu90 en flær frá sagn ir eru all ar skyld -
ar. Önn ur af sta›a kem ur fram í Vatns dæla sögu en sk‡r ast fló í Eyr -
byggja sögu, en flar seg ir: „Til hofs ins skyldu all ir menn tolla gjalda
ok vera skyld ir hof go› an um til allra fer›a, sem nú eru fling menn
hƒf› ingj um, en go›i skyldi hofi upp halda af sjálfs síns kostn a›i,
svá at eigi rén a›i, ok hafa inni blót veizl ur.“91 Hér er hof inu ekki líkt
vi› kirkju held ur er lík ing in vi› sam band fling manns og go›a, hof -
toll ur inn er und an fari fling far ar kaups ins. Hof i› hef ur tákn ræna
merk ingu í sam bandi hof go›a og fylg is manna hans: ma› ur sem á
og rek ur hof er fylgd ar ver› ur, menn borga hon um toll og fylgja
hon um í strí›i og fri›i en í sta› inn stend ur hann fyr ir mik il vægri
sam fé lags fljón ustu, fl.e. a› halda veisl ur. Má flá ekki skilja um mæli
Ara fró›a, um fé fla› sem Grím ur geit skör gaf til hofa, á flann veg
„hann reisti hof mikið …“ 87
87 Ís lenzk forn rit VII, bls. 42 sbr. 30.
88 Ís lenzk forn rit XIII, bls. 343.
89 Ís lenzk forn rit XIV, bls. 231.
90 Ís lenzk forn rit I, bls. 315.
91 Ís lenzk forn rit IV, bls. 9.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 87