Skírnir - 01.09.2002, Blaðsíða 73

SKÍRNIR
BÖRN SÍNS TÍMA
295
eyjaskeggjum í hag og tók um útgerðina þingsvitni. Mislíkaði um-
boðsmanni tiltæki þetta stórlega og fékk hann sýslumann víttan
og sektaðan á alþingi fyrir athæfið. Fór eftir það vel á með mekt-
armönnum þessum, enda er sýslumaður fátækur og fær oft upp-
gjöf skulda hjá umboðsmanni. Þótt ekki þurfi hann konungstekj-
ur að innheimta né standa á þeim reikningsskil er starfi hans mik-
ill. Líkt og aðrir sýslumenn rannsakar hann og dæmir delikventa
og delikventinnur sem stunda þjófnað og iðka dulsmál. Einnig
þarf hann að refsa óvönduðum mönnum sem ærumeiða yfirvöld,
einkum umboðsmann eða konu hans, og ákveða hvar ómagar
réttilega skuli til sveitar tilheyra. En mikið verk hefur sýslumaður
að vinna við að elta uppi lausgangara sem þykjast vera réttir lausa-
menn að lögum án þess að hafa bevís upp á það, því margir slíkir
þrjótar fara í Eyjar út um vetur jafnan, enda auðvelt oftast að fá
rúm á kóngsins skipum. Hefur sýslumaður dæmt suma slíka lög-
brotsmenn til Brimarhólmsvistar að vertíð lokinni og eigur þeirra
upptækar til konungs. Einnig kemur það í hlut sýslumanns að sjá
til þess að heimamenn fari á báta þá sem þeim er skipað til. Vilja
sumir óhlýðnast slíku boði og eru þeir dæmdir til mátulegra refs-
inga fyrir sjálfræðið, sektar eða hýðingar eftir allra þjóða reglu.
Embættisverk sýslumanns eru þá flest upptalin og má sjá hve
annasöm þau eru og erfið.
Á eldárinu sat séra Benedikt Jónsson að Ofanleiti en að
Kirkjubæ séra Guðmundur Högnason, báðir vel lærðir og prýði-
lega kynntir. Höfðu þeir mikinn áhuga á að kenna ungdóminum
lærdóm en það torveldaði þeim undirvísningu hve lítið er um ung-
dóm í eyjunum. En börn deyja þar oftast í reifum. Vegna fátæktar
geta fáir Vestmannaeyingar sent konur sínar upp í land til að fæða.
Því er það að Vestmannaeyjar byggjast að staðaldri með því að fá-
tækt fólk úr lágsveitum Rangárþings, og einnig stundum úr Mýr-
dalnum, flyst til eyjanna. Er af þessu landhreinsun fyrir sveitirnar
og léttir af þeim annars óbærilegri ómagaframfærslu.
En um prestana tvo er annars það að segja að þótt fiskitíundin,
lifibrauð þeirra, hafi oft verið Eyjaprestum ábatasöm, og sumir
þeirra hafi auðgast vel í prestskap, að svikull er sjávarafli og þegar
það gerist verður fiskitíundin lítil. Þar við bættist að séra Guð-