Ný Dögun - 01.11.1992, Qupperneq 15

Döqikyv
Ef ég vitna i orð séra Sigfinns Þorleifssonar
þá „ræðst þungi tilfinninganna af inntaki
þess sem misst er/y og einnig skiptir máli
hvernig fötlun ber að, hvort um skyndilegt
áfall vegna slyss eða sjúkdóms er að ræða
eða sjúkdóm þar sem einhver aðlögun að
ástandinu á sér stað.
Ég mun hér aðallega fjalla um viðbrögð við
skyndilegri lömun vegna mænuskaða, en
þessi viðbrögð eru auðvitað oft sammerkt
annars konarfötlun, s.s. heilaskaða, lömunar
vegna heilablóðfalls eða aflimunar svo ein-
hver dæmi séu tekin.
Oft skiptum við mismunandi tilfinningum
sem fólk finnur fyrir þegar það verður fyrir
miklu áfalli s.s. mikilli fötlun eða ástvina-
missi í nokkur stig.
1. Andlegt lost
2. Andleg viðbrögð
3. Aðlögun
4. Sátt
Engin tímatafla er til fyrir þessi mismunandi
stig tilfinninganna eða sorgarinnar og ekki
eru heldur nein skörp skil á milli þessara
stiga tilfinninga.
1. T^Kidlegt lost
Fyrstu viðbrögð eru oft andlegt lost eða eins
og þegar séra Sigfinnur talar um skyndilegan
dauða, er „áfallið óvægið högg og það er líkt
og tilveran hrynji".
Þetta á einnig við, þegar heilbrigður ein-
staklingur lendir í þeirri hörmulegu lífs-
reynslu að breytast í einu vettfangi í algerlega
ósjálfbjarga einstakling, sem ekki getur
hreyft legg né lið og er algerlega háður
öðrum.
Einstaklingnum er í raun kastað inn í ókunn-
an og óraunverulegan heim, sem er fullur af
skelfingu og vandamálum.
2. ve»*a öð»*um háður
Ég vakna.
Klukkan er aðeins tvö.
Sængin nær alla leið upp að nefi.
Mér er svo heitt að ég brenn.
Burt með sængina!
Skrambinn, hún liggur öll skökk.
Tilraunir mínar til að fjarlægja hana mis-
heppnast.
Angistin breiðist út.
Það verður ennþá heitara.
Tárin koma.
Ég berst örvæntingarfull við sængina mína.
Og það er sængin sem sigrar.
( Frá Patetra nr. 1-86 B. Skansgard)
í byrjun er sjúklingurinn oft of ringlaður og
utan við sig til að skilja til fulls eða gera sér
grein fyrir ástandinu. Fyrstu dagarnir ein-
kennast ekki bara af algerlega líkamlegu
tilfinningaleysi, heldur af tilfinningalegum
doða og svo að ég vitni aftur í séra Sigfinn er
það „varnarháttur að dofna upp og halda
þannig frá sér allra fyrst því, sem maður
ræður ekki við og er óbærilegt"
Allt virðist óraunverulegt og fjarlægt, en
sannleikurinn þrengir sér þó að, þó svo að
sjúklingurinn geri sér engan veginn grein
fyrir afleiðingunum.
Það er sameiginlegt flestum, sem verða fyrir
skyndilegu, miklu áfalli, eins og mikil
varanleg fötlun er, að það er erfitt að muna
og skilja allt sem manni er sagt í byrjun.
3. Vm's andleg viðb»*ögð
Smám saman eykst vitund sjúklingsins um
ástandið og afleiðingar skaðans, þ.e. hvaða
áhrif alger lömun og lömun á starfsemi
þvagblöðru, þarma og kynfæra mun hafa á
daglegt líf, þó svo að hann geri sér ekki enn
fulla grein fyrir þessum afleiðingum.
Grátur og örvilnun eru algeng viðbrögð á
þessu stigi.
Óöryggi, ótti og kvíðivekja spurningar
eins og: verður þetta varanlegt: ?
Kem ég einhvern tíma til með að geta gengið
aftur ? Kem ég einhvern tíma til með að geta
stundað vinnu aftur?
15