Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2018, Blaðsíða 56

56 19. október 2018
Tímavélin Gamla auglýsinginNjörður 5. maí 1916
Einstaklega góðar og
ljúffengar pönnukökur
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
ÚTBURÐI ELÍNÁR JÓNSDÓTTUR BJARGAÐ ÚR SKAFLI
nDæmd til dauða en náðuð
Á
rið 1846 var tvítug stúlka,
Elíná Jónsdóttir, dæmd til
dauða fyrir útburð. Barnið
lifði hins vegar af og var því
bjargað úr snjóskafli í hríðarbyl.
Barnsfaðirinn, sem var bóndinn
sem hún var í vist hjá, var ekki
dreginn til ábyrgðar og Elíná síð-
ar náðuð.
Streittist við skoðun
Elíná Jónsdóttir fæddist árið
1826 og ólst upp á Hánefsstöð-
um í Svarfaðardal. Hún var talin
fjörug, hagvirk, djörf, fríð og „voru
það augu hennar sem sérstaklega
vöktu eftirtekt manna.“ Var hún
ákaflega blíð við þá sem minna
máttu sín, munaðarlaus börn og
ekkjur.
Sem unglingur vistaðist hún hjá
Vigfúsi Jónssyni, bónda á Sveins-
stöðum, sem var giftur maður
en átti launbörn víða. Ekki leið
á löngu þar til hann fór að venja
komur sínar í herbergi Elínár.
Nágrannakona Vigfúsar, Anna í
Gljúfurártungu, tók eftir því að El-
íná var með barni haustið 1845 og
lét hún Árna Pálsson hreppstjóra
vita af því. Sagði hún að Vigfús
væri faðirinn og að Elíná hlyti að
reyna að fyrirfara barninu þegar
það kæmi í heiminn.
Árni reið að Sveinsstöðum með
Ingibjörgu Jónsdóttur ljóðmóður
með í för og vildu þau skoða Elíná.
Hún streittist á móti en var skoðuð
og þungun hennar staðfest. Setti
hann Elíná í vist til Ingibjargar í
kjölfarið.
Fæddi dreng við útihús
Hríðarbylur var þann 19. nóvem-
ber þegar Elíná tók léttasóttina.
Lét hún hins vegar ekki á neinu
bera og laumaðist út í storminn.
Standandi fæddi hún dreng fyrir
utan bæinn og féll hann í snjóinn
þegar naflastrengurinn slitnaði.
Bar hún drenginn að ysta útihús-
inu, lagði hann nakinn í skafl og
mokaði snjó yfir hann.
Þegar hún kom inn mætti hún
Ingibjörgu og manni hennar, Jóni
Þórðarsyni, sem grunaði hvað
hefði skeð. Elíná játaði og Jón snar-
aðist út að skaflinum til að bjarga
drengnum. Var hann ómeiddur og
fékk nafnið Salómon.
Í
febrúar árið 1989 lét lögreglan í
Reykjavík til skarar skríða gegn
manni sem grunaður var um
að skipuleggja umfangsmikla
vændisstarfsemi í höfuðborginni.
Hafði hann fimm stúlkur á sínum
snærum, sumar andlega vanheil-
ar, sumar í klóm fíknar en aðrar
venjulegar húsmæður í gróðavon.
Maðurinn neitaði sakargiftum og
sagðist einungis hafa stundað hjú-
skaparmiðlun.
Tvö rúm og smokkapakki
Þann 4. febrúar sló Tíminn upp
krassandi fyrirsögn á forsíðu;
„Mangari vændishrings í gæslu“, og
skyggða mynd af hinum grunaða
með. Jón H. Snorrason, deildar-
stjóri hjá Rannsóknarlögreglunni,
vildi ekki tjá sig efnislega um málið
en staðfesti við blaðamann að rúm-
lega fimmtugur maður væri í haldi
og grunaður um að hafa gerst brot-
legur um skipulagningu vændis í
Reykjavík. Lá við því refsing allt að
fjórum árum í fangelsi.
Blaðamenn Tímans höfðu vit-
að af málinu lengi og meðal annars
lagt gildru fyrir manninn en án ár-
angurs. Í samtölum við heimildar-
menn fengust þær upplýsingar að
maðurinn hefði þónokkrar konur
á sínum snærum, flestar á þrítugs-
aldri en einhverjar yngri þó.
Lögreglan hafði einnig vitað af
starfsemi mannsins um nokkurt
skeið. Var hann loks handtekinn að
kvöldi 2. febrúar á heimili sínu við
Laugaveg en þá voru tvær vænd-
iskonur og viðskiptavinur á staðn-
um. Í íbúðinni var „fundarher-
bergi“ þar sem voru tvö rúm,
smokkapakki í glugganum, á veggj-
unum héngu myndir af fáklædd-
um stúlkum. Skömmu eftir hand-
tökuna var maðurinn úrskurðaður
í vikulangt gæsluvarðhald og yfir-
heyrslur hófust.
