Skírnir - 01.09.2013, Page 62

292
PÁLLSKÚLASON
SKÍRNIR
spyr þessarar spurningar?“ Hann kann að hafa hitt naglann á
höfuðið: Eg efast um að sá háskóli geti verið góður þar sem fólk
veltir ekki skipulega fyrir sér hvort fræðunum sem þar eru stunduð
sé sinnt sem skyldi og hvort kennslan og rannsóknirnar leiði til góðs
fyrir nemendurna og þjóðfélagið.
Góður er sá skóli þar sem fólk leitast vitandi vits við að gera
betur. Þetta á við alla skóla, því skólar snúast ekki um neitt annað
en gildi menntunar og þekkingar og þess vegna er þar sífellt spurt
um gildi þess sem þar er gert. Þetta á þó sérstaklega vel við háskóla
vegna þess að enginn annar skóli er þeim æðri og þess umkominn
að leggja mat á gildi þeirra. Þess vegna er háskóli stofnun sem er
öðru fremur helguð leitinni að betri mælikvörðum á gildi þekkingar
og menntunar og þar sem fólk getur sagt með góðri samvisku:
„Þetta eru bestu eða skástu mælikvarðarnir eða rökin sem við
höfum á þessari stundu til að fella dóma um gildi þess sem við
hugsum, segjum og gerum.“
Okkur getur auðvitað skjátlast og það er að sjálfsögðu ekki ein-
ungis í háskólum sem finna má bestu mælikvarðana á gildi allra
skapaðra hluta og þess sem við gerum. Þeir sem eru dómbærastir á
gildi hluta og verka eru yfirleitt fagmenn á sínu sviði og þeir leyn-
ast víða í þjóðfélaginu. En kröfunni um að yfirvega og rannsaka
fræðilega mælikvarða og rökin fyrir dómum okkar um gildi hlutanna
er fyrst og fremst sinnt í háskólanum. Þetta er langmikilvægasta
samfélagslega leiðin sem við höfum mótað til að sinna þekkingunni
skipulega og gæta þess að hún glatist ekki, heldur sé sífellt að endur-
nýjast og lifna í hugum okkar. Og þetta kallar á stöðuga gagnrýni á
það sem við höfum fyrir satt án þess að hafa kannað hvort við
höfum gildar ástæður til þess. Þannig tefla fræðimennirnir fram
nýstárlegum hugmyndum og skoðunum til að freista þess að finna
nýjar leiðir að hinu sanna og rétta. Því verður iðulega árekstur á
milli þess sem fræðimenn halda fram og þess sem er viðtekið og
hefðbundið í þjóðfélaginu, til dæmis í ákveðinni starfsgrein.5 Menn
5 Hér vaknar spumingin um það hvort og þá að hve miklu leyti það séu ekki mæli-
kvarðarnir sem hafa verið margreyndir í störfum manna, til dæmis í læknisfræði
og lögfræði, sem eiga að vera til viðmiðunar fyrir kennslu í viðkomandi fagi, eða
hvort nýjar rannsóknir eigi fyrst og fremst að ráða í kennslunni.