Skírnir - 01.09.2013, Page 21

SKÍRNIR LÝÐRÆÐISBRESTIR ... LÝÐVELDISINS 251
samstarf við Sjálfstæðisflokkinn. Reyndar gátu flokkarnir þrír,
Framsóknarflokkur, Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag, ekki held-
ur myndað saman meirihlutastjórn.
Stjórnarmyndun gekk mjög erfiðlega, enda fóru saman viðsjár-
verðir tímar í efnahagslífi og stjórnmálum sem löngum fyrr. Hörð
átök voru milli flokka og jafnvel innan þeirra. Fáir stjórnmálafor-
ingjar sátu öryggir í sínum sessi. Löngum og ströngum viðræðum
um stjórnarmyndun lyktaði tíu vikum eftir kosningar með myndun
ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Alþýðuflokks
undir forsæti Þorsteins Pálssonar, formanns Sjálfstæðisflokksins.
Steingrímur Hermannsson varð utanríkisráðherra og Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins, fjármálaráðherra.
Á yfirborðinu virtist ríkisstjórnin sterk þar sem að baki hennar
var mikill meirihluti á þingi þar sem stjórnarþingmenn voru 42 en í
stjórnarandstöðunni voru þrír flokkar og eitt flokksbrot með ein-
ungis 21 þingmann. Efnahagserfiðleikar voru hins vegar miklir og
fljótlega kom í ljós að samstarfið var fallvalt. Til að mynda var engin
samstaða í ríkisstjórninni um fiskveiðistefnuna sem endurspeglaðist
vel í forsíðufrétt Alþýdublaðsms í nóvember 1987: „Djúpstæður
ágreiningur um fiskveiðistefnuna — Alþýðuflokksmenn óhressir
með tillögur sjávarútvegsráðherra — Vilja veigamiklar breytingar
— Kjördæmisafstaða ríkjandi í Sjálfstæðisflokknum. Ekki einhugur
hjá Framsókn" („Djúpstæður ágreiningur ...“ 1987). Samstöðuna
skorti í fleiri málum eins og berlega kom í ljós haustið 1988 þegar
formenn ríkisstjórnarflokkanna komu saman í sjónvarpssal til að
ræða gerð væntanlegs fjárlagafrumvarps. I beinni útsendingu lýstu
þeir Steingrímur og Jón Baldvin því yfir að þeir bæru ekki lengur
traust til forsætisráðherrans og að í stjórninni væri ekki samstaða
um aðgerðir í efnahagsmálum. Skömmu síðar gekk Þorsteinn Páls-
son á fund forseta Islands og baðst lausnar fyrir sig og ríkisstjórn-
ina í heild.
Steingrími Hermannssyni tókst á undraskömmum tíma að
mynda meirihlutastjórn. Framsóknarflokkur og Alþýðuflokkur
höfðu hins vegar aðeins 23 þingmenn og voru fjarri því að hafa
starfshæfan meirihluta á þingi. Alþýðubandalagið með sína 8 þing-
menn reyndist mjög fúst til stjórnarsamstarfs, en þá vantaði einn