Bókasafnið - 01.07.2018, Blaðsíða 11

Bókasafnið 42. árg – 2018 11
því það er ólík menning í stofnunum en það tókst að vinna
þokkalega vel saman.
Hér má einnig nefna stafrænu endurgerðina, sem upphaf-
lega var tilraunaverkefni en er nú hluti af daglegum rekstri
safnsins. Gerð var stefna um stafræna endurgerð árið 2006,
og unnið hefur verið eftir henni. Safnið hefur fengið styrki
vegna stafrænnar endurgerðar ákveðinna gagna og eigendur
efnisins hafa einnig greitt fyrir sitt efni vegna þess að þeir
vilja að það sé opið og aðgengilegt og fari inn á okkar vefi.
Það er alltaf verið að bæta framsetningu efnisins, meðal
annars er nú í tengslum við afmælið verið að þróa þetta
áfram og gera notendavænna. Þá er söfnun á stafrænu efni
sífellt að aukast og meðal annars hefur íslenskum vefsíðum
verið safnað lengi.
Undir þennan hatt fellur einnig samvinna við útgefendur,
rithöfunda, prentsmiðjur, þýðendur og fleira en okkur hefur
kannski ekki tekist nægilega vel að ná einhverjum samhljóm
með útgefendum.
Þá til að fá inn skylduskilaeintök?
Það ferli hefur verið í nokkuð föstum skorðum, aðalvanda-
málið hefur verið aukin eiginútgáfa. Nú er önnur breyting
að koma fram, því bókaprentunin er að færast úr landi. Það
gerir innheimtu skylduskila erfiðari og fólk hefur á orði að
útgáfan sé ekki að skila sér eins vel og áður. Ég myndi vilja
sinna útgefendum meira og vinna meira með þeim. Þeir
eru logandi hræddir við rafbækur og ég tel að samtök þeirra
hafa staðið í vegi fyrir því að rafbókaútgáfa blómstri hér á
landi. Þeir hafa einnig dregið lappirnar varðandi útlán á raf-
bókum, en eftir miklar tafir er búið að opna Rafbókasafnið
sem Borgarbókasafnið og Landskerfi bóksafna standa
að. Þar er boðið upp á bæði rafbækur og hljóðbækur, en
meirihluti efnisins er þó erlendur, því fyrirstaða hefur verið
í mörg ár og stóru útgefendurnir hafa ekki viljað taka þátt í
verkefninu. Stærsta forlagið var bara með örfáar bækur síð-
ast þegar ég vissi.
Eru þeir hræddir um að undirstinga sjálfa sig í
útgáfunni?
Ja, þeir einhvern veginn leggja ekki í þetta. Nokkrir litlir
útgefendur hafa þó séð tækifærin og vilja gjarnan vera með
og mér sýnist að það efni sé vinsælt. Og ég spái því að á
endanum nái íslenskar rafbækur flugi. Þangað til sitjum
við uppi með amerísku bækurnar í Rafbókasafninu, en ef
að stóru forlögin koma inn, þá mun notkunin aukast og þá
mun ég svo sannarlega kaupa mér bókasafnskort í Borgar-
bókasafninu.
Eftir að viðtalið var tekið hefur komið fram efnisveitan
Storytel sem býður upp á íslenskar og erlendar hljóðbækur
og rafbækur í áskrift og Forlagið – hljóðbók sem býður upp
á stakar hljóðbækur í streymi. Það er athyglisvert að báðir
þessir aðilar nota orðið bókasafn í sinni markaðssetningu.
Undir þjóðmenningarhlutann fellur einnig forystuhlut-
verk safnsins gagnvart öðrum söfnum í landinu. Ég tel að
vel fari á því að í gegnum Landskerfið sé í boði tæknileg
grunnþjónusta fyrir öll söfnin, en faglega þekkingin svo sem
skráning, flokkun, lyklun, efnisorð, nafnmyndaskrár, opinn
aðgangur, tengd opin gögn og svo framvegis sé í Lbs-Hbs.
Innleiðing RDA skráningarreglnanna tókst afar vel með
samstilltu átaki allra og nú er með sama hætti unnið að
útboði á nýju bókasafnskerfi.
Landskerfi bókasafna er svo undirstaða kerfismála bóka-
safnanna í dag og sú starfsemi gengur mjög vel. Það er stór-
merkilegt að fólk hafi verið svo framsýnt að að berjast fyrir
því að reka eitt bókasafnskerfi fyrir allt landið, og einnig að
öll söfnin hafi verið tilbúin til að sameinast um eitt kerfi.
Það hefur farið feykileg vinna í að samræma skráningu og
upplýsingar um safneignina, en nú auðveldar það okkur svo
margt. Það breytti líka vinnubrögðum því hér áður fyrr var
fólk í hverju einasta bókasafni að flokka og skrá, en nú þarf
einungis að tengja stóran hluta þess efnis sem söfnin kaupa.
Það hefur myndast net af fólki sem vinnur í sama kerfi og
bætir hvert annað upp. Ef ekki er komin skráningarfærsla
þá er sett inn skemmri skráning, sem Lbs-Hbs sér svo um
að fullskrá ef þetta er íslensk bók, enda er það eitt af grunn-
verkefnum safnsins að sinna þjóðbókaskráningunni sam-
kvæmt lögunum. Að þessu er líka mikill vinnusparnaður
og starfsfólkið getur sinnt öðrum verkefnum svo sem upp-
lýsingaþjónustu og ýmis konar viðburðum og útrás.
Öll sveitarfélög eiga samkvæmt lögum að reka bókasöfn
og vilja fara inn í bókasafnskerfið svo að það er ákveðinn
jarðvegur fyrir starfsemi Landskerfis, sem hefur þjónustað
söfnin frá 2003 þó að fyrirtækið hafi orðið til ári fyrr. Ég
held að þetta hafi verið ótrúleg lyftistöng fyrir bókasöfnin.
Þessi vinnubrögð gera það einnig að verkum að inn í kerfið
koma útgáfur sem starfsfólk Lbs-Hbs myndi ekki frétta af.
Það er sífellt meiri eiginútgáfa og útgáfa út um allt land,
sem skilar sér seint og kannski ekki. En þessi sýn og þessi
hugsun að öll bókasöfnin vinni saman í einu kerfi, það er
einstakt í heiminum. Það eru víða til samlög bókasafna sem
nota sama kerfi, til dæmis háskólabókasöfn á tilteknu svæði,
öll almenningsbókasöfn eða öll skólasöfn, en okkar fyrir-
komulag er alveg sérstakt. Nú stendur yfir vinna við kaup
á nýju kerfi. Í undirbúningsfasanum kemur í ljós að það er
mikil eftirspurn eftir að notendur geti afgreitt sig í gegnum
síma og tölvuna. Það vantar í Gegni, hann er orðinn gamal-
dags, þannig að það er mjög tímbært að fá kerfi sem byggir
á nýjustu tækni.
Eintak sótt í öryggisgeymslu