Skírnir - 01.09.2013, Page 63

SKÍRNIR
HVAÐ ER GÓÐUR HÁSKÓLI?
293
hafa alla tíð litið fræðilega þekkingu hornauga vegna þess að hún
tekur til endurskoðunar viðtekna þekkingu en hefur sjálf ekki
sannað gildi sitt í raun; en þegar hún gerir það verður hún hagnýt
og hversdagsleg og hið fræðilega eðli hennar hættir að skipta máli.
Að þessu sögðu er rétt að minna á að fræðileg þekking hefur á
undanförnum áratugum orðið æ mikilvægari á flestum sviðum
þjóðfélagsins. Þar af leiðandi hafa verið gerðar síauknar kröfur til há-
skólanna um að veita meiri fræðilega menntun og útvega fleiri
fræðilegar lausnir á verkefnum og vandamálum í þjóðfélaginu. Við
þessu hafa háskólarnir brugðist með ákveðnum hætti sem hefur haft
mikil áhrif á viðgang þeirra. Skoðum það nánar.
2. Frœðin og hagkerfið: Þekkingin sem lausnarorð
Fræðileg, vísindaleg og tæknileg þekking hefur smám saman orðið
æ mikilvægari í allri skipulagningu og framkvæmdum manna. Nýjar
uppgötvanir og aukin kunnátta fólks til alls kyns starfa skiptir því
sífellt meira máli. Þekkingin hefur orðið að lausnarorði nútímans.
Þess vegna horfa menn ósjálfrátt til háskólanna og ætlast til þess að
þeir reiði fram með rannsóknum og kennslu lausnir á alls kyns úr-
lausnarefnum. Háskólarnir hafa því farið fram á auknar fjárveitingar
til að standa undir auknum kröfum sem til þeirra eru gerðar, en þá
hafa þeir sem kosta starfsemi þeirra viljað sjá það svart á hvítu að há-
skólarnir standist sannarlega væntingar þjóðfélagsins.
Tekjur háskólanna hafa að miklu leyti verið tengdar við nem-
endafjölda og þannig hefur skapast mikil samkeppni um nemendur,
ekki aðeins milli skóla heldur milli deilda og námsbrauta innan sama
skóla. Háskólarnir hafa því í æ ríkari mæli gripið tii þess ráðs að
líkja eftir fyrirtækjum sem framleiða og selja vörur í harðri sam-
keppni á markaði með viðeigandi auglýsingum og áróðri fyrir ágæti
starfsemi sinnar. Með aukinni samkeppni og áherslu á rekstrarmál
ættu háskólar þá einnig að taka sér til fyrirmyndar stjórnunarhætti
sem hæfa framleiðslu- og sölufyrirtækjum. I stað hefðbundinna
lýðræðislegra stjórnkerfa háskóla hafa verið sett á laggirnar stjórn-
unarkerfi með öflugri miðstýrðri stjórnsýslu til að halda utan um
starfsemina og stýra henni í samræmi við eftirspurnina eftir kennslu