Skírnir - 01.09.2013, Side 48

278
SVANUR KRISTJÁNSSON
SKÍRNIR
þannig kynt undir þenslu í samfélaginu og hækkunum á hluta-
bréfamarkaði. Afleiðingin var misskipting auðæfa og samfélag þar
sem „sægreifar og verðbréfaprinsar" ganga lausir og vita varla hvað
þeir eiga að gera við peningana.
Áhrif kvótakerfisins hrísluðust um allt þjóðfélagið og skekktu
allar undirstöður þess. Frá sjónarhóli lýðræðisins hafa alvarlegir
hlutir gerst á Islandi. Birtingarmyndir nýrra tíma eru margar. Sums
staðar blasir við eyðilegging rótgróinna byggða þar sem fólk hafði
með samheldni og atorku byggt upp góð samfélög. En fórnirnar
höfðu verið þungbærar, vosbúðin mikil og sjóslysin tíð. Það má
með miklum rétti halda því fram að nokkurs konar lénsveldi hafi
verið endurreist í landinu: Annars vegar standa fáir lénsherrar sem
eiga auðlindina og hins vegar hin mörgu eignalausu sem verða að
sætta sig við lífsskilyrði ójafnaðar og óréttlætis.
Lýðræðisbrestir á íslandi
Nauðsynlegt er að kryfja til mergjar með hvaða hætti lögin um fisk-
veiðistjórnun voru sett árið 1990 til þess að útskýra hvers vegna
slíkir hlutir geta gerst í þjóðfélagi sem flestir vilja að haldi í heiðri
lýðræði, réttlæti og gott siðferði. Fyrsta skrefið í slíkri greiningu er
að skoða hlut stjórnmálaflokkanna og athuga hvort þeir hafi gegnt
lýðræðisskyldum sínum og mótað stefnu um fiskveiðistjórnun, lagt
stefnu sína fyrir kjósendur í kosningum og fengið umboð til að
fylgja henni eftir að kosningum loknum.
íslenskir stjórnmálaflokkar hafa aldrei haft mikla burði til að
móta ítarlega stefnu í helstu ágreiningsmálum. Lífæð þeirra hefur
fremur verið fyrirgreiðsla og þjónusta við sérhagsmuni, ekki síst í
landbúnaði og sjávarútvegi. Upp úr 1970 hófst tímabil mikils
óstöðugleika í stjórnmálum og efnahagslífi og sundrungin í flokka-
kerfinu varð enn meiri í alþingiskosningunum 1987, m.a. gátu engir
tveir stjórnmálaflokkar myndað ríkistjórn með meirihluta sér að
baki. Mynduð var þriggja flokka ríkisstjórn sem sprakk eftir rúm-
lega ár. Þá tók við önnur þriggja flokka stjórn, fyrst með stuðningi
eins óháðs þingmanns og síðan með atfylgi Borgaraflokksins sem
hafði unnið mikinn kosningasigur 1987 en síðan splundrast í marga