Skírnir - 01.09.2013, Side 151

ÁRMANN JAKOBSSON
Enginn tími fyrir umræðu
Norræn fræði d 20. öld íspegli litríkrar
fræðimannsævi Lars Lönnroth
Islenskar miðaldabókmenntir reynast vera bókmenntir
Rannsóknir á íslenskum miðaldabókmenntum tóku grundvall-
arbreytingum á 20. öld. Alla 17., 18. og 19. öld höfðu þessar bók-
menntir einkum vakið áhuga sem sem minjar eða leifar, sögulegar
heimildir og menningararfur og þannig voru þær líka vegnar og
metnar. Þannig voru þær álitnar þeim mun merkari eftir því sem
þær voru áreiðanlegri gögn um fortíðina en raunar fór lítið fyrir
hvassri heimildarýni fyrr en undir lok þessa tímaskeiðs.
Það var ekki fyrr en um miðja 20. öld að tekið var að rannsaka ís-
lenska miðaldatexta rækilega með aðferðum bókmenntafræða og
sjónum þá beint vísindalega að textanum sjálfum í fyrsta sinn um-
fram allt hitt sem hann getur verið heimild um, án þess að það þyrfti
endilega að hafa í för með sér að heimildargildi hans væri hafnað. Á
Islandi hélst þetta raunar í hendur við klofning hinna fornu „norrænu
fræða" í málfræði, bókmenntir og sagnfræði en eins og öll sameining
og sundurtekt hafði sá klofningur bæði kosti og galla í för með sér.
Við tóku sannarlega nokkrir áratugir frjórrar bókmennta-
umræðu um íslenska miðaldatexta.1 Má binda vonir við að hún
haldi áfram sem lengst þó að einnig megi sjá teikn á lofti um að
áhugi fræðimanna á íslenskum miðaldabókmenntum sem frásagn-
artextum fari dvínandi.2 Þannig verða fornsagnaþing þau sem haldin
1 Þegar ég tala um bókmenntalega umfjöllun þá meina ég alhliða umfjöllun og
grandskoðun á frásagnarlögmálum og formi textans, stíl, áhrifum, hugmyndum og
öllu því sem getur talist áhugavert við textann.
2 Það er ekki nýtt að hugvísindi í kreppu; nýlega eignaðist sá er þetta ritar greina-
safnið Crisis in the Humanities (1964) í ritstjórn sagnfræðingsins J.H. Plumb þar
Skírnir, 187. ár (haust 2013)