Sjortari á 5.000 krónur
Meðal sönnunargagna í málinu
var dreifibréf þar sem þjónustan
var auglýst, en þó undir rós. „Góð-
ir dagar og hamingja“ var yfirskrift-
in og í texta bréfsins kom fram að
hann tæki að sér að útvega kvenfólk
og karla á aldrinum 16 til 70 ára. Þá
hefði hann herbergi til leigu og gæti
séð um að aka kvenfólki allt að eitt
hundrað kílómetra leið. „Ég heiti
algjörum trúnaði,“ stóð í bréfinu. Þá
auglýsti hann einnig í einkamála-
dálkum DV.
Dreifibréfið og smáauglýs-
ingarnar voru ekki hans eina aug-
lýsingaleið. Oft beið hann fyrir utan
skemmtistaði og sigtaði út líklega
viðskiptavini. Hann gaf sig á tal við
þá og benti þeim á að hann gæti út-
vegað bæði kvenfólk og áfengi gegn
gjaldi. Auk þess gæti hann keyrt þá
á staðinn. Var hann á samningi við
ljósmyndastofu sem útvegaði hon-
um myndabækling með myndum
af þeim stúlkum sem í boði voru.
Starfsemin var orðin svo þróuð að
þegar mangarinn var handtekinn
hafði hann falast eftir samningi við
VISA Ísland um greiðslukortaþjón-
ustu.
Samkvæmt heimildum Tím-
ans var þrennt á boðstólum hjá
mangaranum. Fyrir fimm þúsund
krónur var hægt að kaupa snögga
afgreiðslu eða „shortara.“ Í öðru
lagi var hægt að gera tilboð til að fá
að hafa stúlku hjá sér alla nóttina. Í
þriðja lagi gátu menn komið með
áfengi með sér og fengið afnot af
stúlku gegn „áfengisleka.“
Verjur voru ekki skilyrði sem
kann að koma á óvart. Árið 1989
var eyðnifaraldurinn í hámæli og
mikill áróður fyrir notkun smokka,
sérstaklega í tengslum við kynlífs-
þjónustu. Sumar stúlkurnar sem
störfuðu fyrir manninn spurðu ekk-
ert endilega um verjur og sögðu að
þær væru ekki skilyrði.
Fíklar, öryrkjar og húsmæður
Samkvæmt heimildum Tímans áttu
flestar stúlkurnar við áfengis- eða
fíkniefnavanda að stríða. Auk þess
komu þær úr félagslega erfiðum að-
stæðum og fátækt. Stunduðu þær
vændi til að fjármagna neysluna.
Einnig störfuðu hjá honum konur
sem voru taldar andlega vanheilar.
Við yfirheyrslur sagðist ein stúlk-
an, 19 ára, hafa kynnst manninum
tveimur árum áður. Þá hefði hún
haft mök við hann í skiptum fyr-
ir áfengi. Eftir það hefði hún haft
framfæri sitt á samförum við karl-
menn fyrir milligöngu hans og
ávallt verið drukkin við þá iðju.
Önnur kona, 29 ára, andlega
vanheill öryrki, kynntist manninum
þegar hann keypti af henni vændi.
Í kjölfarið sagðist hún hafa beðið
hann um að finna handa sér eigin-
mann en hann þá selt hana í vændi.
Ekki voru þó allar í þessari að-
stöðu og dæmi um að giftar kon-
ur sem ekki áttu við áfengis- eða
fíknivanda að stríða störfuðu fyrir
manninn. Einn heimildarmaður-
inn sagði:
„Hjá þeim er þetta bara „bis-
ness.“ Þær stökkva jafnvel frá pott-
unum þegar melludólgurinn hr-
ingir og getur komið á stefnumóti.
Yfirleitt er um að ræða „shortara“
og þær taka 5.000 krónur fyrir.“
Sagðist stunda hjúskaparmiðlun
Lögregla gat sýnt fram á brot
mangarans með því að tengja fær-
slur á tékkareikningi hans við starf-
semina. Í nóvember árið 1988
fékkst dómsúrskurður fyrir því að
bankaráð Landsbankans veitti að-
gang að reikningi hans og á sama
tíma fékkst einnig húsleitarheimild.
Þegar stúlkurnar tóku við greiðslu
var hægt að sjá hvernig færslur voru
lagðar inn á hans reikning.
Eitt af helstu sönnunargögnun-
um í málinu var gíróseðill, stílaður
á mangarann, sem kúnni fór með í
bankann til þess að greiða fyrir þá
þjónustu sem hann hafði keypt. Í
reitnum þar sem átti að rita tegund
greiðslu var þakkað fyrir „erótískar
HÓRMANGARI GRIPINN GLÓÐVOLGUR Á LAUGAVEGI
nGerði út fimm vændiskonur n Sagðist stunda hjúskaparmiðlun„Þær
stökkva
jafnvel frá pott-
unum þegar
melludólgur-
inn hringir og
getur komið á
stefnumóti.“ Neitaði sök Tíminn 4. febrúar 1989.
Dreifibréf Eitt af sönnunargögnunum
í málinu.